ابزارهای ذهن
حل مساله پیچیده: نیاز مدیران عصر امروز (بخش نخست)
حل مساله پیچیده چیست؟
حل مساله پیچیده مجموعه‌‌‌ای از مشاهدات و تصمیمات آگاهانه است که برای یافتن و اجرای یک راه‌حل جهت مشکلات استفاده می‌شود. فراتر از یافتن و اجرای یک راه‌حل، حل مساله پیچیده شامل در نظر گرفتن تغییرات آینده در شرایط، منابع و قابلیت‌‌‌هایی است که ممکن است بر مسیر فرآیند و موفقیت راه‌حل اثر بگذارد. حل مساله پیچیده شامل در نظر گرفتن تاثیر راه‌حل بر محیط اطراف و افراد است.
حل مساله پیچیده در مقابل حل مساله ساده
چند تفاوت کلیدی بین حل مساله پیچیده و ساده وجود دارد، از جمله:
ملاحظات. یک تفاوت کلیدی بین حل مساله پیچیده و ساده، مقدار و نوع ملاحظاتی است که باید به آن اذعان داشت. هنگام حل مسائل ساده، ملاحظات اغلب شامل دامنه مشکل، منابع موجود، راه‌حل‌‌‌های بالقوه، راه‌حل‌‌‌های بهینه و راههای پیاده‌سازی راه‌حل‌‌‌هاست. هنگام حل مشکلات پیچیده، ملاحظات اغلب، دامنه مشکل، تاثیر مشکل، منابع موجود برای حل مشکل، تغییرات احتمالی در وضعیت، راه‌حل‌‌‌های بالقوه، راه‌حل‌‌‌های بهینه، راههای پیاده‌سازی راه‌حل‌‌‌ها و روش اندازه‌‌‌گیری موفقیت راه‌حل است.
پیش‌بینی. هنگام حل یک مساله ساده، به ندرت نیاز به پیش‌بینی تغییرات در وضعیت یا فرایند اجرای یک راه‌حل وجود دارد. هنگام حل مسائل پیچیده، مهم است که تغییرات بالقوه را درنظر بگیرید و اینکه چگونه استراتژی شما ممکن است تغییر کند تا آنها را در خود جای دهد.
پیچیدگی مشکل. حل مساله ساده اغلب شامل ارزیابی راه‌حل‌‌‌های بالقوه برای مشکلاتی است که متغیرهایی با پیچیدگی‌‌‌های کم دارند. حل مسائل پیچیده اغلب شامل ارزیابی راه‌حل‌‌‌هایی است که دارای متغیرهای متعدد یا پیچیدگی‌‌‌های متعددی هستند. در برخی از پروژه‌‌‌های بزرگ، گاهی‌هزار متغیر در کنار هم در حل یک مساله تاثیر گذارند.
تعداد مراحل. تعداد مراحل لازم برای حل یک مساله ساده ممکن است از تعداد مراحل یک مساله پیچیده به مراتب کمتر باشد. این ممکن است به دلیل افزایش تعداد ملاحظات، تغییرات در روند یافتن راه‌حل و پیچیدگی‌‌‌های گسترده مشکلات پیچیده باشد.
گام‌‌‌هایی برای حل مساله پیچیده
گام‌‌‌هایی که عموما منجر به موفقیت در حل مساله پیچیده می‌‌‌شوند:
۱- شناسایی مشکل و علت آن. برای حل یک مشکل پیچیده، آن مشکل باید به وضوح شناسایی شود و علت آن تعیین شود. درک اینکه چه چیزی باعث این مشکل شده است، بخش مهمی از تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد راه‌حل‌‌‌های بالقوه است. برای انجام این کار، جمع‌‌‌آوری داده‌‌‌های مربوطه، جداسازی عوامل احتمالی و تصمیم‌گیری در مورد جنبه‌‌‌هایی که باید در راه‌حل شما مورد توجه قرار گیرد را در نظر بگیرید.
۲- اثرات مشکل را در نظر بگیرید. هنگام حل یک مشکل پیچیده، مهم است که اثرات مشکل را بر محیط اطراف و افراد درک کنید. با درک اثرات منفی مشکل، ممکن است بتوانید راه‌حل‌‌‌ها را براساس نتایجی که بیشتر این اثرات را کاهش می‌‌‌دهند، اولویت‌بندی کنید. برای تعیین اثرات مشکل، لازم است موارد زیر را در نظر بگیرید:
تاثیر این مشکل بر رفاه دیگران
تمایل مشکل به ایجاد تاخیر در بهره‌‌‌وری
تمایل مشکل برای جلوگیری از برقراری ارتباط
تمایل مشکل به کاهش بهره‌‌‌وری
تاثیر مشکل بر کیفیت تولید
تاثیر مشکل بر هزینه‌‌‌ها
۳- راه‌حل‌‌‌های توفان فکری. هنگامی که به دنبال اثرات یک مشکل ساده می‌‌‌گردید، ممکن است راه‌حل‌‌‌های توفان فکری که به طور موثر به اثرات مشکل می‌‌‌پردازند ساده باشند. راه‌حل‌‌‌های توفان فکری برای مشکلات پیچیده را اغلب می‌توان در فرآیندهای کار گروهی یافت. در این مسیر، ممکن است با بیش از یک راه‌حل یا یکسری تغییرات که لازم است در شیوه‌‌‌های فعلی عملکرد خود ایجاد کنید تا به نتایج مطلوب مورد نظر خود برسید، روبه‌‌‌رو شوید. نیازمندی‌‌‌های یافتن این راه‌حل‌‌‌ها عبارتند از: کار گروهی، خلاقیت، طراحی پروژه، تفکر انتقادی، تفکر پیش‌بینی.
۴-تاثیرات راه‌حل‌‌‌ها را در نظر بگیرید. در حین توفان فکری، لازم است تاثیرات راه‌حل‌‌‌ها را بر افراد و محیط اطراف خود در نظر بگیریم. برای تعیین تاثیر راه‌حل‌‌‌ها، ممکن است همان مواردی را که برای تعیین تاثیر مشکل استفاده می‌‌‌کنید، در نظر بگیرید.
۵- بهترین راه‌حل را انتخاب کنید. به منظور تعیین راه‌حل بهینه، اثرات مثبت و منفی هریک از گزینه‌‌‌های خود را در نظر بگیرید و آنها را با اثرات وضعیت اصلی مقایسه کنید. این مسیر به شما کمک می‌‌‌کند تا راحت‌‌‌تر تعیین کنید که کدام یک از راه‌حل‌‌‌های بالقوه شما بیشترین مزایا را دارد. در برخی موارد، ممکن است هنگام تصمیم‌گیری در مورد یک راه‌حل بهینه، به دنبال یک نظر دوم هم باشید؛ مثلا شخص دیگری که ممکن است راه‌حل‌‌‌های بالقوه را از دیدگاه جدیدی ببیند و دیدگاه ارزشمندی نسبت به تصمیمات شما ارائه دهد.
۶-پیاده‌سازی یک طرح. پس از تعیین اینکه راه‌حل بهینه چیست، نیاز به برنامه‌‌‌ریزی و یافتن راههای پیاده‌سازی طرح بهینه دارید. این روش‌‌‌های پیاده‌سازی ممکن است شامل تغییر در سیاست‌‌‌های کلان، شیوه‌‌‌ها و روش‌‌‌های اجرایی، توسعه وسایل ارتباطی جدید، بازسازی تکنیک‌‌‌های مدیریت پروژه، خرید تجهیزات جدید یا تغییر در روش‌‌‌های تولید باشد.
