اخبار نیرو

در جوامع امروزی، انرژی، یکی از مهم‌ترین و در عین حال چالش‌برانگیزترین موضوعات محسوب می‌شود؛ چراکه اقتصاد، تولید و بهبود معیشت، حول انرژی شکل می‌گیرد. در کشور ما به تصور اینکه سرشار از منابع نفت و گاز هستیم، به سایر ملزومات استفاده از آن توجه چندانی نشد و به‌طور کلی در بخش برق، گاز و آب شاهد برنامه‌ریزی درستی در تولید، توزیع انتقال و مصرف نبوده‌ایم و امروز ناترازی را در هر سه بخش شاهدیم. تاخیرهای مکرر موجب شده که فاصله تولید و مصرف به اندازه میلیاردها دلار شود که در توان دولت‌ها آن هم در شرایط تحریم نیست. از سوی دیگر در یک دهه اخیر عملکرد دولت‌ها در مواجهه با اجرای پروژه‌ها توسط بخش خصوصی که ریشه در پرداخت یارانه‌های سنگین به بخش انرژی دارد، راه را بر توسعه سد کرده است.

چهار شرکت بزرگ انرژی ژاپنی و کره‌ای به‌طور مشترک، امتیاز ساخت و راه‌اندازی یک نیروگاه مبتنی بر گاز طبیعی و یک تاسیسات نمک‌زدایی آب دریا در نزدیکی دوحه در قطر را به‌دست آورده‌اند. صنعت برق قطر به‌شدت به منابع گاز طبیعی فراوان خود متکی است و این ویژگی این کشور را به یک تولیدکننده بزرگ برق تبدیل کرده است.

ناترازی صنعت برق در تابستان گذشته به ۱۹‌هزار مگاوات رسید که بسیار نگران‏‏‌کننده بود. کارشناسان معتقدند پرداخت نشدن به موقع مطالبات، قراردادهای یک‌طرفه، دستوری بودن قیمت برق و... به‏‏‌ویژه در یک دهه اخیر باعث شده تا شاهد کوچ سرمایه‏‏‌ها از این صنعت هزینه‌بر باشیم. از سوی دیگر تکیه بر مدیریت مصرف برق اگر‌چه به عنوان یک ضرورت در کشور ما مانند تمامی‏‏‌ کشورها در دستور کار قرار گرفته، اما این برنامه صرفا منحصر به تشویق یا تنبیه بوده و اقداماتی نظیر بهینه‏‏‌سازی تجهیزات و دستگاه‏‏‌های الکتریکی از سوی دولت‏‏‌ها پیگیری نشده است. همچنین خطوط و تجهیزات انتقال و توزیع هم در بسیاری موارد بهسازی و نوسازی نشده‌اند و همین امر زمینه‌ساز هدررفت انرژی تولیدی شده تا در هر سه بخش تولید، توزیع و مصرف شاهد بی‏‏‌توجهی وزارت نیرو در دوره‏‏‌های مختلف باشیم.

تفاهم نامه همکاری میان مجتمع صنعتی اسفراین و شرکت فابا موتور منعقد شد. این تفاهم نامه با هدایت میرسلیم عضو‌‌ مجمع تشخیص مصلحت نظام و‌‌ موسس مرکز‌‌ تحقیقات موتور ایران و با محوریت مشارکت در تولید بلوک سیلندر موتورهای دیزل سنگین از ۱.۲مگاوات به بالا و مشارکت در بومی‌سازی و ارتقای موتورهای جدید به امضا رسیده است.

درباره کلیات بودجه ۱۴۰۴ که اولین سند ارائه‌شده دولت آقای پزشکیان محسوب می‌شود، بسیار گفته شده است، به‌ویژه از سوی مراکز تحقیقاتی وابسته به اتاق‌‌‌های بازرگانی و نیز تحلیلگران رسانه‌‌‌ها و نهادهای مدنی. ولیکن به دلیل تغییر فرآیند تدوین بودجه که به صورت دو مرحله‌‌‌ای درآمده است و در مرحله اول وضعیت مالی بخش‌‌‌ها و شرکت‌های دولتی ارائه نمی‌شود؛ نمی‌توان انتظار داشت که بر اساس این بخش از لایحه تحلیل دقیق و جامعی از کم و کیف جریان مالی بخش‌‌‌های اصلی اقتصاد دولتی مانند برق و انرژی ارائه شود هرچند بر حسب احکام ارائه شده نکاتی را می‌توان مطرح کرد که در ادامه بیان می‌شود:

