بررسی عملکرد دو رویداد مهم گردشگری در کشور
کارنامه خاکستری «همدان۲۰۱۸»
منتقدان رویداد «همدان۲۰۱۸» بر این باورند که «ضعف در برنامه‌ریزی‌ها»، «حضور نداشتن مردم در رویدادها»، «حمایت اندک سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از رویدادهای استانی»، «ضعف در اطلاع‌رسانی‌های سراسری» و... باعث شد تا رویداد همدان نیز به نوعی یک رویداد شکست‌خورده قلمداد شود و نتواند از نگاه منتقدان نمره قبولی بگیرد؛ دلایلی که پیش از این «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی دیگر درباره «تبریز ۲۰۱۸» نیز از آنها به‌عنوان دلایل شکست آن رویداد یاد کرده بود. با این وجود مسوولان استانی سازمان میراث‌فرهنگی همدان این رویداد را نسبت به ظرفیت‌های استان که به‌عنوان استانی درجه دوم در بخش گردشگری شناخته می‌شود، موفق می‌دانند و معتقدند تاثیرات مثبت آن در سال‌های آینده به شکل محسوسی قابل رویت‌تر خواهدبود.
نگاه مثبت جهان به ایران
افتتاح ۳هتل و ۷هتل در حال ساخت، بهره‌برداری از ۱۷ اقامتگاه بوم‌گردی و ساخت ۱۲اقامتگاه بوم‌گردی دیگر، ۱۴مجتمع تفریحی، رفاهی و گردشگری در حال ساخت و... ازجمله فعالیت‌هایی است که علی مالمیر، مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان به‌عنوان فعالیت‌هایی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم با هدف جذب گردشگر به همدان از آنها یاد می‌کند. او با اشاره به برگزاری دو رویداد مهم بین‌المللی در همدان، این موضوع را نشان‌دهنده پتانسیل این استان می‌داند و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «سال ۲۰۱۸ همدان میزبان فاز اول اجلاس وزرای گردشگری کشورهای آسیایی و اجلاس دوره‌ای سازمان جهانی گردشگری UNWTO شد؛ دو رویدادی که کمک کرد تا ایران و همدان به‌عنوان مقصد گردشگری به بسیاری از کشورهای خارجی و سفرای آنها معرفی شود.»
مالمیر بر این موضوع تاکید دارد که تبلیغات، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است که به مرور زمان خود را نشان می‌دهد: «همدان۲۰۱۸» یک نقطه آغاز بود. انتظار نداشتیم که دستاوردهای این رویداد در همین سال خود را نشان دهد و اثرات این رویداد در سال‌های بعد بروز پیدا خواهد کرد.» به گفته مدیرکل میراث‌فرهنگی همدان، حضور مقامات مسوول، اعضای هیات‌رئیسه و شرکت‌های بزرگ گردشگری جهان در دو رویداد همدان، نقش ایران و صنعت گردشگری‌اش را در حوزه دیپلماسی گردشگری تقویت خواهند کرد و جایگاه کشور را در مجموعه سازمان جهانی گردشگری ارتقا خواهند داد؛ به گونه‌ای که در حال‌حاضر تنها از شهر همدان سه عضو در جمع اعضای وابسته سازمان جهانی گردشگری حضور دارند.
مالمیر البته به این نکته نیز اشاره می‌کند که تجربه برگزاری دو رویداد جهانی در شهر همدان علاوه بر اینکه قابلیت شهرستان‌ها را در اجرایی کردن چنین مراسمی نشان داد، ایران را به‌عنوان کشوری امن به‌عنوان مقصد گردشگری نیز معرفی کرد: «دستاورد سیاسی «همدان۲۰۱۸» این بود که به‌رغم تبلیغات منفی درباره ایران در مجامع بین‌المللی، این دو رویداد برگزار شد و نشان داد که چنین تبلیغاتی درست نبوده و وجهه واقعی ایران به نمایش درآمد.» در عین حال، بودجه ۴میلیارد و ۵۰۰ هزار تومانی که بابت برگزاری این دو رویداد به همدان از سوی دولت تخصیص داده شد، بخشی از منابع مالی بود که مدیرکل سازمان میراث‌فرهنگی همدان به آن اشاره می‌کند: «در این رویداد فعالان زیادی شرکت کرده و از امکانات و توانمندی‌هایشان مایه گذاشتند. به همین دلیل بخش عظیمی از اقداماتی که انجام شد متکی به توان این مجموعه‌ها بود. اما اعتباری نیز برای این رویداد در نظر گرفته شد که ۹میلیارد تومان بود؛ اما نصف آن تخصیص پیدا کرد و در طول ۲۰۱۸ هزینه‌ها از محل پرداخت شد.»
با این همه، مالمیر بر این باور است که ظرفیت‌های این رویداد فراتر از آن بود که به مرحله اجرایی درآمد: «این رویداد ظرفیت بسیار بالایی داشت که می‌شد از سایر ظرفیت‌هایش هم استفاده کرد؛ اما از آنها بهره نبردیم. به‌عنوان مثال مشارکت مردم می‌توانست این رویداد و میزان کیفیت‌اش را غنی کند؛ اما مردم چندان درگیر آن نشدند. در صورتی که هر قدر بیشتر می‌توانستیم مردم را در این حوزه مشارکت دهیم به دستاوردهای این رویداد می‌توانست اضافه شود.»
