رویه صادرات طلای سیاه ایران تغییر جهت داد
انتشار اطلاعیه عرضه نفت در بورس انرژی
علی کاردر با اشاره به عرضه نفت خام در بورس اظهار کرد: اطلاعیه عرضه در ۲۳ مهرماه منتشر شد و عرضه در ششم آبان‌ماه صورت می‌گیرد. میزان عرضه یک میلیون بشکه نفت خام سبک در رینگ بین‌المللی بورس انرژی است. تسویه معامله به‌صورت ۲۰ درصد ریالی (نقدی) و ۸۰ درصد ارزی (اعتباری) است و قیمت پایه براساس قیمت‌های معاملاتی امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در اطلاعیه عرضه اعلام شده و متقاضیان روی قیمت نفت خام رقابت می‌کنند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: قیمت نهایی فروش، براساس نوسان قیمت نفت خام تا زمان تحریم تعدیل شده و مبنای تسویه قرار می‌گیرد. برای بخش ۸۰ درصد ارزی اعتباری، خریدار باید ضمانت‌نامه ریالی معادل ۱۲۵ درصد بخش ارزی ارائه کند که پس از تسویه کامل آزاد می‌شود. حداقل حجم قابل خرید ۳۵ هزار بشکه بوده و شرط شرکت در معامله صرفا پرداخت معادل ریالی ۱۰ درصد ارزش سفارش به‌صورت نقدی قبل از شروع عرضه است.
پس از مدت‌ها عرضه نفت خام فیزیکی صادراتی در بورس انرژی قطعی شده و تاریخ اولین عرضه ششم آبان‌ماه سال جاری است. این رخداد را باید موفقیت بزرگی برای بازار سرمایه به شمار آورد تا جایی که توانسته توانمندی خود را در حوزه معاملات فیزیکی به اثبات رسانده و به ابزاری برای توسعه معاملات نفت خام صادراتی کشور بدل شده است. این در حالی است که نفت خام عرضه شده، نفت سبک است که از قیمت و جذابیت بالاتری برخوردار بوده و پتانسیل بازاریابی بالاتری دارد. به‌صورت دقیق‌تر این نوع نفت خام که اغلب برای تولید حامل‌های انرژی سبک همچون بنزین مورد استفاده قرار می‌گیرد از پتانسیل مصرف در پالایشگاه‌های کوچک برخوردار بوده یعنی امکان بازاریابی آن ساده‌تر و احتمال فروش آن بیشتر است. این نکته را باید جدی گرفت زیرا نشان می‌دهد وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران مایل به موفقیت این شیوه معاملاتی است.
از سوی دیگر اواخر سال گذشته اوراق سلف استاندارد نفت خام سبک به منظور تامین مالی در بورس انرژی عرضه شده و البته موفقیت‌آمیز بود یعنی استارت عرضه فیزیکی نفت خام از همان زمان زده شده بود ولی درج اطلاعیه عرضه در پایگاه اطلاع‌رسانی بورس انرژی تاکنون به تعویق افتاده بود. هم‌اکنون دیگر نه‌تنها عرضه نفت خام در بورس انرژی قطعی شده بلکه ویژگی‌های عرضه با جزئیات کامل در دسترس است.
ذات عرضه نفت خام در بورس انرژی بارها مورد بررسی قرار گرفته و هم‌اکنون که عرضه قطعی شده، زمان آن فرا می‌رسد که اولا ویژگی‌های عرضه و شرایط معاملات را با دقت بالایی تشریح کرد و ثانیا تمامی پتانسیل‌های معاملاتی برای این قراردادها را به کار بست تا معاملات موفقی تجربه شود. این وضعیت به آن معنی است که در موفقیت معاملات نفت خام در بورس انرژی منافع تمامی افراد و فرد فرد ایرانیان دخیل است و البته اجرایی شدن آن از منافع استراتژیک کشور به شمار می‌آید.