شهرک‌‌‌‌های صنعتی به عنوان مراکز تولید و کارآفرینی، نقش مهمی ‌‌‌‌در توسعه اقتصادی، جذب سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری، ایجاد اشتغال و افزایش توان رقابتی یک منطقه ایفا می‌‌‌‌کنند. استقرار واحدهای تولیدی در شهرک‌‌‌‌های صنعتی علاوه بر ایجاد زیرساخت‌‌‌‌های مناسب نظیر آب، فاضلاب و تامین انرژی در قالبی ساختار‌‌‌‌یافته با هزینه اجرایی پایین‌‌‌‌تر، امکان حضور صنایع مرتبط در کنار هم را نیز میسر می‌‌‌‌کند. به‌‌‌‌دیگر بیان، نحوه چیدمان و استقرار واحدهای صنعتی به مراتب از هزینه‌‌‌‌های واسطه‌‌‌‌ای و مبادله‌‌‌‌ای فعالان حوزه صنعت کاسته و طبیعتا قدرت رقابت‌‌‌‌پذیری آنها را افزایش می‌‌‌‌دهد؛ با وجود این، امروزه شهرک‌‌‌‌های صنعتی با مشکلات متعددی به‌‌‌‌ویژه از نظر تامین انرژی مواجه هستند و در روزهای سرد پیش‌رو باید قطع برق و گاز را توامان تجربه کنند؛ در این میان اختلال در تولید و عدم‌‌‌‌النفع‌‌‌‌های چند هزار میلیاردی شهرک‌‌‌‌های صنعتی استان تهران که سهم غیر قابل انکاری در اقتصاد کشور دارند، موضوعی بسیار مهم به شمار می‌‌‌‌رود که قادر است بر اقتصاد خانوار تاثیرگذار باشد.

پس از امضای قرارداد تامین با اسکاتیش پاور، یک مزرعه بادی فراساحلی در بخش جنوبی دریای شمال، مجهز به توربین‌‌‌های زیمنس گیمسا خواهد شد. قرارداد اعلام شده در ۱۱ نوامبر برای نصب ۶۴ توربین مدل SG ۱۴-۲۳۶ DD زیمنس گیمساست که در East Anglia TWO، یک مزرعه بادی واقع در بیش از ۲۰ مایلی سواحل سافولک، نصب خواهند شد.

انرژی پایه‌‌‌ای‌‌‌ترین و اساسی‌‌‌ترین زیرساخت توسعه در کشورها محسوب می‌شود. در واقع انرژی چرخ اقتصاد دنیا را به حرکت درآورده و تولید، خلق ارزش افزوده و توسعه را ریل‌‌‌گذاری می‌کند. اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر با چالش‌‌‌های جدی در تامین پایدار انرژی مواجه بوده که عمدتا ناشی از ناترازی در تولید و مصرف به‌ویژه در حوزه برق و گاز بوده است. در نگاهی کلی به نظر می‌رسد برای حل مساله ناترازی چاره‌‌‌ای جز جلوگیری از رشد مصرف بی‌‌‌رویه انرژی خصوصا در مصارف فاقد ارزش افزوده از مسیر افزایش قیمت انرژی و فرهنگ‌‌‌سازی گسترده به‌‌‌صورت فرابخشی، افزایش تولید از منابع موجود انرژی‌‌‌های فسیلی، تنوع‌بخشی به منابع استحصال انرژی به‌ویژه از منابع تجدیدپذیر و نیز کاهش مصرف انرژی از طریق بازیافت تلفات انرژی نداریم.

