تجارت یکی از مهمترین شاخصههای موثر بر تولید ناخالص داخلی است. از تجارت میتوان بهعنوان یکی از موتورهای محرک توسعه اقتصادی و اثرگذار بر صنعت کشور نام برد. تسهیل تجارت و ارتقای سطح صادرات زمینه گذار کشور به اقتصادی سالم و با درآمدهای پایدار را فراهم میکند. ضعف در توسعه صادرات یکی از مشکلات کلیدی اقتصاد ایران است که خود بهعنوان مانعی در مسیر گسترش تولید بدل شده است. برقراری روابط تجاری سازنده با دنیا، ظرفیتهای بالقوهای را برای ثروتآفرینی و اشتغالزایی ایجاد میکند و از این…
علم توسعه اقتصادی نیز مانند آنچه توماس کوهن در کتاب «انقلابهای علمی» درخصوص تعییرات و انقلابها در نهاد علم اشاره کرده، دچار تغییرات و تحولات مختلف در طول زمان شده است. تغییراتی که شامل مفاهیم و اهداف توسعه میشود.
دنیایاقتصاد:
حاصل تعامل، همافزایی و همگرایی مجلس با دولت در تایید صلاحیت وزرای پیشنهادی بهویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت، به شکوفایی و توسعه اقتصادی کشور و ارتقای کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی مردم منجر خواهد شد.
دنیایاقتصاد:
پیام باقری، نایبرئیس اتاق ایران با اشاره به برگزاری نشست مشترک هیاترئیسه اتاق ایران و کمیسیون اقتصادی مجلس، بر نقش تاثیرگذار تعامل مجلس و اتاق ایران در راستای توسعه اقتصاد کشور و حل مشکل بنگاههای اقتصادی تاکید کرد. باقری افزود: اتاق ایران میتواند با توجه به ظرفیتها و توانمندیهایی این مجموعه در شناخت مساله و ارائه راهکار برای مشکلات اقتصادی کمک کند.
صحبت از نحوه تعامل بازیگران سیاسی و اثر آنها بر توسعه اقتصادی موضوعی است که از دیرباز دستمایه پژوهش بسیاری از عالمان علوم اجتماعی، بهویژه اقتصاددانان بوده است. در علم اقتصاد بهطور خاص کسانی همچون هربرت سایمون، جیمز بیوکنن، داگلاس نورث، الینور اوستروم، کنث آرو، پل میلگروم و... با شاهکارهای پژوهشی خود بینشهای بدیعی را پیشروی جوامع انسانی گشودهاند. در ایران که مساله توسعه داستانی مفصل با قدمتی نزدیک به ۲۰۰سال است، نحوه همکاری جامعه و دولت با یکدیگر بر سر هدف مشترک توسعه محل بحث بسیاری…
بهمنظور درک چالشهایی که یک کشور در مسیر توسعه و اصلاحات ساختاری با آنها مواجه است، میتوانیم از نظریه قراردادها بهره ببریم؛ بهویژه زمانی که وضعیت را بهعنوان یک بازی استراتژیک مشاهده کنیم. در این سناریو، میتوان کشور را دارای دو بازیگر اصلی تصور کرد: اکثریتی که خواهان تغییرات و اصلاحات هستند و معمولا توسط دولت نمایندگی میشوند و اقلیتی از گروههای قدرتمند که در اصطلاح سیاسی به آنها «پایگاههای قدرت» گفته میشود که از وضعیت موجود رضایت دارند. هدف دولت یا برنامهریز اجتماعی…
محمد پارسانژاد/ کارشناس ارشد اقتصاد از دانشگاه تهران
حتما شنیدهاید که توافق دو اقتصاددان امری تقریبا محال است! متخصصان علم اقتصاد همیشه یک یا چند نکته برای مخالفت با یکدیگر دارند. بسیاری از بحث و جدلها، بهخصوص در سیاستگذاری، مستقیما بازتاب همین موضوع است. اما عمده این اختلافنظرها ریشه علمی نداشته و حداقل یکی از طرفین بر مبنای پیشفرضها، باورهای ایدئولوژیک و صدالبته منافع مادی خود حاضر به پذیرش دیدگاه مخالف نیست. اگرچه در سایر حوزههای علوم انسانی اوضاع چندان متفاوت نیست، اما چنین وضعیتی در مدیریت اقتصاد یک کشور به مغلطههای اجتماعی مهمی…
بسیاری از اقتصاددانان معروف نسبت به چشمانداز رشد آفریقا در دهه اول پس از استقلال در سال ۱۹۵۷ خوشبین بودند. دلیل خوشبینی آنها یک مدل نظری خاص بود که فرمول سادهای را برای رشد پیشبینی میکرد. البته درک اینکه چرا این مدل خاص اشتباه بود، بسیار ساده است. آنچه احتمالا برای اقتصاددانان توسعه دشوارتر است، درس کلی شکست توسعه است. استراتژیهای جادویی جدید برای رشد و توسعه میآیند و میروند، اما بدیهی است که همه آنها نتوانستهاند کشورهای فقیر را ثروتمند کنند. این بینش ممکن است کاملا جدید نباشد، اما…
مجتبی احمدی / معاون مالی گروه سرمایهگذاری توسعه صنعتی ایران
نظام مالیاتی در ایران از دوران هخامنشیان آغاز شد و حتی پیش از آن نیز، حاکمان باج و خراج از مردم دریافت میکردند. در دوران معاصر، نظام مالیاتی کشور با مشاوره آرثور میلسپو به شکلی قانونمند درآمد. مالیات، اصولا از مقولههایی است که انسان از بدو تولد تا پس از مرگ، درگیر آن است؛ چراکه حتی بر ارث و میراث نیز مالیات تعلق میگیرد.
