در کارنامه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص)
احداث نزدیک به ۹۰۰ کیلومتر آزادراه و ۳۳۰۰ کیلومتر بزرگراه و محور اصلی
وجود شبکه ایمن و سراسری راه‌ها علاوه بر این که سبب توزیع عادلانه کالا و خدمات به تمام نقاط کشور می‌شود بهره‌مندی سراسر کشور از توان و ظرفیت اقتصادی را در پی خواهد داشت که این امر باعث رونق اقتصادی و مشارکت جمعی در توسعه و پیشبرد اهداف اقتصاد ملی خواهد شد.
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) نیز با درک این مهم و با توجه به نقش آن در تقویت پدافند غیرعامل و مدیریت بحران وارد این عرصه شد و در حوزه‌های مختلف از جمله احداث آزادراه، بزرگراه، خطوط ریلی درون و برون‌شهری، پل‌ها و تقاطع‌های غیرهمسطح، تونل‌های ترافیکی و قطار سریع‌السیر کارنامه زرینی از خود باقی گذاشته است. احداث ۹۰۰ کیلومتر آزادراه (معادل ۳۸ درصد ظرفیت ساخته شده در کشور) و۳۳۰۰ کیلومتر بزرگراه و راه اصلی (معادل ۱۹ درصد ظرفیت ساخته شده در کشور) نشان از عظمت کار این مجموعه است.
در همین زمینه گفتگویی با مهندس نعمت‌الله فرزان‌پور مدیر احداث آزادراه‌های قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام دادیم.
جناب مهندس فرزان‌پور لطفاً بفرمایید قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) به طور کلی در حوزه احداث آزادراه ها چه دستاوردهایی داشته است؟
قرارگاه تاکنون در احداث و اجرای حدود ۹۰۰ کیلومتر آزادراه (معادل ۳۸ درصد ظرفیت ساخته شده در کشور) وارد شده و در کارنامه کاری خود ثبت کرده است. از مهمترین پروژه‌های این حوزه می‌توان به آزادراه حرم‌تاحرم، آزادراه اراک - خرم‌آباد و آزادراه کنارگذر جنوبی تهران، احداث آزادراه تهران- ساوه به طول ۱۲۳ کیلومتر و احداث آزادراه اهواز - بندر امام اشاره کرد.
آزادراه حرم‌تاحرم که از شهر مقدس قم تا مشهد مقدس امتداد دارد که در سه قطعه به طول حدود ۳۰۰ کیلومتر می‌باشد، که قطعه اول آن از قم تا گرمسار به طول ۱۵۲ کیلومتر در سال ۹۳ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
آزاد راه غدیر یا همان آزاد راه کنار گذر جنوبی استان های تهران و البرز می باشد که به طول ۱۵۸ کیلومتر از محدوده شهر آبیک در آزاد راه کرج - قزوین آغاز شده و تا محدوده شهر چرمشهر در آزاد راه قم - گرمسار ادامه دارد، این آزادراه نیز در اسفندماه سال ۹۹ به بهره‌برداری رسیده و در حال حاضر روزانه بیش از ۳۰ هزار وسیله نقلیه در آن تردد دارد.
همچنین آزادراه اراک- خرم‌آباد به عنوان یکی از مهمترین کریدورهای ترافیکی شمالی جنوبی کشور، از دیگر پروژه‌های قرارگاه است که با پایان یافتن آن طول این مسیر از ۱۷۰ کیلومتر به ۱۳۴ کیلومتر کاهش می‌یابد.
شایان ذکر است در ۸ سال گذشته قرارگاه موفق به راه اندازی و بهره برداری از ۳۸۰ کیلومتر آزادراه در سطح کشور شده است که این رقم معادل ۶۳% کل آزادراه های به بهره برداری رسیده در این مدت می باشد. امید است با برنامه ریزی های انجام شده تا پایان سال ۱۴۰۲، با بهره برداری از بخش هایی از آزادراه گرمسار -- سمنان و مراغه - هشترود حدود ۱۰۰ کیلومتر دیگر به ظرفیت آزادراهی کشور اضافه گردد.