در اطلاعیه مذکور، حجم عرضه یک میلیون بشکه ذکر شده یعنی در شرایطی که خریدار و تقاضای بالایی به بازار تزریق شود پتانسیل‌های فروش به قدری بالاست که محدودیت‌های چندانی را در این مسیر ایجاد نخواهد کرد. این در حالی است که کف خرید یعنی حداقل محموله مورد معامله ۳۵ هزار بشکه است که رقمی نزدیک به ۵ هزار تن خواهد بود. این نکته نیز به معنی انعطاف‌پذیری معاملاتی است که در این حوزه انجام می‌شود اگرچه رقم نزدیک به ۵ هزار تن به هیچ عنوان رقم بزرگی به شمار نمی‌آید و این نکته یعنی انتظار موفقیت عرضه نفت خام در بورس انرژی بسیار بالاست. به‌عنوان یک نمونه مشخص حجم معاملات مهرماه بورس انرژی تاکنون ۲۶۹ هزار تن بوده که نشان می‌دهد این حجم عرضه نفت خام رقم بزرگی نیست و توانمندی داد و ستد آن به خوبی وجود دارد.
از سوی دیگر پتانسیل تجمیع سفارش‌های خرید وجود دارد یعنی اگر خریداری رقمی بالاتر از ۳۵ هزار بشکه را طلب کرد می‌تواند با وارد کردن سفارشات خرید بالاتر با همین نسبت، میزان مورد نیاز خود را خریداری کند. این نکته شاید در نگاه اول چندان مهم نباشد ولی در درآمدزایی بورس انرژی و شرکت‌های کارگزاری مفید خواهد بود.
شرایط شرکت در معامله
متقاضیان شرکت در معامله، باید حداکثر تا ۲ ساعت قبل از شروع عرضه، معادل ریالی ۱۰ درصد ارزش سفارش که به شرح زیر محاسبه می‌شود را به حساب اعلامی شرکت سمات واریز کنند. قیمت پایه هر بشکه نفت‌خام توسط شرکت ملی نفت ایران به ارز دلار اعلام می‌شود و برابر با متوسط قیمت برنت (BWave) روزانه در ۱۰ روز کاری بین‌المللی پیاپی منتهی به ۲ روز تقویمی قبل از انتشار اطلاعیه عرضه با لحاظ اختلاف (دلتا) مندرج در OSP برای بازار مدیترانه در ماه متناظر با تاریخ انتشار اطلاعیه عرضه خواهد بود. متقاضیان باید در روز عرضه روی قیمت پایه مندرج در این بند رقابت کنند. این در حالی است که ماخذ قیمتی(Quotation) نفت خام برنت (BWave) روزانه در کلیه مراحل قیمت‌گذاری، قیمت منتشره برای نفت‌خام مذکور، مربوط به اولین ماه (نزدیک‌ترین ماه) در نشریهPlatt’s Crude Oil Marketwire است. نرخ تسعیر هر دلار جهت واریز پیش‌پرداخت معامله بر مبنای میانگین روزانه خرید و فروش اعلامی در سامانه سنا (اسکناس)، ۲ روز کاری قبل از تاریخ انتشار این اطلاعیه عرضه خواهد بود و البته در صورت در دسترس نبودن سامانه سنا مرجع جایگزین متعاقبا اعلام خواهد شد. قیمت مندرج در بند ۱-۱ صرفا برای پرداخت ۱۰ درصد ریالی جهت شرکت در معامله بوده و قیمت نهایی برای فروش، برابر قیمت نهایی(Pfinal) مندرج در صورتحساب موقت خواهد بود.
