جنوب ایران با منابع سرشاری که دارد همواره قلب تپنده صنعت نفت کشور بوده است. صنعتی که هنوز که هنوز هست تکیه اصلی دولت برای درآمدزایی را بر عهده دارد. هر چند شعار توجه به صادرات غیرنفتی طی سالیان گذشته مورد تاکید قرار گرفته اما سهم نفت در اقتصاد دولتی کشور همچنان بسیار پررنگ است و البته بخش خصوصی در اقتصاد نفتی حضور کمرنگی دارد. تا جایی که فعالان بخش خصوصی در شهرهای بوشهر و آبادان معتقدند فضای لازم برای ورود بخشخصوصی به صنعت نفت وجود ندارد. در واقع با وجود پتانسیلها و جذابیتهای صنعت نفت در این منطقه، فعالان بخشخصوصی با تمام آسیبهای ناشی از جنگ تحمیلی و محرومیتها فعالیتهای خود را بر تولید غیرنفتی و صادرات متمرکز کردهاند و موانع بسیاری در این راه پیش رو دارند.
سید جواد زمانی/ معاون استانهای اتاق ایران
همانطور که قریب به اتفاق کارشناسان اجتماعی به آن اذعان دارند، ریشه و عامل اصلی بخش عمده معضلات اجتماعی و عمده دلیل مهاجرت از روستاها به شهرها، حاشیهنشینی، شرارت، دزدی و قاچاق در بیکاری و نبود اشتغال است که در استانهای مرزی و مناطق کمتر توسعه یافته این موضوع نمود بیشتری پیدا میکند. برای توسعه و ایجاد اشتغال، ناگزیر به گسترش بازار کار هستیم که این امر مستلزم توسعه بخش خصوصی با همراهی اتاقهای بازرگانی سراسر کشور است.
نبود پایانه صادرات مواد معدنی باوجود ذخایر معدنی فراوان در استان بوشهر همواره از حلقههای مفقوده عرصه صادرات استان بوشهر بوده که فعالان این بخش اقتصادی را نگران کرده بود. این در حالی است که متأسفانه به دلیل عدم لایروبی مناسب در چند سال اخیر آب آبراه یا کانال ورودی به ۸ متر تقلیل یافته درحالیکه قبل از این ۱۱ متر بوده که آنهم مناسب نبوده و لازم است برای جذب کشتیهای بالای ۵ هزار تن عمق آبراه به حداقل ۱۴. ۵ متر برسد. متاسفانه در حال حاضر نهتنها بندر بوشهر با رقبای خارجی نمیتواند رقابت کند بلکه با بندرهای شمالی و جنوبی نیز نمیتواند رقابت مطلوبی داشته باشد.
در سال ۱۳۲۴ اتاق بازرگانی آبادان به صورت مشترک با اتاق خرمشهر شروع به فعالیت کرد. کم کم با گسترش فعالیت های بازرگانی در بندر آبادان و افزایش تعداد تجار آبادانی عضو اتاق مشترک، بازرگانان آبادانی تصمیم گرفتند به صورت مستقل اتاق آبادان را تاسیس کنند . در سال ۱۳۵۳ با رایزنی های انجام شده اتاق آبادان به شکل مستقل در محلی واقع در «بریم» راهاندازی شد . در سال ۱۳۵۹ و همزمان با شروع جنگ تحمیلی اتاق آبادان به صورت موقت به اهواز منتقل شد و پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران بازسازی بار دیگر اتاق بازرگانی در آبادان مستقر شد .
وجود پالایشگاه آبادان و پتروشیمی میتواند زمینه ساز خوبی برای رشد و توسعه صنایع پایین دستی نفت و پتروشیمی باشد که نیاز به برنامه ریزی و حمایت دارد. موضوعی که تاکنون و در سالهای گذشته با وجود پتانسیلهای بالا در جذب سرمایهگذار، انجام نشده است. این در حالی است که توجه به این موضوع میتواند این منطقه را با تحول اساسی روبرو کند. پالایشگاه نفت آبادان، یکی از نخستین واحدهای بزرگ صنعتی کشور به شمار میرود و این پالایشگاه که از نظر تنوع تولید یکی از بزرگترین پالایشگاهها است، یکی از مراکز بزرگ صنعت نفت دنیا محسوب میشود.