قطعی برق در تابستان به دلیل ناترازی تولید و مصرف از یک دهه پیش سال به سال افزایش یافت، چرا که به دلیل اتخاذ سیاست‌‌‌های نادرست عملا سرمایه‌گذاری در این صنعت فاقد صرفه اقتصادی بود؛ بنابراین تقریبا مردم به محدودیت‌های برق در برخی ساعات تابستان عادت کردند و صنایع به‌‌‌ویژه آنهایی که انرژی‌بر هستند، ناچار به پذیرش تعطیلی و عدم‌‌‌النفع‌‌‌های سنگین شدند؛ در سوی دیگر ناترازی گاز هم به عللی که در این مقال نمی‌‌‌گنجد، بر کشور سایه انداخت، اما در این بخش به ندرت محدودیت گاز مشترکان خانگی در دستور کار دولت‌‌‌ها قرار گرفت تا صنعت بار آن را به دوش بکشد؛ بنابراین در تابستان برق و در زمستان گاز صنایع با محدودیت مواجه شدند، اما آنجایی شرایط پیچیده‌‌‌تر شد که در سال‌های اخیر به طور طبیعی نیروگاه‌‌‌های حرارتی در زمستان با وجود کاهش مصرف برق به عللی نظیر قرار گرفتن در دوره تعمیرات و اورهال و همچنین فقدان گاز موردنیاز قادر به تامین برق کشور نیستند و در فصول سرد باید شاهد ناترازی برق و گاز به صورت همزمان باشیم؛ در سال‌جاری نیز با توجه به ناترازی گاز، وزارت نیرو به سیاق گذشته استفاده از سوخت مازوت را به عنوان جایگزین برای برخی نیروگاه‌‌‌ها پیش‌بینی کرد، اما با توجه به رویکرد متفاوت رئیس جمهوری، دولت تصمیم گرفت در سه نیروگاه، مازوت‌‌‌سوزی را متوقف کند و برای مدت محدودی «خاموشی منظم» را جایگزین «تولید سم» برای عموم شهروندان کند.

بر اساس آخرین چشم‌‌‌انداز انرژی کوتاه‌مدت که توسط اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده در ۱۳ نوامبر منتشر شد، این آژانس در حال حاضر انتظار دارد که انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر ۲۳‌درصد از کل تولید برق ایالات متحده در سال‌جاری را به خود اختصاص دهند که این میزان در سال ۲۰۲۵ به ۲۵‌درصد افزایش خواهد یافت. به گفته این گزارش زیست توده بالغ بر ۲.۱۹‌درصد از تولید برق تجدیدپذیر ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ را تشکیل می‌دهد که سهم آن به ۱.۹۹‌درصد در سال ۲۰۲۵ کاهش می‌‌‌یابد.

امروز مزایای نیروگاه‌‌های کوچک مقیاس بر هیچ کس پوشیده نیست و سرعت اجرا و همچنین سرمایه‌‌گذاری به مراتب کمتر نسبت به انواع دیگر نیروگاه‌ها به همراه شاخصه‌‌های مثبتی همچون راندمان بالا، بی‌‌نیازی از هزینه‌‌های بالای توزیع و انتقال و همچنین نقشی که در پدافند غیر عامل دارند، باعث شده تا بسیاری از کارشناسان حرکت در این مسیر را یکی از مهم‌ترین راه‌‌های رفع ناترازی برق در کشور بدانند. با وجود این به محض سرد شدن هوا وزارت نفت سراغ قطع گاز این نیروگاه‌‌ها می‌رود و امسال هم با یک استدلال عجیب همچون سال‌های گذشته مسیر تولید برق را مسدود می‌کند.

پس از آنکه توفان رافائل شبکه برق کوبا را نابود کرد و ۱۰ میلیون نفر را در تاریکی فرو برد، مقامات این کشور تلاش کردند تا برق را مجددا به این جزیره بازگردانند. مقامات کوبا توفان رافائل که با باران و باد شدید این کشور را تحت‌تاثیر قرار داده «رده ۳» اعلام کردند. کوبا بعد از رسیدن توفند «رافائل» و همراهش بادهایی با سرعت ۱۸۵ کیلومتر در ساعت در روز چهارشنبه دچار خاموشی سراسری شد. شرکت ملی انرژی کوبا اعلام کرده است وزش باد شدید، باعث خاموشی سیستم برق شده است.

