«دنیای‌اقتصاد» ابرچالش‌های بازار سهام را بررسی می‌کند
تهدید زودهنگام بورس
در روز گذشته نیز گروه بانکی روند مثبتی از خود نشان‌داد با این حال به دلیل عقبگرد معنادار نماگرهای بازار مذکور طی هفته‌های اخیر کارشناسان بورسی نسبت به تغییر فضای رخوت‌انگیز حاکم بر معاملات امیدواری چندانی ندارند. گرچه در روز گذشته نماگرهای بازار کار خود را با سبزپوشی پایان دادند اما به دلیل آنکه روند مذکور قدرتمند و جاندار نبود، امکان حرکت شاخص در فاز نوسانی همچنان یکی از گزینه‌های محتمل فعالان بازار است.
برآیند تغییرات رخ داده در معاملات دو روز ابتدایی بورس تهران همراه با اظهارات کارشناسان بازار سهام حاکی از آن است که بازارسرمایه برای تغییر فاز جدی و رشد مداوم عاری از دلایل محکمه‌پسند است، از این‌رو برخی تحلیل‌ها رشد ۵هزار واحدی روز گذشته شاخص‌کل را صرفا مرهون رشد نمادهای بانکی و حمایت‌های تصنعی عنوان می‌کنند؛ این در حالی است که با توجه به چالش‌های برخی صنایع درخصوص تامین گاز موردنیاز به‌نظر می‌رسد در روزهای پیش‌‌‌‌‌‌‌رو و با فرارسیدن زمستان، نمادهای متاثر از این مساله به‌ویژه صنایع پتروشیمی، فولادی و سیمانی خواه ناخواه به استقبال مصائب بیشتری بروند. این مهم که هم‌اکنون به یکی از دغدغه‌های اصلی اهالی بازارسرمایه تبدیل شده‌است، بر وضعیت درآمدزایی صنایع مزبور اثرگذار خواهد بود.
تغییر مسیر به چند شرط
بازارسهام قدم‌های زیادی تا متعادل‌شدن فاصله دارد اما این موضوع نمی‌تواند به تنهایی دلیلی بر تداوم ریزش‌های روزهای گذشته باشد. بورس تهران چهار روز متوالی را قرمزپوش پشت‌سر گذاشت اما در نهایت در روز یکشنبه توانست ترمز قرمزپوشی خود را بکشد اما با عنایت به اینکه هوش و حواس سرمایهگذاران به‌شدت با تحولات بازار ارز همسو شده‌است، کاهش فاصله نرخ دلار نیمایی با دلار آزاد می‌تواند تا حدود زیادی از بدخلقی‌های بورس بکاهد. در همین رابطه ابراهیم سماوی، کارشناس بازارسرمایه گفت: گرچه در روز گذشته ارزش معاملات افزایش یافت اما رشد کم‌جان نماگرهای بازارحاکی از آن است که بازار تا روند تعادلی فاصله زیادی دارد؛ به‌طوری‌که می‌توان گفت تا زمانی‌که ارزش بازار به ۵همت نرسد، نمی‌توان به صعود قیمت‌ها در بورس خوش‌بین بود.
بررسی روند معاملات روز گذشته نیز نشان می‌دهد طی این روز بازار شاهد جابه‌جایی حجم نقدینگی در بین صنایع مختلف بوده‌است. او با اشاره به نوسان بازار نمادهای کامودیتی‌محور توضیح داد: به‌رغم روزهای قبل، فرآورده‌های نفتی و فلزات اساسی متاثر از افزایش نرخ دلار نیمایی روند صعودی به خود گرفتند. عبور دلارنیمایی از کانال ۲۸هزارتومان و قرارگرفتن این مهم در مرز۳۰هزارتومان به‌عنوان محرکی جدی، صنایع مرتبط را وارد فاز جدیدی از تحولات مثبت خواهد کرد. از این‌رو هر تغییری در ارزش پول ملی به‌صورت مستقیم بر بازار سرمایه اثرگذار خواهد بود. تجربه نشان می‌دهد در دوره‌های مختلف نیز افزایش نرخ ارز معمولا یکی از عوامل تعیین‌کننده جهش صعودی بازار بوده‌است.