موارد فوق بخش‌هایی از اطلاعیه عرضه نفت خام صادراتی در بورس انرژی بود و به ویژگی‌های شرکت در معاملات اشاره دارد. به‌صورت ساده‌تر برای حضور در معاملات نیاز است تا ۱۰ درصد از قیمت نهایی معامله (به‌صورت ریالی) تا ۲ ساعت قبل از قرارداد به حساب‌های شرکت سرمایه‌گذاری مرکزی موسوم به سمات واریز شود. این واریزی مجوز حضور در رقابت در بورس انرژی خواهد بود. اما قیمت‌های پایه در بورس انرژی بر مبنای قیمت نفت برنت با یک ضریب تعدیل تعیین خواهد شد یعنی برای آغاز معاملات متوسط ۲ تا ۱۲ روز قبل از عرضه نفت برنت قیمت پایه است و ۱۰ درصد معامله بر این اساس مورد محاسبه قرار می‌گیرد. البته این نرخ تنها برای آغاز معاملات است و در فرآیند رقابت در زمان عرضه، رقابت بر سر قیمت پریمیوم خواهد بود. به‌صورت دقیق‌تر اگر خریدار چندانی در بازار نبود پتانسیل تخفیف وجود دارد و رقابت بر سر میزان تخفیف خواهد بود. این شیوه از هم‌اکنون نسبتا شفاف است ولی در زمان ثبت معاملات است که واقعیت‌های اصلی معامله مشهود خواهد شد. میزان اعمال تخفیف یا همان پریمیوم معامله خود به معنی ایجاد یک معرف قیمتی در بازار است و اگر نرخ‌ها در این حوزه تثبیت شده و به یک شفافیت قیمتی دست یابد خود به معنی ایجاد یک مکانیزم قیمت‌سازی و کشف نرخ انحصاری برای بورس انرژی خواهد بود.
یورو یا دلار؟ مساله این است
نکته دیگر در این معاملات ارز واسط در تسویه وجوه است؛ یعنی نفت مورد معامله با چه ارزی مورد معامله قرار می‌گیرد. چیزی که مدت‌ها در کلام تصمیم‌سازان اقتصاد نفت ایران مشهود بود انتظار معاملات بر پایه ارز یورو بود؛ ولی در این شیوه معاملاتی، ارز پیشنهادی در نرخ‌گذاری‌ها باز هم دلار است. این سیگنال در نگاه اول نگران‌کننده است؛ زیرا پتانسیل اعمال محدودیت‌های بین‌المللی را برجسته می‌سازد؛ ولی شرایط معاملاتی این‌گونه نیست. در اطلاعیه عرضه آمده است که خریدار باید حداکثر تا ۵۰ روز تقویمی پس از تاریخ بارگیری محموله
(B/ L date)، تسویه بخش ارزی مبلغ صورت حساب نهایی را بر اساس شرایط و روش اعلامی شرکت ملی نفت ایران (از جمله نوع ارز پرداختی) انجام دهد. بدیهی است خریدار باید اقدامات مقتضی به‌منظور انجام هماهنگی‌های لازم با شرکت ملی نفت ایران درباره روش پرداخت را به نحوی انجام دهد که پرداخت در مهلت مقرر اشاره شده در این بند میسر شود.
به منظور تبدیل دلار به سایر ارزهای مورد قبول شرکت ملی نفت ایران برای دریافت وجوه ارزی از خریدار، دو مراجع قیمت‌گذاری برای تبدیل نرخ ارز یورو و یوآن (در دو روز کاری بین‌المللی قبل از انجام هر پرداخت) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این مطلب به معنی این است که تنها معاملات بر مبنای محاسبه عدد دلار انجام گرفته و تسویه وجوه با ارزهای یوآن و یورو خواهد بود و این وجوه به ۷ بانک ایرانی پاسارگاد، تجارت، توسعه صادرات، سپه، صادرات، ملت و ملی واریز خواهد شد. این مطلب به معنی آن است که هنوز شیوه معاملاتی بر پایه نرخ یورو یا یوآن نیست و تنها از این دو ارز برای تسویه وجوه استفاده می‌شود. این وضعیت کلی گویای آن است که شیوه معاملات در بورس انرژی در مسیر تحقق و ایجاد بورس نفت بین‌المللی با یورو در مسیر حرکت قرار گرفته و برای کسب تجربه و افزایش توانمندی‌های معاملاتی برای اولین بار از شیوه‌های مرسوم بین‌المللی استفاده شده است. این وضعیت کلی در گام اول قابل توجیه است؛ ولی در نهایت حرکت به سمت ایجاد بورس بین‌المللی انرژی برای حامل‌های انرژی، نفت خام و فرآورده‌های نفتی به داد و ستد بر مبنای ارز واسط یورو نیاز خواهد داشت و البته مزایای این رویکرد عمومی را در گزارش‌های پیشین مورد بررسی قرار داده‌ایم.