در دنیای امروز، صرفه‌‌‌جویی در مصرف انرژی به یکی از مسائل حیاتی تبدیل شده است و بسیاری از کشورها سعی می‌کنند با استفاده از فناوری‌‌‌های نوین در تولید، توزیع، انتقال و مصرف انرژی، بهینه‌سازی بالاتری رقم بزنند؛ این موضوع در کشور ما که با ناترازی برق و گاز مواجهیم امری بسیار ضروری است که متاسفانه در یک دهه اخیر به ندرت مورد توجه قرار گرفته است؛ در واقع هدر رفت انرژی در تمام بخش‌‌‌های مذکور حتی در تاسیسات مکانیکی و برقی ساختمان‌‌‌ها اتفاق می‌‌‌افتد و از طرفی برنامه جامعی برای مهم‌ترین و حیاتی‌‌‌ترین مساله کشور وجود ندارد؛ بخش خصوصی معتقد است بی‌‌‌توجهی دولت به این بخش عامل تمامی ‌‌‌مشکلات است و تا زمانی که همگرایی واقعی در جهت رفع مشکلات ایجاد نشود، انرژی کشور به بیراهه می‌رود که قطعا با توجه به کسری محتمل بودجه دولت، این اظهارات منطقی به نظر می‌‌‌رسد.

دنیای‌اقتصاد: ماه گذشته، قیمت برق در بازارهای اروپایی بسته به حجم تولید انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در منطقه، تغییرات در میزان تقاضا، قیمت‌های فعلی گاز و همچنین میزان انتشار کربن در نوسان بود. به طورکلی کاهش هفتگی قیمت برق تنها در دهه دوم اکتبر مشاهده شد. در ۴ اکتبر، قیمت قراردادهای آتی TTF برای ماه آینده از ۴۰ یورو در هر مگاوات ساعت عبور کرد. همچنین در ۲۵ اکتبر، به بالاترین سطح خود از نوامبر ۲۰۲۳ رسید و به ۴۳.۷ یورو در مگاوات ساعت افزایش یافت، زیرا بازار، به‌رغم سطح بالای ذخایر در اروپا، از تاثیر درگیری خاورمیانه بر عرضه بیم داشت.

مساله بهره‌‌‌وری انرژی در ایران یک ابرچالش بزرگ محسوب می‌شود که حل ریشه‌‌‌ای آن بدون تردید یک اقدام ملی است که تنها با انسجام، مشارکت و هم‌‌‌افزایی همه بخش‌‌‌های مرتبط اعم از تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، دولتمردان و سیاستگذاران امکان‌‌‌پذیر خواهد بود. در این میان بروز ناترازی‌‌‌های گسترده که به تدریج ایران را در تله یک بحران جدی در تامین پایدار انرژی به‌ویژه برق و گاز قرار داده، افزایش بهره‌‌‌وری و جلوگیری از هدررفت انرژی به عنوان یک ثروت ملی را به یک ضرورت غیرقابل چشم‌‌‌پوشی تبدیل کرده است. اما برای مواجهه با ناترازی از مسیر افزایش بهره‌‌‌وری، دو نکته حائز اهمیت وجود دارد که بدون تردید پذیرش اصل هدررفت انرژی مهم‌ترین آن است. در گام دوم هم باید بازنگری زیرساخت‌‌‌های استخراج، تولید و مصرف انرژی را که در نگاهی کلی می‌توان آن را به تاسیسات تعبیر کرد، در دستور کار قرار داد.

انعکاس مجموعه‌‌‌ای از انتظارات و خواسته‌‌‌های برآمده از دغدغه‌‌‌های اصلی تولیدکنندگان غیردولتی برق به دولت جدید، موضوعی بوده که سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق از همان روزهای نخست آغاز به کار دولت چهاردهم برای دستیابی به مسیری تعاملی برای حل این مشکلات مدنظر داشته است و برای این منظور ارسال نامه‌‌‌ای به معاون اول رئیس جمهور که مشروح این مشکلات در آن همراه با راهکارهای پیشنهادی ارائه شده بود، گامی ‌‌‌محکم برای این منظور بود؛ نامه‌‌‌ای که به فاصله‌‌‌ کمی ‌‌‌بعد از ارسال، به نامه پوششی دبیر کمیسیون اقتصادی هیات دولت به تمامی ‌‌‌دستگاه‌‌‌ها و نهادهای ذی‌ربط با دستور «بازنگری در سیاست‌‌‌های حوزه انرژی» منجر شد و به نظر می‌‌‌آید کماکان در این نهادها در حال اقدام و پیگیری‌‌‌هایی است که امید می‌رود شرایط بهتری را برای تولیدکنندگان برق رقم بزند. بر پایه موارد مطرح‌‌‌شده در نامه سندیکا و برای شرح بیشتر انتظارات و راهکارهای ارائه‌‌‌شده، گفت‌‌‌وگویی با رضا ریاحی‌‌‌، نایب‌‌‌رئیس هیات‌‌‌مدیره سندیکای شرکت‎های تولیدکننده برق داشته‌‌‌ایم که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.