بخش کشاورزی بخشی است که با معیشت مردم ارتباط مستقیم دارد، در صورتی که با مدیریت قوی و صحیح در بخش کشاورزی به تولید محصولات کشاورزی با کیفیت ، باصرفه و با بهرهوری بالا بپردازیم و در این مسیر سرمایه گذاری کنیم از چند جهت دست به اقدامیاساسی زدهایم؛ نخست آن که در استان بوشهر و استانهای مشابه که مناطقی محروم محسوب میشوند ایجاد اشتغال کرده ایم و دیگر آن که سبد تغذیه مردم را در راستای هدف سلامت جامعه مغذی تر و باکیفیتتر کردهایم. اینها همه سبب ساز ارزش آفرینی در این حوزه خواهد شد که صادرات غیرنفتی کشور را به سمت صادرات محصولات کشاورزی که نیاز بشر است، سوق خواهد داد.
برای داشتن صادرات مطلوب نیاز مبرمی به حضور شرکتهای هلدینگ و بزرگ است. صنعت خرما نیز بهواسطه نبود شرکتهای بزرگ تاکنون نتوانسته بر مشکلات تولید، عرضه و صادرات فائق آید. در این خصوص علیمحمد صمیمی، عضوهیات رئیسه انجمن ملی خرمای ایران معتقد است: شرکتهای ما کوچک هستند و ظرفیت انجام سرمایهگذاری برای مدتزمان طولانی را ندارند. از سوی دیگر صنعت خرما هنوز به صنعت سودآوری تبدیل نشده است که انتفاع آن بهسرعت نصیب شرکتها شود و بتوانند از سود حاصلشده هزینههای آینده را تامین کنند. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید:
آیا خرمای ایران در حال حاضر جایگاه مناسبی ر بازارهای جهانی دارد؟
ازلحاظ وزنی بله اما ازلحاظ قیمت جایگاه مناسبی ندارد به جز خرمای پیارم که بالای ۲ دلار عرضه میشود البته مقدار و تولید آن نسبت به دیگر خرماها کم است، بههرحال بیشتر خرمای ایران زیر یک دلار عرضه میشود.
عدم حمایت همه جانبه از بخشخصوصی باعث شده سرمایه گذاریهای مناسبی از جانب این بخش وارد صنعت نشود. دراین خصوص عبدالمجید کاردانی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی بوشهرمعتقد است: در واقع تنها صنایع فعال، صنایع وابسته به دولت و با پشتوانه دولت هستند و بخش خصوصی در بخشهای مختلف دست از فعالیت کشیده است، زیرا نه تنها از هیچ حمایتی برخوردار نیست بلکه گرفتار مالیاتهای سنگین نیز هست.
سهم صنایع فعال دراقتصاد بوشهر و سهم صنایع پیشرو در میزان صادرات آن به چه میزان است؟
در حال حاضر نمیتوان گفت صنعت کاملا فعالی وجود دارد بلکه تنها معدودی از صنایع به طور نسبی در سیستم شیلات و نخلیجات استان در حال فعالیت هستند.
یکی از دغدغههای مهم بسیاری از مسوولان و فعالان صنعت گردشگری استفاده از گردشگری دریایی است اگرچه کشور ما دارای ظرفیتهای غنی در این حوزه است اما تاکنون نتوانسته درآمد مطلوبی از این حوزه داشته باشد. در این خصوص مجید مرندی، عضو هیات نمایندگان اتاق بوشهر با بیان اینکه استان بوشهر در حوزههای گردشگری دریایی و ورزشی دارای قابلیتهای بالایی است، تاکید دارد: استان بوشهر در حوزههای گردشگری دریایی و ورزشی دارای قابلیتهای بالایی است، اما مساله اصلی، برخی تضادهای فرهنگی موجود با روح گردشگری است که اگر این معضل حل شود بسیاری از مسائل حلوفصل میشود؛ برای استفاده از این ظرفیتها باید سرمایهگذاریهای مناسبی در حوزههای مختلف گردشگری داشت.