زوایای تسویه ارزی معاملات در بورس
از ویژگی‌های مهمی که در این شیوه معاملاتی وجود دارد زوایای تسویه ارزی است. در این معاملات در ابتدا ۱۰ درصد به‌عنوان پیش پرداخت واریز شده و سپس ۱۰ درصد دیگر بعد از معامله به حساب سمات واریز می‌شود. این شرایط برای آغاز تحویل فیزیکی ضروری است؛ ولی در کنار آن مابقی وجه یعنی ۸۰ درصد باقیمانده ارزی به‌صورت اعتباری تسویه خواهد شد. این مطلب به آن معناست که خریدار معادل ریالی ۱۲۵ درصد از باقیمانده وجه را به‌صورت ضماتنامه به ذی‌نفعی سمات ارائه خواهد کرد و سپس بعد از تسویه کامل وجه ارزی و ایفای تعهدات، این ضمانت‌نامه بازگردانده می‌شود. این مطلب به آن معناست که حتی خریداران بزرگ بین‌المللی هم نیاز به حضور در بازار ایران خواهند داشت یا نیاز دارند که از یک نماینده یا شریک ایرانی استفاده کنند. ذات ارائه این ضمانت‌نامه‌ها یا حضور در فرآیند معاملاتی و رقابت مشخصا نیاز دارد که خریدار اصلی در کشور حضور داشته باشد و به احتمال قوی جذابیت‌های این شیوه معاملاتی برای تجار و شرکت‌های ایرانی برجسته‌تر خواهد بود تا شرکت‌های خارجی. این مطلب اگرچه در نگاه اول یک نقطه ضعف به شمار می‌رود؛ زیرا حضور شرکت‌های خارجی را در بازار ایران می‌طلبد، ولی واقعیت آن است که شرکت‌های ایرانی در فرآیندهای تسویه وجوه و داد و ستد مشارکت خواهند کرد و از تجربه بالاتری در بازارهای جهانی برخوردار خواهند شد. این وضعیت کلی بسیار مهم است؛ ولی شیوه اجرای آن را باید در آینده مورد بررسی و رصد قرار داد.
مشخصات تحویل کالا در سررسید
درخصوص شرایط تحویل این کالا نیز وضعیت متعادلی را شاهد هستیم؛ یعنی در اطلاعیه عرضه زمان ثبت معاملات ۶ آبان‌ماه ذکر شده؛ ولی سررسید تحویل ۷ آذرماه ذکر شده یعنی زمان کافی برای تحویل فیزیکی نفت خام وجود خواهد داشت. این در حالی است که برای فرآیند تحویل فیزیکی محموله‌ها نزدیک به یک ماه زمان در نظر گرفته شده است همچنین خریدار باید حداکثر تا ۵۰ روز ( تقویمی) پس از بارگیری اقدام به تسویه وجوه کند. به‌صورت دقیق‌تر در این شیوه معامله خریدار می‌تواند کالای مورد نظر خود را خریداری کند و پس از تحویل فیزیکی و جداشدن کشتی از اسکله، به سمت مقصد حرکت کند و سپس محموله مورد نظر را به‌صورت فیزیکی به خریدار نهایی تحویل دهد. این یعنی خریدار زمان دارد تا محموله را به مقصد انتقال دهد و پس از قطعی شدن کیفیت و ویژگی‌های فنی و تجاری، وجوه معامله را دریافت کند و به حساب‌های ارائه‌شده واریز کند. این ویژگی اگرچه در نگاه اول به صراحت خودنمایی نمی‌کند، ولی در هر حال ابزار مهمی برای افزایش توان بازاریابی نفت در کشورهای منطقه است.