صنایع را شاید بتوان بزرگ‌ترین بخش متاثر از آثار سوء ناترازی تولید و مصرف برق در ایران دانست؛ این مهم و بحران‌های بسیار محتملی که پیرو آن وجود داشت، هر چند قدری دیرهنگام، اما به هر حال، چنان که سیدزمان حسینی مجری طرح احداث نیروگاه های صنایع انرژی بر شرکت توانیر بیان می‌کند، از نیمه‌های سال۱۴۰۰، نهادها و دستگاه‌های مرتبط از مجلس شورای اسلامی تا وزارتخانه‌های نیرو، نفت و...، بر آن شدند تا به فکر چاره‌اندیشی همه‌جانبه‌ای برای برون‌رفت از این وضعیت بیفتند. حاصل آن نهایتا تدوین قانون و دستورالعمل‌‌های اجرایی شد که با ادبیاتی توأمان تشویق‌کننده و هشداردهنده، چاره کار را در ورود هر چه بیشتر صنایع انرژی‌بر به عرصه تولید برق در قالب نیروگاه‌های «خودتامین» ذکر می‌کند و پیرو آن سازوکار اجرایی لازم با پرچم‌داری شرکت توانیر تدوین شده و در حال پیاده شدن است. در گفت‌وگوی پیش رو با این مقام اجرایی، از جزئیات این طرح و نیز تلاش‌های صورت‌گرفته و نتایج حاصل برای رفع مشکل تامین برق صنایع جویا شده‌ایم که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند:

انرژی هسته‌ای در بحبوحه تقاضای فزاینده برای برق و انرژی پاک‌تر توجهات بیشتری را به خود جلب کرده است. به نظر می‌رسد که این منبع انرژی با تمرکز کشورها بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در تلاش برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی، تجدید حیات کرده است. در عین حال، نیازهای انرژی بخش فناوری در قالب مراکز داده و پیشرفت‌های قدرتمند در هوش مصنوعی به سرعت در حال رشد است. این عوامل شرکت‌ها و دولت‌ها را بر آن داشته تا با دقت بیشتری به این منبع برق نگاه کنند که خطرات بالقوه آن باعث شده است تنها تا چند دهه پیش محبوبیت نداشته باشد.

هنوز فصل گرما شروع نشده بود که مدیران صنعت برق از طراحی و اجرای برنامه‌های متعدد برای گذر از پیک تابستان خبر می‌دادند، اما با فرارسیدن تابستان و روزهای گرم آن، پاسخگویی به نیاز مصرف برق مشکل‌تر شد تا جایی که خاموشی‌ها علاوه برصنایع، برخلاف سال گذشته دامنگیر بخش خانگی هم شد. این در حالی بود که ناترازی حدود ۱۷‌هزار مگاواتی تولید و مصرف برق و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن، در آن روزها به یکی از موضوعات مهم در فضای رسانه‌ای کشور و دستگاه‌های سیاستگذار و اجرایی تبدیل شد، اما مدیران بخش دولتی صنعت برق، تامین برق در فصل گرمای امسال را با همه دشواری‌های آن، قابل دفاع می‌دانند. برای آگاهی از چگونگی گذر از پیک امسال و میزان تحقق برنامه‌های پیش‌بینی‌شده و رفع ناترازی موجود با مهدی مقیم‌زاده مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

