کوبا بدون برق
صنعت برق کوبا متکی به سوختهای فسیلی، عمدتا نفت است که بیش از ۸۰درصد از تولید برق این کشور را تشکیل میدهد. در سال ۲۰۲۲، حدود ۹۵درصد از برق تولیدی کوبا از سوختهای فسیلی تامین میشد. با این حال در سالهای اخیر، تغییری به سمت منابع تجدیدپذیر صورت گرفته است که انرژی زیستی با سهم ۴۹.۷درصد پیشتاز است و پس از آن انرژی خورشیدی با ۲۶.۶درصد و انرژی آبی ۱۵.۶درصد و انرژی باد با ۸.۱درصد قرار دارد.
مشکل این است که دولت کوبا در حالی که با بدترین بحران اقتصادی ۳۰ سال اخیر این جزیره دست و پنجه نرم میکند، در حال تمام شدن منابع مالی خود نیز است، بنابراین قطع برق تا ۲۰ ساعت در روز در حال حاضر در این کشور اتفاق رایجی است. در واقع، لازارو گوئرا، مقام ارشد برق کوبا، گفته است که کوباییها «نباید انتظار داشته باشند که وقتی سیستم آنلاین شود، یعنی خاموشیها در این کشور پایان خواهد یافت.» ریشههای این بحران را میتوان در جنگ سرد جستوجو کرد، زمانی که فیدل کاسترو دولت فولخنسیو باتیستا تحت حمایت ایالات متحده را در ژانویه ۱۹۵۹ سرنگون کرد. اتحاد جماهیر شوروی سابق که متقاعد شده بود انقلاب کوبا پیشرفتهترین در میان تمام جنبشهای چپ افراطی در آمریکای لاتین بود، در کنار حکومت جدید قرار گرفت و کالاهای صنعتی و کمکهای فنی به آن ارائه کرد.
بعد از آن روابط کوبا با ایالات متحده به طرز چشمگیری بدتر شد و تا ژوئیه ۱۹۶۰ این کشور سلب مالکیت عملیات صنعتی، بانکی و تجاری ایالات متحده را در جزیره اعلام کرد. در عرض چند ماه، دولت کوبا تمام کارخانههای قند، بیشتر بخشهای صنعت و تجارت، نیمی از زمینها، بانکها و شبکههای ارتباطی کشور را تصرف کرد، اما انتقام به سرعت دنبال شد. ایالات متحده اولین تحریم خود را بر کلیه صادرات به کوبا در سال ۱۹۶۰ به استثنای مواد غذایی و دارو اعمال کرد و این در سال ۱۹۶۲ با ممنوعیت کلیه معاملات تجاری و مالی با جزیره همراه شد. در سال ۱۹۶۴، رئیسجمهور وقت ایالات متحده، لیندون بی. جانسون، دستور سیاست چندجانبه «انکار اقتصادی» را صادر کرد که به شدت مانع از تلاشهای کوبا برای تقویت روابط اقتصادی با سایر کشورها شد.
اما این اتفاق تنها وابستگی هاوانا به یک محصول صادراتی را عمیقتر کرد. این محصول شکر بود، که به عنوان بخشی از برنامه کمک با قیمتی متورم خریداری شد. در مقابل، کوبا نفت خام مورد نیاز خود را برای راهاندازی نیروگاههای برق خریداری کرد. در حال حاضر نیز چشمانداز آینده تیره و تار به نظر میرسد، با این حال دولت مایل به سرکوب مخالفان است. میگل دیاز کانل، رئیسجمهور کنونی کوبا، طی سخنانی در جریان آخرین خاموشیهای برق، اظهار کرد: ما نمیپذیریم یا اجازه نمیدهیم کسی با تحریک اقدامات خرابکارانه آرامش مدنی مردم ما را برهم بزند و این یک اصل برای انقلاب ماست.
اما شبکه برق کوبا در بعدازظهر چهارشنبه هفته گذشته به طور کامل فرو ریخت، زیرا رافائل با بادهای شدید با سرعت ۱۱۵ مایل در ساعت (۱۸۵ کیلومتر در ساعت) سراسر کوبا را در نوردید، به خانهها آسیب رساند، درختان را ریشهکن و تیرهای تلفن را واژگون کرد. مرکز ملی توفان ایالات متحده مستقر در میامیگفت که توفان تا صبح پنجشنبه ۱۵۵ مایل (۲۵۰ کیلومتر) به شمال و غرب هاوانا و به سمت خلیج مکزیک حرکت کرد، جایی که دیگر تهدید فوری نبود. رافائل آخرین ضربه به شبکه برق در حال حاضر نا امن کشور تحت کنترل کمونیستها بود که همین دو هفته پیش چند بار فروریخت و بسیاری را در کشور برای روزها بدون برق رها کرد.
وزارت انرژی و معادن کوبا در این خصوص اظهار کرد که کار برای وصل مجدد شبکه سراسری را اواخر روز چهارشنبه گذشته آغاز کرده است، اما هشدار داد که این روند در بخشهای غربی جزیره که بیشترین آسیب را از توفان دیدهاند کندتر خواهد بود. رسانههای دولتی گفتند که کارگران خدمات فوریتهای برق کوبا، برق را به برخی از مدارها بازگرداندهاند، اگرچه هاوانا در سحرگاه روز پنجشنبه تا حد زیادی بدون برق باقی ماند. رافائل، دومین توفانی است که در کمتر از یک ماه پس از ویران کردن شرق کوبا توسط توفند اسکار در ماه اکتبر به این جزیره رسید و بر مشکلات موجود صنعت برق این کشور افزود.
کارخانههای تولید نفت فرسوده کوبا برای دههها تلاش کردهاند چراغها را روشن نگه دارند، اما امسال با کاهش واردات نفت از کشورهای متحد مانند ونزوئلا، روسیه و مکزیک، این سیستم دچار بحران شد. خاموشیهای چند ساعته در اکثر نقاط کوبا به امری عادی تبدیل شده است. باران شدید در اوایل روز پنجشنبه همچنان در پایتخت، هاوانا، در حال باریدن بود، زیرا موج در بلوار ساحلی مالکون هجوم آورده بود و بسیاری از مناطق کمارتفاع و جادهها همچنان آبگرفته بودند. به گفته مقامات، فرودگاه هاوانا حداقل تا اواسط روز پنجشنبه گذشته قرار بود بسته بماند.
از طرف دیگر توفان سراسر استان آرتمیسا را فرا گرفت که یک منطقه کشاورزی مهم در کشوری است که از کمبود شدید مواد غذایی رنج میبرد. وزش باد و باران شدید مقامات را بر آن داشت تا به جای تلفات کامل، میوهها و سبزیجات در حال رسیدن را به دلیل اقدامات حفاظتی برداشت کنند. رسانههای دولتی تصاویری از خطوط برق سقوط کرده، سقفهای فلزی پراکنده در خیابانهای شهر و شکسته شدن شیشهها را نشان دادند، اما سیل بسیار گسترده بود. به نظر میرسد بخش انرژی کوبا در یک دوراهی قرار دارد. سیستم انرژی این کشور که عمدتا با سوخت فسیلی کار میکند، با چالشهای طولانیمدت و جدی مواجه است، از جمله خرابی در نیروگاههای قدیمی، کاهش واردات سوخت و کمبود سوخت و تهدید فزاینده اختلالات مرتبط با تغییرات آب و هوایی که آخرین نمونه آن توفان سهمگین رافائل بود.