کارفرمای قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه احداث آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها در سطح کشور چه نهادی است و ارتباط قرارگاه با آنها به چه صورت است؟
در غالب پروژه‌های راه‌سازی، بخصوص در حوزه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، کارفرمای اصلی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) دولت و به صورت ویژه وزارت راه و شهرسازی است و البته قرارگاه با توجه به رسالت و مأموریتی که در حوزه عمران و آبادانی کشور بر عهده دارد ارتباط بسیار تنگاتنگ و مطلوبی با کارفرمای خود در این بخش برقرار کرده است.
بنابر فرمایش رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) یک بازوی اجرایی قوی برای دولت‌های مختلف در طول این سال‌ها بوده است» و این بیانگر همکاری قرارگاه با تمام دولت‌ها بوده است.
قرارگاه به منظور تمرکز بهتر بر حوزه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، اقدام به تأسیس شرکت «تهران گسترش» نمود که زیرمجموعه تخصصی قرارگاه در این گرایش است و پروژه‌های مهمی مانند آزادراه غدیر، آزادراه اراک- خرم‌آباد و آزادراه حرم تا حرم توسط این مجموعه اجرا و مدیریت می‌شود.
لطفاً در خصوص لزوم احداث آزادراه غدیر و اهمیت این پروژه برای مخاطبین ما توضیح دهید؟
آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های تهران و البرز موسوم به آزادراه غدیر یکی از حلقه‌های مهم کریدور ترانزیتی شرق به غرب کشور محسوب می‌شود که به صورت دو باند ۶ خطه، نماد تخصص و تلاش جامعه مهندسی کشور در اجرای ابرپروژه‌های حوزه راه به شمار می‌رود.
این آزادراه از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج - قزوین شروع شده و به آزادراه قم - گرمسار در محدوده چرمشهر متصل می‌شود. این آزادراه ۱۵۸ کیلومتری از استان‌های قزوین، البرز، مرکزی، تهران می‌گذرد.
در خصوص اهمیت این پروژه همین بس که بدانیم تهران به عنوان بزرگترین کلانشهر ایران، دومین کلانشهر بزرگ غرب آسیا و یکی از پرجمعیت‌ترین کلانشهرهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تمرکز فعالیت‌های مختلف اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجود بزرگترین قطب اقتصادی کشور در پیرامون آن، بر اهمیت این جایگاه افزوده است.
با در نظر گرفتن چنین شرایطی، پروژه آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران با هدف انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران طراحی و اجرا شد.
آیا این پروژه در کاهش مصرف سوخت و کمک به محیط زیست هم تأثیری دارد؟
بله. این طرح سبب کاهش هزینه و زمان سفر برای وسایل نقلیه سبک به طور متوسط ۹۰ دقیقه و برای خودروهای نیمه‌سنگین به طور متوسط ۱۱۰ دقیقه می‌شود که این موضوع صرفه‌جویی در سوختی معادل ۷۰۰ میلیون لیتر بنزین و ۱.۶۰۰ میلیون لیتر گازوئیل را در بیست سال اول بهره‌برداری به همراه دارد.
این صرفه‌جویی سوخت کاهش تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای خصوصاً در اطراف کلانشهرهای کرج و تهران به میزان ۴ و نیم میلیون تن دی‌اکسیدکربن را در بیست سال اول بهره‌برداری در بر دارد و تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای این دو شهر بزرگ خواهد داشت.
نقش قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و دولت در اجرای این پروژه به چه صورت بوده است؟
آزادراه غدیر با مشارکت ۳۰ درصدی دولت و ۷۰ درصدی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) احداث شده است و قرارگاه مانند سایر پروژه‌های خود، با هم‌افزایی و همکاری تعدادی از پیمانکاران داخلی این حوزه توانست این پروژه را اجرا کند.