توربین‌‌‌های گازی سیکل ساده راندمانی در حدود ۳۵ تا ۴۰‌درصد ارائه می‌کنند و واحدهای سیکل ترکیبی راندمان را تا ۶۰‌درصد و بیشتر افزایش می‌دهند، اما گزینه دیگری در حال ظهور است که ویژگی‌‌‌های طرح‌‌‌های سیکل ساده و ترکیبی را با هم ترکیب می‌کند. این پیکربندی هیبریدی از یک منبسط‌کننده تک‌توربین استفاده می‌کند و گرمای خروجی اگزوز را به محفظه احتراق بازیافت می‌کند تا بهترین‌‌‌های هر دو جهان را ترکیب کند. این چرخه که به عنوان VAST (تکنولوژی‌‌‌های بخار با ارزش افزوده) شناخته می‌شود، سطوح کارآیی بالاتر از ۵۰‌درصد را نوید می‌دهد. این روش این پتانسیل را دارد که به مقرون به صرفه‌ترین گزینه پشتیبان برای شبکه‌‌‌هایی تبدیل شود که در آن انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر غالب هستند. علاوه بر این، تکنولوژی‌‌‌های بخار با ارزش افزوده به سطوح انتشار آلاینده‌‌‌ای پاک‌‌‌تر دست می‌‌‌یابد.

از برنامه پنجم توسعه شاهد عقب‌‌‌نشینی سرمایه‌‌‌ها از صنعت برق بودیم چرا که سیطره انحصار در قیمت‌‌‌گذاری و نرخ‌‌‌های دولتی به‌گونه‌‌‌ای بود که سودآوری را برخلاف سایر صنایع بزرگ منتفی می‌‌‌کرد. بنابراین به جرات می‌‌‌توان گفت انحصاری بودن کارفرمای صنعت برق عملا شرایط نابرابر را به بخش‌خصوصی تحمیل می‌‌‌کرد و حتی در قراردادها شاهد انتقال تمامی‌‌‌ ریسک‌‌‌ها به پیمانکار و تامین‌‌‌کننده بودیم؛ حتی دولت برای پرداخت صورت وضعیت‌‌‌ها هم گنجاندن بندهای قانونی را در قراردادها بر نمی‌‌‌تابید که نتیجه آن مطالبات معوق و مشکلات مالی شرکت‌‌‌های خصوصی در هر سه بخش تولید، توزیع و انتقال بود. اما گذشت زمان و ناترازی که امسال به حدود ۱۹هزار مگاوات رسید، ثابت کرد که با ایجاد این شرایط و قراردادهای یک طرفه، برنده‌‌‌ای وجود ندارد. هرچند دولت سیزدهم هم به مانند دولت‌‌‌های پیشین در بخش توسعه سرمایه‌‌‌گذاری در صنعت برق برنامه اساسی نداشت و عمده تمرکز را معطوف به مدیریت مصرف کرده بود اما برخی اقدامات همچون راه‌‌‌اندازی تابلو‌سبزها، خرید مستقیم شرکت‌‌‌های توزیع از بورس انرژی و جلوگیری از افزایش مطالبات نیروگاه‌‌‌ها و راه‌‌‌اندازی تابلو آزاد برای توسعه نیروگاه‌‌‌های کوچک مقیاس تحولاتی در این صنعت ایجاد کرد. البته با توجه به حجم ناترازی اقدامات گسترده‌‌‌تری باید از طرف دولت چهاردهم با همکاری بخش‌خصوصی در دستور کار قرار بگیرد؛ در چنین شرایطی سندیکای صنعت برق با برگزاری نشستی مطبوعاتی به بیان مشکلات، دستاوردها و چالش‌‌‌های پیش روی صنعت برق برای رفع ناترازی پرداخت.

شرکت‌های انرژی و آب و برق در جهان با چالش‌‌‌های بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. در ایالات متحده با افزایش ۲۸.۵ درصدی هزینه برق تنها در طی پنج سال، یک آمریکایی به طور متوسط اکنون نزدیک به ۳۰۰ دلار در ماه برای خدمات آب و برق خود هزینه می‌کند که این اتفاق منجر به افزایش بدهی‌‌‌های مشتریان به شرکت‌های آب و برق شده است.