دنیای اقتصاد:
یک پژوهش نشان میدهد که تحریمهای بینالمللی پس از سال ۲۰۱۲ تاثیرات منفی قابل توجهی بر طبقه متوسط در ایران داشته است. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ میانگین کاهش سالانه در اندازه طبقه متوسط ایران ۱۱درصد بوده است. به عبارت دیگر، اگر تحریمهای بینالمللی وجود نداشت، اندازه طبقه متوسط در ایران تقریبا ۱۱درصد در سال بیشتر میشد. این تحریمها از طریق کاهش درآمدهای نفتی، کاهش واردات و افزایش تورم، منجر به کاهش قدرت خرید و کاهش اندازه طبقه متوسط شدهاند.
تعداد زیادی از تحقیقات نظری و تجربی نشان میدهند کاهش ارزش واقعی نرخ ارز (RER) برای رشد و توسعه اقتصادی مفید است؛ درحالیکه ارزشگذاری بیش از حد اثر معکوس دارد. بهرغم مزایای این موضوع، بسیاری از کشورهای درحالتوسعه از اجرای سیاستهایی که کاهش ارزش ارز را تسهیل میکنند، اجتناب میکنند یا عمدا ارزشگذاری بیش از حد را انتخاب میکنند. چرا بسیاری از کشورها سیاستهای ارزی را اتخاذ میکنند که ممکن است مانع توسعه بلندمدت آنها شود؟ کاهش ارزش ارز (PER) میتواند نوعی سپر دفاعی برای صنایع قابل تجارت…
رئیس کل بیمه لویدز خواستار همکاریهای بیشتر با شرکتهای بیمه و دستاندرکاران صنعت بیمه در جمهوری اسلامی ایران شد.
«دیوید رولاند» رئیس کل بیمه لویدز در ملاقات خود با دکتر عبدالناصر همتی، رئیس کل بیمه مرکزی ایران، نسبت به توسعه صنعت بیمه در ایران ابراز امیدواری کرد و گفت: گزارشهای رسیده از پیشرفتهای اقتصادی و صنعتی در ایران، دستاندرکاران صنعت جهانی بیمه را متقاعد کرده است و توسعه اقتصادی و صنعتی ایران ملازم با توسعه صنعت بیمه خواهد بود و به همین علت لویدز آماده است که در این زمینه و…
علم توسعه اقتصادی از زمان تولد پس از جنگ جهانی دوم، یک دوره از رشد را تا دهه۶۰ تجربه کرد و سپس در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، یک افول را به خود دید. در بررسی چرایی افول این علم، باید ابتدا نحوه شکلگیری این گفتمان و علم را بررسی کرد؛ سپس به اصول اولیه موضوعه این علم پرداخته و از دریچه این بحث، چرایی افول آن را جستوجو کرد.
جهت رابطه علّی میان رشد اقتصادی و شاخصهای رفاه مادی مدتها است که محل بحث است. مقاله اخیر پریچت و ادیسون با عنوان «رشد اقتصادی کافی است» عامل لازم و کافی برای توضیح تفاوت در رفاه مادی کشورها را رشد اقتصادی معرفی میکند. این مقاله با پرداختن به کشور هند ادعا میکند رشد اقتصادی نه تنها برای رشد معیارهای رفاهی لازم است، بلکه به لحاظ تجربی کافی نیز هست؛ چراکه هیچ کشوری با سطح تولید ناخالص داخلی سرانه بالا وجود ندارد که در سطح پایینی از رفاه مادی اساسی باشد.