بندهای دیگری از اطلاعیه عرضه نفت خام
خریدار موظف است همزمان با واریز بخش ریالی صورتحساب موقت، کارمزدهای مصوب (طبق مقررات بورس) را نیز به حساب اعلامی از سوی شرکت سمات واریز کند. بدیهی است در صورت تعلق سود بانکی به مبالغ ریالی واریزی توسط خریدار (طبق مقررات بانک) پس از تسویه نهایی ارزش کل معامله و کسر کارمزدها، سود متعلقه قابل پرداخت به خریدار خواهد بود. همچنین دوره تحویل کالا در بازه ۷ آذرماه تا ۷ دی‌ماه است.
تحویل محمولات معامله شده با اندازه کمتر از ۳۵۰ هزار بشکه، صرفا از طریق عملیات کشتی به کشتی (STS) و همچنین تعیین نحوه تحویل محمولات معامله شده با اندازه بیشتر از ۳۵۰ هزار بشکه (از اسکله خارک یا از طریق عملیات کشتی به کشتی (STS) در اختیار شرکت ملی نفت ایران است. همچنین خرید توسط کلیه شرکت‌های داخلی و خارجی، فاقد محدودیت است و ارائه حداقل اطلاعات خریدار شامل شماره تلفن شرکت- نام و شماره تلفن نماینده خریدار- ایمیل رسمی- فکس - شماره ثبت- آدرس- کد اقتصادی - شناسه ملی و شماره فراگیر اشخاص حقوقی خارجی الزامی است.
باید به این نکته نیز اشاره کرد که در صورت عدم ایفای تعهدات مبنی بر تسویه بخش ارزی و تسویه مابه‌التفاوت ریالی شرکت سمات ضمن ضبط ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت خریدار، معادل مبلغ ضمانت‌نامه را وصول و حداکثر تا ۵ روز کاری به حساب شرکت ملی نفت ایران پرداخت می‌کند. در چنین حالتی علاوه بر ضبط ضمانت‌نامه بانکی ریالی مذکور، حق استیفای مطالبات از محل سایر دارایی‌های خریدار وجود دارد. پس از واریز وجه توسط خریدار و تسویه نهایی، شرکت ملی نفت ایران تاییدیه کتبی مبنی بر تسویه کامل ارزی در قالب فرم‌های تسویه خارج از پایاپای شرکت سمات را از طریق کارگزار فروشنده به شرکت سمات اعلام می‌کند و متعاقبا شرکت مذکور ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت خریدار را آزاد می‌کند.
در صورتی که موضوع قرارداد توسط شرکت ملی نفت ایران از مبادی رسمی گمرکی صادر و اظهارنامه‌های گمرکی به نام شرکت ملی نفت ایران تنظیم شود، در این صورت به دلیل صادراتی بودن محموله مشمول وضع مالیات و عوارض بر ارزش افزوده نمی‌شود.
محل تحویل محموله، محدوده مجاز برای انجام عملیات کشتی به کشتی (STS) در بندرگاه خارک بوده و کلیه هزینه‌ها و عوارض بندری و کشتی به کشتی (STS) به عهده خریدار است. محل انتقال ریسک و عنوان محموله، پس از عبور نفت خام (محموله) از فلنج کشتی حامل نفت خام (نفتکش مادر) خواهد بود. خریدار حق هیچ‌گونه اعتراضی درخصوص کیفیت و کمیت نفت خام تحویل داده‌شده ندارد.
ارسال نظر