اقتصاد معدن میتواند جایگزین اقتصاد نفت و فرآوردههای نفتی در کشور شود اما نیازمند آن است که نگاه دولتمردان به معادن کشور بیش از پیش دقیقتر و عمیقتر باشد. در صورتی که دولت بتواند درصد کمی از سرمایهگذاری در بخش نفت را به سرمایهگذاری در بخش معدن و توسعه صنایع تبدیلی معدن اختصاص دهد، به طور قطع کشور از فروش نفت و محصولات نفتی بینیاز خواهد شد و اقتصاد آن نه بر پایه نفت، بلکه بر پایه معدن پایدار خواهد شد. مشروح گفتوگو را با سیروس دهقانی عضو هیات نمایندگان اتاق بوشهر میخوانید:
ظرفیتهای بخش معدن در بوشهر چگونه است؟ مهمترین مواد معدنی که در بوشهر وجود دارد، چیست؟
استان بوشهر وسعتی حدود ۲۳ هزار کیلومتر مربع دارد که از مغرب به طول ۷۰۷ کیلومتر با خلیجفارس همجوار است و این رقم طول معادن در سطح استان را تشکیل میدهد که یکی از مزیتهای استان به شمار میرود.
آبادان به رغم ظرفیتهایی که دارد، تاکنون به خوبی توسعه نیافته است و این توسعه نیافتگی فرصت مناسبی برای حضور بخش خصوصی و سرمایهگذاری برای توسعه این شهرستان است. اما در قدم اول باید این ظرفیتها و جذابیتهای آن برای سرمایهگذاران شناسایی شود و سپس در زمینه معرفی این ظرفیتها اقدامات لازم انجام شود. ظرفیتهای اقتصادی بسیار مهمی از جمله صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، کشاورزی، تجارت و بازرگانی و گمرک و. . . در آبادان وجود دارد که در کنار این ظرفیتها فرصتهای سرمایهگذاری مطلوبی وجود دارد. در گفتوگو با سیامک علیشاهپور، عضو هیات نمایندگان اتاق آبادان شرایط تجارت و بازرگانی آبادان مورد بررسی قرار گرفته است.
ظرفیتهای صنعتی در آبادان در حال حاضر تنها در بخش نفت و پتروشیمی متمرکز شده و فعالیتهای بخشخصوصی در صنایع تولیدی دیگر به دلیل نبود حمایت دولت، در رکود به سر میبرد. این در حالی است که احیای صنایع تولیدی در آبادان میتواند زمینهساز صادرات محصولات تولیدی این شهر به کشورهای منطقه را فراهم سازد. در ادامه گفتگوی ما با ابراهیم کاظمی، عضو هیات نمایندگان و رییس کمیسیون صنایع، معادن و صنایع معدنی اتاق آبادان را میخوانید.
سهم بخش خصوصی در اقتصاد و صنایع به چه میزان است؟سهم صنایع فعال در اقتصاد آبادان به چه میزان است؟
در حال حاضر عمده صنعت فعال در آبادان همانند گذشته، پالایشگاه و پتروشیمیآبادان است که آن هم دولتی است.
گردشگری آبی یکی از جاذبههای مهم تفریحی آبادان است که باید توجه بیشتری به آن شود؛ یکی از ظرفیتهای شهرهای ما رودخانهها و فضای ساحلی است که به خوبی از این ظرفیتها استفاده نشده در صورتی که علاقه وافر مردم به آب بیانگر این موضوع است که برای تفریحات آبی، تقاضای محلی، ملی و حتی بینالمللی وجود دارد. اما متاسفانه به دلیل ضعیف بودن زیرساختهای گردشگری در این منطقه، جذب توریست با مشکل مواجه است. باید با فراهم کردن زیرساختهای مختلف از ورود سرمایهگذاران به این منطقه استقبال کرده و برای تسریع در این امور تسهیلاتی در اختیار سرمایهگذاران قرار گیرد.
یکی از منابع مهم توسعه اقتصادی کشورها، دریا و ثروتهای نهفته در آن است که بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا با برنامهریزی و مطالعات و تحقیق تقریبا اکثر منابع این گنج عظیم خدادادی را کشف و از آن بهرهبرداری میکنند.
یک عضو هیات نمایندگان اتاق آبادان با بیان این مطلب گفت: به طور خلاصه به ایجاد بنادر و اسکله های پیشرفته برای توسعه حمل و نقل دریایی به عنوان پرحجمترین و ارزانترین وسیله حملونقل میتوان اشاره کرد. همچنین توسعه کارخانجات تولید انواع کشتیها، شناورهای دریایی و تعمیرگاههای مدرن با امکانات پیشرفته که سهم بسزایی در ایجاد اشتغال و درآمد سرانه دارند، در این کشورها بسیار مورد توجه است.