صفحه امروز «توسعه» به سراغ بررسی زندگی فکری دو اندیشمند مهم توسعه اقتصادی آلبرت هیرشمن و الینور اوستروم رفتهاست. ابتدا مروری بر کتاب «زندگینامه فکری آلبرت هیرشمن» اثر میشل آلاسویچ خواهیمداشت و سپس در قسمت بعدی نیز مروری بر یک مجلد به سفارش اقتصاددانان سیاسی، جیم لمکه و ولاد تارکو، با عنوان «الینور اوستروم و مکتب بلومینگتون: ایجاد رویکردی جدید به سیاست و علوم اجتماعی» خواهیم داشت.
معصومه محمدیفر/ دانشجوی دکترای اقتصاد بخش عمومی دانشگاه مازندران
در این مقاله سعی داریم به تحلیل سیاست خصوصیسازی در ایران که دهههاست یکی از مناقشهبرانگیزترین مباحث بین کارشناسان و سیاستگذاران اقتصادی بوده است، بپردازیم. خصوصیسازی بهعنوان یکی از راههای برونرفت از اقتصاد دولتی و افزایش بهرهوری بنگاهها و دستیابی به توسعه اقتصادی مطرح بوده است. در ایران خصوصیسازی از سال ۱۳۷۰ در دستور کار دولت سازندگی قرار گرفت و به یکی از محورهای مهم سیاستهای تعدیل اقتصادی بدل شد؛ اما اکنون پس از سهدهه از آغاز خصوصیسازی در ایران، آمار و دادهها از عدمتحقق اهداف…
دنیای اقتصاد:
سالیان طولانی گذشت اما هنوز راه توسعه ایران مشخص نشدهاست. عدهای تجارت آزاد و ذوبشدن در اقتصاد جهانی را تجویز میکنند؛ در مقابل تعدادی از حمایتهای دولتی و دخالت آن در تمام حوزههای اقتصادی دفاع میکنند، اما ادبیات توسعه اقتصادی راه سومی معرفی میکند که دست از افراط و تفریط در نسخهپیچی برای جوامع برداشتهاست.
هدف این مقاله تبیین مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور یا ریشهیابی آنها نیست. همچنین مخاطبان این مقاله سیاستمداران یا فعالان اقتصادی نیستند بلکه بیشتر روی سخنم با دو گروه از متخصصان علوم انسانی یعنی «اقتصاددانان» و اساتید «روابط بینالملل» است که پیرامون مسائل کشور اظهار نظر میکنند و خلاصه کلامشان اتکا بر روابط بینالمللی است. بدون شک تعامل با دیگر کشورها حتی اگر نفعی در بر نداشته باشد همانند تقابل برای توسعه زیانبار نیست. اما تمرکز صرف بر تعامل با دنیای خارج نیز بهتنهایی حلال…
دنیای اقتصاد:
معاون کمیسیونها، مجامع و شوراهای اتاق ایران در حاشیه نمایشگاه توانمندیهای صادراتی گفت: برای توسعه اقتصادی باید تمام اجزای اکوسیستم اقتصادی کشور هماهنگ و دقیق حرکت کنند، چراکه این اجزا در ارتباط مستقیم با هم قرار دارند.
در عینحال که داشتن دید و چشمانداز بلندمدت تاریخی بسیار مفید است تا درک و بصیرت خوبی از تلاشهای نوع بشر و عوامل دخیل اساسی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع داشته باشیم، باید با گروههای غالب و مسلطی که در کوتاهمدت تا میانمدت در صحنه اقتصاد سیاسی جوامع حضور دارند نیز رودررو شد و نقش مثبت و منفی آنها را بررسی و تحلیل کرد. نمایندگی این گروهها را در هر جامعهای فرادستان برعهده دارند. نظامهای دموکراسی ترجیح میدهند وجود گروههای…
کتابی مهم استفان درکان این استدلال را مطرح میکند که کشورها در صورتی به رشد اقتصادی میرسند که صاحبان قدرت واقعا خواهان رشد باشند. رشد سریع که مواهب آن بهصورت منطقی عادلانه تقسیم شود، همچنان پیشنیاز زندگی بهتر است؛ چرا برخی کشورها فقیر میمانند درحالیکه برخی دیگر در مسیر رشد و توسعه تلو تلو خوران پیش میروند؟ پرسشی که موضوع بسیاری از مطالعات آکادمیک و کتابهای پرخواننده بودهاست و افراد زیادی پاسخهای گوناگون ارائه دادهاند.