به گفته این کارشناس، عملکرد گروه‌های بانکی تا حد زیادی از نوسان‌های منفی دادوستدهای دیروز کاست. او اظهار کرد: برآوردها نشان می‌دهد با توجه به گزارش‌های ۹ماهه و افزایش نرخ ارز، بانک‌ها و موسسات اعتباری بتوانند از محل شناسایی نرخ تسعیر ارز سودسازی کنند. این موضوع یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر مسیر نمادهای بانکی در جهت صعودی خواهد بود، اما از سوی دیگر برخی گمانه‌زنی‌ها از کنترل سرمایه بانک‌ها خبرمی‌دهد. این اقدام می‌تواند به عملکرد منظم بانک‌ها منجر شود. در روزهای گذشته موضوع مهمی درخصوص حضور نماینده چین در ایران و مراودات جدید ایران با چین مورد واکاوی قرار گرفت. با توجه به عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و تعامل کشور با این سازمان مهم منطقه‌ای و کشورهای عضو آن می‌توان امیدواری جدی نسبت به بهبود عملکرد نمادهای بانکی و سودسازی آنها ایجاد کرد.
همان‌طور که بازارسهام به‌صورت اسمی تا حدودی ممکن است با این تغییرات در کوتاه‌مدت به سمت جلو هدایت شود، اما به دلیل نااطمینانی عجیب و غریب سرمایهگذاران به وضعیت اقتصادی کشور و وجود ابهامات چندوجهی پیرامون این بخش همچنان احتمال در‌جا زدن و حتی خروج بیشتر حقیقی‌ها از بورس وجود دارد.
راه سخت بورس
از طرفی آینده برخی صنایع بورسی با فرارسیدن زمستان با تغییرات گسترده‌ای همراه خواهد شد. به‌نظر می‌رسد قطعی گاز خوراک پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها به‌عنوان ماده‌‌‌‌‌‌‌اولیه این صنعت در هفته‌های آتی برای سهامداران بدقلقی کند. برگردیم به استراتژی ایران نسبت به احیای برجام در شهریورماه. سیاستمداران ما که بخش عمده تفکرات خود را معطوف به صبر و انتظار برای ورود اروپا به فصل سرما (به دلیل قطع گاز روسیه) کرده بودند، حالا صنایع پتروشیمی داخلی را درگیر این معضل می‌‌‌‌‌‌‌بینند. کارشناسان بازارسرمایه معتقدند که یکی از مهم‌ترین دلایل اصلاح بازار سرمایه در دوهفته اخیر قطعی گاز واحدهای پتروشیمی بوده‌است که انتظار می‌رود به‌زودی این مشکل به صنایع فولادی نیز سرایت کند.
ابراهیم سماوی در ادامه با بیان اینکه سودسازی صنایع مصرف‌کننده گاز (چه به‌صورت سوخت و چه به‌صورت خوراک) به دلیل قطعی گاز و کاهش تولیداتشان روند نزولی به خود خواهد گرفت، تصریح کرد: صنایع پتروشیمی با توجه به اینکه سوخت جایگزین ندارند، با بحران جدی درگیرهستند؛ به همین دلیل ریسک سرمایه‌گذاری دراین صنعت افزایش چشمگیری یافته‌است. صنایع فولادی و سیمانی نیز به دلیل احتمال استفاده از مازوت با دردسر کمتری مواجه هستند اما به هر روی با سرد‌شدن هوا صنایع با مشکلات جدیدتری روبه‌رو خواهند شد؛ از این‌رو قطعی گاز واحدهای تولیدی صادراتی جزو مواردی است که باید توسط متولیان بورسی پیگیری شود تا مشکل به‌وجود آمده در سال۱۴۰۲ تکرار نشود. از جمله نگرانی‌های فعالان بازارسرمایه نسبت به اقدامات مجلس درخصوص این مهم است، به‌همین‌دلیل فعالان بازارسهام بیش از سرمایهگذاران دیگر مراحل تصویب بودجه۱۴۰۲ را رصد می‌کنند؛ چراکه مواردی در بودجه وجود دارد که به‌صورت مستقیم زیان و سودسازی شرکت‌های بورسی را مورد هدف قرار می‌دهد.
