با آغاز عملیات اجرایی مترو از دهه ۵۰، برنامهریزی شد تا در سال ۱۳۷۰ و در قالب ۷ خط متروی درونشهری، ۱۳۹ کیلومتر مترو برای کلانشهر تهران ساخته شود. این میزان خطوط در بازنگریهای بعدی در دهه ۸۰، به ۲۵۱ کیلومتر خط درونشهری و ۱۷۹ کیلومتر خط اقماری و سریعالسیر افزایش یافت. با طی بالغ بر ۴۵ سال از آغاز ساخت و گذر ۴ مرحله مدیریتی، تاکنون ۱۳۳ کیلومتر از خطوط درونشهری و ۶۷ کیلومتر از خطوط برونشهری (کرج و فرودگاه بینالمللی امام خمینی) و مجموعا ۲۰۷ کیلومتر با ۱۱۶ ایستگاه مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. در این برهه زمانی نیز با آغاز بهرهبرداری ۵/ ۱۶ کیلومتر از خط ۶ و فاز دوم خط ۷، بیش از ۱۲ درصد به طول خطوط متروی درونشهری اضافه شده است. کل شبکه نیز به ۵/ ۲۲۳ کیلومتر با ۱۲۲ ایستگاه رسیده است.
روز شنبه ۲۵ اسفند ماه سال جاری، حدود ۵/ ۷ کیلومتر از خط ۷ متروی تهران به بهرهبرداری میرسد. این خط یکبار در روزهای پایانی دوره قبل مدیریت شهری افتتاح شد اما بهخاطر عدم رعایت یکسری ضوابط فنی و ایمنی، ادامه بهرهبرداری از آن در این دوره، متوقف و منوط به نصب کامل تجهیزات بهکار نرفته در خط شد. مدیرعامل شرکت راهآهن شهری تهران و حومه (مترو) با تشریح جزئیات مربوط به بهرهبرداری روز شنبه از بخشهایی از خط ۷ متروی پایتخت، جدول زمانی افتتاحهای سال ۹۸ مترو را نیز ارائه کرده است. علی امام با بیان اینکه کار تجهیز و احداث خطوط در حال ساخت و تکمیل خط ۶ و ۷ تا پایان سال ۹۹ به اتمام خواهد رسید، اعلام کرد: سهم شبکه متروی تهران از پوشش سفرهای درونشهری در سال ۱۴۰۰ به دو برابر وضع موجود خواهد رسید به این معنا که طی دو تا سه سال آینده مشروط به تامین واگن کافی، ۲۲ درصد از سفرهای درون شهری پایتخت با شبکه حمل و نقل ریلی انجام خواهد شد. علی امام در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» یک توصیه به دولت کرده است و آن چرخش سریع سیاستهای مربوط به مصرف منابع یارانهای است. این مقام مسوول در مدیریت شهری پایتخت از دولت خواسته است مطابق تجربههای موفق جهانی در زمینه تامین مالی حمل و نقل عمومی، یارانه بنزینی که در حال حاضر به خودروهای شخصی داده میشود را قطع و با هدف تخصیص بهینه برای بهرهبرداری عمومی از این منابع محدود، آن را صرف سرمایهگذاری برای توسعه شبکه حمل و نقل عمومی کند در غیر اینصورت، وضعیت ناخوشایندی در انتظار محیطزیست کلانشهرهای کشور خواهد بود. متن گفتوگو با مدیرعامل شرکت راهآهن شهری تهران و حومه (مترو) را در زیر بخوانید:
توسعه شبکه زیرزمینی حمل و نقل در شهر تهران یکی از مهمترین راهکارهای پیشبینیشده برای حل معضل ترافیکی پایتخت است. چراکه از یکسو ضریب تولید سفر سرانه در مقایسه با سایر شهرهای بزرگ جهان در حدود مشابه قرار دارد و از سوی دیگر تراکم جمعیت در مناطق شهری از حدود شهرهای مشابه بالاتر است. بهطوری که در شرایط موجود و با توجه به محدودیت ظرفیت معابر در تعدادی از کریدورهای اصلی تهران اصولا سیستمهای حمل و نقل با ظرفیت پایین قادر به پاسخگویی به نیازهای جابهجایی نیست. علاوه بر این دو نکته، افزایش بیرویه و سرسامآور مصرف فرآوردههای نفتی که از سال ۵۳ با وقوع شوک اول نفتی آغاز شده بود در دهه ۸۰ به اوج خود رسید و به یکی از مشکلات اصلی کشور تبدیل شده است. از اینرو کنترل رشد روزافزون مصرف فرآوردههای نفتی یکی از دغدغههای اصلی مدیران کشور بوده که یکی از راهحلهای اساسی جلوگیری از آن، توسعه حمل و نقل عمومی به ویژه مترو است.
مجری خط ۷ متروی تهران با تشریح علت تغییر فاز بهرهبرداری از مسیر شرقی-غربی به شمالی-جنوبی، گفت: بازخوردهایی که از ساکنان مناطق شمالی شهر بخصوص منطقه ۲ پایتخت برای تمایل و میزان آمادگی آنها در استفاده از شبکه حمل و نقل عمومی دریافت کردیم، مصمم به انجام این تغییرات شدیم. آنطور که علی مزینانی از آمادگی بالای ساکنان شهرک غرب برای استفاده از مترو میگوید، این تمایل در مناطق بالای شهر به کنار گذاشتن استفاده از خودروی شخصی و شیفت به حمل و نقل عمومی، یک پیام مثبت به مدیریت شهری پایتخت محسوب میشود. مدیران شهری به کمک این پیام میتوانند از این ظرفیت بالقوه برای مذاکره بیشتر با دولت بابت متقاعد کردن دولتیها به تغییر مسیر تخصیص یارانههای بنزینی، بهره ببرند. متن گفتوگو با مجری خط ۷ متروی پایتخت را در زیر بخوانید:
صادق طریق ازلی، مجری خط شش متروی تهران است؛ خطی که چندی پیش در یک رقابت بزرگ جهانی توانست برای متروی تهران افتخار بیافریند و بهعنوان یکی از چهار ابرپروژه تونلی برتر دنیا در سال ۲۰۱۷ معرفی شود. او درباره ویژگیهای ممتاز این پروژه و مشخصات ایمنی خط شش گفتنیهایی دارد که برای جامعه مهندسی کشور هم شنیدنی است. مشروح این گفتوگو را در زیر میخوانید:
تهران بهعنوان پایتخت جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر مرکزیت سیاسی، از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز اولین شهر ایران است. این شهر نه میلیونی که با شهرکهای اقماری بالغ بر ۱۲ میلیون نفر جمعیت دارد، با بحران ترافیک و تبعات ناشی از آن چون مصرف سوخت، آلودگی صوتی، اتلاف وقت و تصادفات مواجه است. بدون تردید احداث یک سامانه حملونقل کارا و پرترافیک چاره اصلی غلبه بر این بحران خواهد بود.
شمارش معکوس برای افتتاح خط ۶ متروی پایتخت آغاز شده است. آخرین خط ریلی در نوبت بهرهبرداری در پایتخت -بدون احتساب برنامههای آتی توسعه مترو- قرار است ۱۰ هدف شهرداری تهران در حوزههای مختلف ترافیکی، زیستمحیطی و حرکت در شهر را محقق کند. خط ۶ بلندترین مسیر ریلی درون شهری در خاورمیانه محسوب میشود.