داود چراغی / استادیار موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
ازجمله مشکلات اساسی نظام اقتصادی ایران عدم شکلدهی فضای رقابتی در اکثر بازارها و کسبوکارهای کوچک و بزرگ در مناطق مختلف کشور است. این مساله منافع عموم مردم به عنوان مصرفکنندگان و منافع فعالان و متقاضیان فعالیت در حلقههای مختلف زنجیره تامین و عرضه محصولات را برای افزایش درآمد و تولید ناخالص داخلی و به تبع آن اشتغال نیروی کار کشور با مشکلات اساسی روبهرو کرده و باید اقدامات لازم برای سوقدهی بازارها به سمت فضای رقابتی توسط دولت اتخاذ شود. شایان توجه است، دولتها براساس ابزارهای اقتصادی، …
دنیای اقتصاد:
وجود حدود ۶۸ نوع مادهمعدنی در ایران سبب شدهاست تا کشور ما از جمله کشورهای غنی در حوزه معدن بهشمار برود. براساس آمارهای منتشر شده، ایران جایگاه پانزدهم را در بین کشورهای معدنخیز دنیا، جایگاه سوم در آسیا و نخست را در خاورمیانه به خود اختصاص دادهاست و در برخی ذخایر مانند مس (رتبه دوازدهم)، آهن (رتبه نهم) و سرب (رتبه پانزدهم) و روی (رتبه سیزدهم) جایگاه خوبی در جهان دارد. همچنین در تولید برخی مواد معدنی مانند گچ (رتبه دوم)، کرومیت (رتبه نهم)، آهن (یازدهم)، مس (رتبه شانزدهم) و اورانیوم…
مایکل کرمر/ مدیر آزمایشگاه نوآوری توسعه و استاد اقتصاددانشگاه شیکاگو و یکی از سه برنده جایزه نوبل اقتصاد سال2019
اقتصاد میتواند نقش حیاتی در توسعه نوآوریها برای خدمت به نیازهای اجتماعی، محیطزیستی و سایر نیازهای انسانی ایفا کند و ما اقتصاددانان میتوانیم به طراحی نهادهایی کمک کنیم تا انگیزههای خصوصی در جهت نوآوری با نیازهای انسانی و محیطزیستی همسو شوند. ما میدانیم نوآوری محرک اصلی رشد اقتصادی است اما نوآوری فنی و اجتماعی همچنین باعث بهبود سلامت و روابط اجتماعی و کاهش نابرابری میشود. نوآوریهای معاصر در زیستشناسی و هوشمصنوعی توان عظیمی برای کمک به رونق اقتصادی، بهبود…
ویلیام استرلی، نویسنده کتاب «جست و جوی گریزان برای رشد» و از اقتصاددانانی است که روی توسعه کار میکند. او اعتقاد دارد تاثیر شانس قرارگیری در یک اقلیم و جغرافیای مناسب بیشتر از سیاستهای اقتصادی بر توسعه اثر دارد. او در مقالهای با عنوان «سیاست خوب یا شانس خوب؟» به همین مساله میپردازد. ما در این نوشتار قصد بررسی یکی از مقالات مهم او را داریم. او در این مقاله ضمن نشان دادن اثر ناچیز سیاستگذاری بر توسعه، نشان میدهد که تاثیر جغرافیا، محیط بیماری و نوع محصولات زراعی چگونه از کانال نهادها و…
دنیای اقتصاد:
نشست پایان سال هیاتنمایندگان اتاق بازرگانی ایران بیشتر بر مسائل اقتصادی سالآینده تمرکز داشت. در این نشست، صمد حسنزاده رئیس اتاق، بر آمادگی دولت برای تعامل بیشتر با بخشخصوصی تاکید کرد و گفت: تلاش هیاترئیسه اتاق ایران این است که در فضایی شفاف و برنامهمحور حرکت و برای پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور تلاش کنند. همچنین محمدرضا بهرامن، نایبرئیس اتاق ایران، گزارشی از نشستهای هیاترئیسه اتاق با مقامات اجرایی و مسوولان دستگاه قضا ارائه داد و تاکید کرد که ظرفیت برای تولیدهزارمیلیارد دلاری در…
دنیایاقتصاد:
پیام باقری، نایبرئیس اتاق ایران در دیدار با تشکلهای حوزه احداث و انرژی تاکید کرد که باید از ظرفیت قانون بهبود مستمر محیط کسبوکار برای بهترشدن وضعیت اقتصاد و سیاستگذاری اقتصادی بهره جست.او با تشکلهای حوزه احداث و انرژی دیدار کرد.
آبان ماه سالجاری بود که سیاستهای کلی توسعه دریامحور در ۹ بندتوسط رهبر معظم انقلاب به روسای سه قوه ابلاغ و مقرر شد که قوه مجریه با کمک مجلس شورایاسلامی و قوهقضائیه و با بسیج دستگاههای مسوول، برنامه جامع تحقق این سیاستها را شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرایی لازم در مهلت ۶ ماهه ارائه کند. با نگاهی به سیاستهای کلان و کلی ابلاغ شده پیشین مانند سند چشمانداز جمهوریاسلامی ایران در افق، سیاستهای کلی اجرای اصل (۴۴) قانوناساسی، سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، سیاستهای کلی…