امروز قرارگاه توان انجام صفر تا صد پروژه‌ها شامل تأمین منابع مالی، طراحی، اجرا و راه‌اندازی را دارد و این نشان از آن دارد که نگاه قرارگاه به سازندگی کشور بالاتر از یک وظیفه و مأموریت و در حد یک رسالت است؛ از این رو سعی قرارگاه بر این است که علاوه بر قراردادهای پیمانکاری طرح و ساخت، نسبت به مسأله سرمایه گذاری (تأمین منابع مالی) نیز توجه خاص نماید.
یکی از پروژه‌های راهبردی دیگر در حوزه آزادراه‌ها، پروژه آزادراه اراک خرم‌آباد است. لطفاً در خصوص اهمیت این پروژه هم توضیح دهید.
یکی از بزرگترین پروژه‌های راهبردی حمل و نقل جاده‌ای که با هدف روان‌سازی ترافیک عمومی، ترانزیت کالا و اتصال کریدورهای شمالی کشور به بندر امام خمینی(ره) در جنوب کشور اجرا شده است پروژه آزادراه اراک- خرم‌آباد است.
این پروژه به صورت ۶ خطه شامل سه خط رفت و سه خط برگشت، به طول ۱۳۴ کیلومتر طراحی و اجرا شده است که اتصال بین آزادراه اراک- سلفچگان- ساوه و خرم‌آباد- پل زال را برقرار می‌کند و در فاز نخست، ۶۷ کیلومتر آن حدفاصل بروجرد تا خرم‌آباد (آزادراه شهید بروجردی) بهره‌برداری شده است.
آیا این پروژه در حذف گردنه‌های پرخطر و افزایش ایمنی مسیر هم تأثیر داشته است؟
بله. با بهره برداری از این آزادراه، علاوه بر افزایش شاخص‌های ایمنی جاده‌ای، سرعت تردد نیز از ۸۰ کیلومتر به ۱۱۰ کیلومتر افزایش یافته و روزانه بیش از ۲۰ هزار وسیله نقلیه در آن تردد داشته دارند و ضمن رفع گره‌های ترافیکی در محدوده شهرهای اراک، بروجرد و خرم‌آباد از تداخل تردد شهری و برون‌شهری این منطقه جلوگیری شود.
همچنین کاهش طول مسیر به میزان ۳۰ کیلومتر و حذف گردنه‌های پر خطر، توأم با رعایت کامل استانداردهای روز دنیا، کاهش ۴۳ دقیقه‌ای مسیر و ارتقای ضریب ایمنی را در طول این آزادراه فراهم ساخته است.
از ویژگی‌های منحصر به فرد این پروژه، احداث دو رشته تونل رفت و برگشت، جمعاً به طول ۶۱۸۰ متر، به عنوان بزرگترین تونل سه خطه آزادراهی کشور است که نقش میانبر را در مسیر بروجرد به خرم‌آباد ایفا می‌کند.
مشارکت قرارگاه سازندگی خاتم و دولت در این پروژه به چه میزان بوده است؟
پروژه آزادراه اراک- خرم‌آباد با همکاری شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور به نمایندگی از وزارت راه و شهرسازی و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) به ترتیب سهم مشارکت ۶۰ درصد و ۴۰ درصد اجرا شده و بازگشت سرمایه طی یک دوره ۲۰ ساله پیش‌بینی شده است. احداث این آزادراه به صورت طرح و ساخت بر عهده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) می‌باشد.
یکی از پروژه‌های مهم این حوزه که توسط قرارگاه اجرا شده، پروژه آزادراه قم- مشهد است که موسوم به پروژه حرم تا حرم می‌باشد. لطفاً در زمینه اهمیت این پروژه توضیح دهید.
