اداره آموزش و پرورش نیز سال هاست با امکاناتی چون خانه معلم و البته اسکان در مدارس، امکاناتی برای فرهنگیان فراهم کرده است. اگرچه بسیاری از اقامتگاه‌های وابسته به سایر نهادها نیز گاه اقامتگاه خود را به سایر مسافران اجاره می‌دهند، اما اسکان در مدارس به دلیل حجم بالای آن و قیمت ارزان بیشترین تاثیر را بر صنعت اقامت کشور گذاشته است.  پیش‌فرض این است که هر فردی با داشتن کارت فرهنگیان بتواند در ایام نوروز و تابستان مدارس را رزرو کند. به‌طور کلی سازمان میراث فرهنگی به حمایت از اقامتگاه‌های رسمی، اسکان مدارس را مخل نظام اقتصادی گردشگری کشور می‌داند و به دنبال تعطیلی یا محدود کردن اسکان مدارس است. سازمان آموزش و پرورش اما معتقد است زیرساخت‌های اقامتی در بسیاری از نقاط کشور محدود است یا در شرایط بحرانی شهرهای اصلی نیز با محدودیت ظرفیت مواجهند. فارغ از دعوای همیشگی این دو سازمان، اسکان نوروزی و تابستانی در مدارس مخالفان و موافقان بسیاری دارد.

واقعیت این است که وضعیت کلی گردشگری ما در شرایط بحران قرار دارد؛ بحران هجوم مسافران در نوروز و تابستان به شهرها و نگرانی مقطعی مسوولان، و بحران خالی شدن شهرها از گردشگران و نگرانی ادامه‌دار صاحبان اقامتگاه‌ها. در واقع فصلی بودن شدید گردشگری در ایران یکی از مهم‌ترین عوامل به وجود آمدن این شرایط بحران در کشور است. کمبود اقامتگاه مناسب برای سفر جمعی ارزان‌قیمت از دیگر عواملی است که به این شرایط بحرانی دامن می‌زند. مسوولان سازمان میراث فرهنگی هرچقدر هم فریاد بزنند که ما برای اسکان تمام گردشگران اقامتگاه داریم، سرگردانی مسافران نوروزی و تابستانی در شهرهای مختلف خلاف آن را ثابت می‌کند. واقعیت این است که توازن مناسبی در اقامتگاه‌های کشور وجود ندارد و بر نیازهای گردشگران و وضعیت مالی آنها منطبق نیستند.  فرض کنید همین امسال دیگر امکان اسکان گردشگران در مدارس فراهم نباشد. بدون تردید شهرها پر می‌شود از چادرهای مسافرتی رنگارنگ، زباله‌هایی که در پارک‌ها رها شده‌اند و مسافرانی که به دنبال سرویس بهداشتی می‌گردند.

در پی آن، مدت سفرها کوتاه‌تر می‌شود و بسیاری از شهرها گردشگران زیادی را نخواهند دید. عده‌ای هم البته به‌طور کلی قید سفر را خواهند زد. ولی همین مدارس در شهرهایی که زیرساخت‌های اقامتی لازم را ندارند، باعث جذب گردشگران می‌شود. گردشگر می‌داند اگر در این شهرها جایی برای اقامت پیدا نکند، بالاخره یک مدرسه با امنیت نسبی و امکانات اولیه وجود دارد که وسط شهر است، جا برای پارک ماشین دارد، همه خانواده در کنار هم هستند، و البته هزینه اندکی بابت آن می‌پردازند. در واقع، محصول نهایی این است که مدارس به توزیع گردشگری در کشور کمک کرده‌اند و گردشگران را به شهرهای دور افتاده‌تر کشانده‌اند. حتی بسیاری از مسافران با اطمینان از وجود مدارس به شهرهای کوچک سیستان و بلوچستان و کردستان و خوزستان سفر کرده‌اند که این خود به وفاق ملی در کشور چندفرهنگی کمک کرده است.

 با این حال، اگرچه استفاده از ساختمان خالی مدارس در تعطیلات یک نوآوری در شرایط بحران است که حداقل هزینه آن از ایجاد کمپ کمتر است و شرایط بهتری از کمپ دارد، کشور باید کم‌کم از این شرایط بحرانی خارج شود. در واقع با ادامه این شرایط گردشگران به اسکان در مدارس عادت داده می‌شوند. عادت می‌کنند سفر خود را به تعطیلات موکول کنند تا اسکان مدارس دایر شود و به این ترتیب چرخه فصلی بودن گردشگری در کشور شدیدتر می‌شود. از همه بدتر اینکه بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در حوزه اقامت دلسرد می‌شود. در این صورت پول حاصل از گردشگری آن‌طور که باید به مقصدهای سفر تزریق و شغل زیادی ایجاد نمی‌شود.  اسکان مدارس نه به آن سفیدی است که آموزش و پرورش نشان می‌دهد و نه به آن سیاهی که میراث فرهنگی ادعا می‌کند.

مدارس در شرایط بحرانی اثربخش هستند ولی گردشگری کشور باید کم‌کم و منطقه به منطقه از این شرایط بحرانی خارج شود. سازمان آموزش و پرورش اگر می‌خواهد به کمک گردشگری کشور بیاید بهتر است به جای اینکه متولی اقامت شود تعطیلات خود را در طول سال توزیع کند و گردشگری پایدار را در مدارس آموزش دهد. البته صدا و سیما نیز باید به جای تشویق سفر نوروزی و دامن زدن به فصلی شدن گردشگری، سفر را در چهار فصل سال ترویج کند. قطعا امروزه اسکان مدارس در جزایر جنوبی، سواحل شمالی و شهرهای بزرگ که امکانات اقامتی دارند، آسیب‌زاست. اسکان مدارس باید به تدریج از چرخه اقامت کشور حذف شود تا گردشگری و صنعت اقامت کشور کم‌کم به مسیر درست هدایت شود. این حذف و جایگزینی می‌تواند از تعطیلات تابستان که هجوم مسافران کمتر از نوروز است شروع شود.  همچنین باید در بخش احداث اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت سرمایه‌گذاری بیشتری صورت گیرد؛ آن هم نه از نوع دولتی مانند زائرشهری که آستان قدس در مشهد ساخته است، بلکه باید بخش خصوصی تقویت و تشویق شود. باید اقامتگاه‌های بومگردی بیشتر تقویت شوند.

خانه‌های مسافر ضابطه‌مندتر شوند. هاستل‌ها، مسافرخانه‌ها، هتل‌های کم‌ستاره و هتل آپارتمان‌های تمیز و با قیمت مناسب و البته خصوصی ایجاد شوند. همچنین کمپ‌هایی با امکانات مناسب تشکیل شوند. در مجموع به نظر می‌رسد بهتر است برای همه سلیقه‌ها و اقشار درآمدی اقامتگاه رسمی وجود داشته باشد. اداره اماکن نیز باید شرایط کشور را درک کند و با کاهش محدودیت‌هایی که برای اسکان رسمی ایجاد کرده است به اسکان غیر رسمی در کشور دامن نزند. این گونه اقدامات حمایتی به تشویق سرمایه‌گذاری در بخش اقامت کمک می‌کند و به اشتغال‌زایی کشور کمک بسزایی می‌کند.

اخبار مرتبط