با این اوصاف سیاستگذار می‌تواند با استفاده از چند راهکار ازجمله تخفیف نرخ خوراک، بخش عمده‌ای از زیان شرکت‌های بورسی را سد کند تا جلوی فرار سرمایه از بخش تولید گرفته شود. در چنین فضایی مطمئنا بازارسرمایه امکان بازیابی قوای جدید برای حضور در رینگ رقابتی را خواهد یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار سرمایه به‌رغم روند صعودی خود در دو ماه ابتدایی سال در ادامه راه نتوانست از رقبای خود جلو بیفتد و جاماندگی محسوسی نسبت به نرخ تورم را در کارنامه خود به‌ثبت رسانده است.
طولانی‌شدن روند فرسایشی شاخص‌کل بورس باعث‌شده چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز رسیدن به ریل تعادلی همچنان نامشخص و با اماواگرهای فراوانی همراه باشد. آنطور که بررسی‌ها نشان می‌دهد عبور بورس از فاز احتیاط با ابرچالش‌هایی مواجه شده که شامل رفع ابهامات از مسائل اقتصاد کلان، سیاست داخلی درجریان ناآرامی‌های ۳ ماه گذشته و مباحث مرتبط با سیاست خارجی کشور است.
تلاش برای بقا
با این حال به عقیده کارشناسان اقتصادی، این روند و رفت‌‌‌‌‌‌‌وبرگشت‌های بی‌نتیجه می‌تواند ادامه داشته باشد. درعین‌حال به دلیل بن‌‌‌‌‌‌‌بست خوش‌بینی‌ها نسبت به مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای، بازارهای دارایی به‌خصوص بازار ارز و طلا با شتاب تحولات روبه‌رو شده‌اند. حسن رضایی‌پور، کارشناس بازارسرمایه نیز درهمین رابطه بیان کرد: اهمیت این موضوع برای بازار سرمایه از آن جهت است که بررسی روند خروج پول از این بازار حاکی از آن است که تحولات رخداده در بازارهای رقیب منجر به رکود بورس و جذابیت بازارهای دارایی به‌ویژه بازار طلا شده‌است، اما با توجه به روند افزایشی قیمت دلار نیمایی ممکن است این عامل نقشی جدی در تحرکات برخی صنایع ایفا کند، به همین منظور در روزهای آتی ممکن است شاهد جابه‌جایی نمادها با یکدیگر باشیم. این موضوع می‌تواند جلوی اصلاح بیشتر قیمت‌ها را نیز بگیرد.
او در ادامه اظهارکرد: بازارسهام در آستانه ورود به زمستان قرار دارد و همزمان، آماده واکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری از مهم‌ترین متغیر داخلی، «گاز» است. به همین منظور ممکن است روند فعلی و حرکت در مدار نوسانی به هفته‌های آینده نیز برسد. اما آنچه مسلم است این که در شرایطی که نرخ تورم در حال قله‌پیمایی‌های جدید است، بازار سرمایه نیز درنهایت به خواسته سهامداران در جهت خیز به ارتفاعات بالاتر تن خواهد داد. علی عصاری نیز با اشاره به تحولات اخیر نرخ ارز گفت: دلار ۳۷هزار تومانی و سکه ۱۸میلیونی در حالی به روند صعودی خود ادامه می‌دهند که بازارسرمایه بعد از ۴ روز منفی با رشد ناچیز ۵هزارواحدی روبه‌رو شد. قیاس بازارهای دارایی با بورس به‌قدری غیرعادلانه شده‌است که بعید به‌نظر می‌رسد بازارمذکور حالا‌حالاها بتواند وارد میدان رقابت شود. اگر بورس تهران بتواند عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی ۴۰درصدی خود نسبت به رقبایش را جبران کند تازه وارد محدوده‌ای می‌شود که سرمایهگذاران بورسی امیدوار به رقابت با سایر سرمایهگذاران می‌شوند.
واقعیت این‌روزهای بازارسهام به این‌گونه است که هر سه،چهار روز یک‌بار با ورود پول روبه‌رو می‌شود که بتواند زنده بماند. این اتفاقات درحالی رخ می‌دهد که رئیس دولت نیز به‌تازگی از سرمایهگذاران بازارسهام تحت عنوان «بورس‌باز» یاد کرد. این نگاه به سرمایهگذاران به‌وضوح نشان می‌دهد سیاستگذار برنامه خاصی برای حل مشکلات بازارمذکور ندارد. به این‌ترتیب سرمایهگذاران با وجود ریسک‌های متعدد و متنوع حاکم براین بازار حاضر نیستند پول خود را وارد آن کنند.