در کریدورهای داخلی، مسیر ترانزیت غرب به شرق و بالعکس به دلیل وجود شهر مقدس مشهد و همچنین ترانزیت کالا بین مرزهای شمال شرق و بنادر جنوب غربی همواره در طول سال از بار ترافیکی سنگینی برخوردار است. این مسیر پس از ورود به شهر مقدس قم، در جهت شمال به طرف تهران ادامه یافته و سپس به شرق کشور و شهر گرمسار تغییر مسیر می‌دهد که علاوه بر افزایش طول مسیر و زمان سفر موجب افزایش ترافیک در مسیر قم - تهران و همچنین ایجاد گره‌های ترافیکی در جنوب شرق پایتخت می‌شود.
وزارت راه و شهرسازی به منظور رفع این معضل طراحی و ساخت مسیری جایگزین را در قالب پروژه عظیم آزادراهی در دستور کار خود قرار داد. این آزادراه به دلیل واقع شدن بین دو شهر زیارتی قم و مشهد و وجود بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله علیها و حضرت ثامن‌الحجج علی ابن موسی‌الرضا علیه السلام در ابتدا و انتهای مسیر به نام آزادراه حرم تا حرم نام‌گذاری شد.
این پروژه چند کیلومتر و دارای چند قطعه است و تاکنون چه مقدار از آن به بهره‌برداری رسیده است؟
این آزاد راه عظیم و راهبردی کشور در بخش‌هایی از راه باستانی ابریشم قرار دارد و از ۴ استان قم، تهران، سمنان و خراسان رضوی عبور می‌کند و در بخش‌های مختلف با ویژگی‌های توپوگرافی کاملاً متفاوتی از دشت تا کوهستان روبه‌رو است.
این پروژه در حال حاضر شامل ۳ قطعه می‌باشد که قطعه اول آن، حد فاصل شهرهای قم- گرمسار به طول ۱۵۲ کیلومتر از آزادراه قم - کاشان آغاز می‌شود و قبل از ورودی شهر گرمسار به بزرگراه تهران - گرمسار متصل می‌شود.
تأمین منابع مالی، طراحی، تملک و ساخت قطعه قم - گرمسار از نیمه دوم سال ۱۳۹۱ با مشارکت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) آغاز و در کمتر از ۲ سال در اسفند سال ۹۳ به بهره‌برداری رسید.
دو قطعه دیگر از گرمسار به سمنان به طول ۱۱۴ کیلومتر و سه راهی تربت به مشهد به طول ۳۷ کیلومتر در حال اجرا می باشد و با همت تلاشگران این مجموعه در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید.
آزادراه حرم تا حرم نسبت به مسیر سابق چه مزیت و برتری‌هایی دارد؟
آزادراه حرم تا حرم دارای ۳ خط عبور در هر سمت می‌باشد و با آخرین استانداردهای روز دنیا احداث شده است. با بهره‌برداری کامل از این آزادراه علاوه بر کاهش ۸۵ کیلومتری مسیر، سوانح رانندگی، مصرف سوخت، هزینه ترانزیت کالا و مسافر و آلودگی پایتخت نیز کاهش می‌یابد. همچنین استفاده از مسیر جدید موجب تسهیل در ترافیک بین شهرهای قم - تهران و ترانزیت کالا و مسافر از غرب به شرق کشور و بالعکس خواهد شد.
آیا پروژه آزادراهی دیگری هم در سطح کشور توسط قرارگاه در حال اجرا هست؟
بله، پروژه آزادراه مراغه - سراجو - هشترود از دیگر پروژه‌های قرارگاه در این حوزه است. این آزادراه به طول ۱۱۰ کیلومتر بصورت ۴ باند (۲ باند رفت و ۲ باند برگشت) و شامل دو بخش در حال اجراست که یک قطعه به طول ۶ کیلومتر در سمت شرق آزاد راه زنجان تبریز (جهت اتصال هشترود به این آزادراه) و چهار قطعه جمعاً به طول ۱۰۴ کیلومتر در غرب آزادراه زنجان- تبریز جهت اتصال به شهرستان‌های مراغه، بناب، ملکان، عجب شیر، میاندوآب، سقز، بانه و نقده در حال احداث می‌باشد و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده فاز اول این محور به طول ۳۰ کیلومتر در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ به بهره برداری خواهد رسید.