افزایش یا کاهش گردشگر؟
۶۰ درصد افزایش اقامت در هتل‌ها و اقامتگاه‌های دیگر در ۹ماهه سال۹۷ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، آماری است که مالمیر درباره افزایش گردشگران همدان به آن اشاره می‌کند؛ آماری که البته برخی از فعالان گردشگری در همدان آن را کاملا رد می‌کنند و این میزان از رشد گردشگر را براساس مشاهدات عینی، درست نمی‌دانند. سعید ترابیان، یکی از فعالان گردشگری همدان از جمله این منتقدان است که به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «میراث‌فرهنگی استان، از آنجا که یک نگاه دولتی دارد، هزینه‌های بسیاری را به‌جای آنکه صرف جذب گردشگر کند، صرف امور بی‌مورد کرد و به‌نوعی بودجه‌ها را هدر داد.» او معتقد است این هزینه‌های از دست رفته اگر صرف تبلیغات می‌شد تاثیر آن بسیار بیشتر خود را نشان می‌داد: «مردم در این رویداد هیچ نقشی نداشتند و این رویداد، در اقتصاد مردم همدان اثرگذار نبود. وقتی تاثیر آن را خود مردم ندیده‌اند، چه دستاورد مثبتی می‌توانست «همدان۲۰۱۸» داشته باشد؟» این فعال گردشگری نه‌تنها رشد ۶۰درصدی که مالمیر به آن اشاره کرد را رد می‌کند؛ بلکه از ریزش ۸درصدی ورود گردشگر به همدان یاد کرده و می‌گوید: «این آماری که ارائه می‌شود، به هیچ‌‌عنوان آمار درستی نیست. آمار زمانی درست خواهدبود که روی اقتصاد مردم اثر گذاشته باشد.»
افزایش اعتماد به نفس همدان
اما این رویداد به باور بهنام افتخاریان، رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری همدان جنبه دیگری نیز داشت؛ بیدار شدن از خواب ۳۰،۴۰ ساله همدان در عرصه گردشگری. او در این‌باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «رویداد ««همدان۲۰۱۸»» دستاوردش معرفی همدان به‌عنوان مقصد گردشگری بود؛ در حالی که همیشه همدان جزو شهرهای درجه دو محسوب می‌شد.» او ساخت چند هتل، اقامتگاه و... را گام‌های مثبتی تلقی می‌کند و همچنین به این نکته تاکید دارد که «همدان۲۰۱۸» باعث شده تا بسیاری از آژانس‌های گردشگری مطرح کشور، همدان را به مقاصد گردشگری خود اضافه کنند: «حضور همدان در بسیاری از برنامه‌های جامعه تورگردانان، هتلداران و راهنمایان تور و... اتفاق میمونی است که تا قبل از ۲۰۱۸ رخ نداده بود. فضاهای شهری بسیاری از شهرهای بزرگ از جمله پایتخت به معرفی همدان پرداخت. برگزاری دو رویداد بین‌المللی اعتماد به نفس این استان و سایر شهرستان‌ها را به منظور برگزاری چنین مراسم‌هایی بالا برد. این در حالی است که تا قبل از این رویداد نه مردم و نه مسوولان به این موضوع باور نداشتند که شهری مانند همدان می‌تواند از پس چنین مراسم‌هایی برآید.»
به گفته رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری همدان چنین رویدادی فرصتی بود که مسوولان، بخش خصوصی، بخش دولتی و... در کنار یکدیگر قرار بگیرند؛ سفرای کشورهای مختلف به این شهر بیایند و با شگفتی به این شهر تاریخی بنگرند: «شخصا بسیاری از سفرای مقیم ایران را در همدان دیدم که در هر سه مراسمی که در این استان برگزار شد حضور داشتند. این خود یک موفقیت محسوب می‌شود. امسال همدان با توجه به آنکه سال‌ها در بازار رقابت گردشگری نبوده به یک جهش خوب دست یافت. این دیدگاه غلطی است که پایان سال۲۰۱۸ را پایان کار فعالیت‌های گردشگری همدان بدانیم. اگر بخواهیم از این فرصت بهره ببریم باید این سال را شروع کار همدان بدانیم.» با این همه، افتخاریان منکر وجود ضعف‌هایی در رویداد «همدان ۲۰۱۸» نیست و در این زمینه می‌گوید: «مهم‌ترین ضعف در «همدان۲۰۱۸» نوع اطلاع‌رسانی بود. رسانه‌های کشوری آنقدر به این موضوع نپرداختند؛ در صورتی که خبرنگارهای زیادی به این رویداد دعوت شدند. همچنین می‌شد از ظرفیت اسمی سال «همدان ۲۰۱۸» بیشتر استفاده کرد که این مهم رخ نداد.
این در حالی است که همدان اولین شهر ایران بود که این عنوان را از آن خود کرد. » وی همچنین ضعف دیگر این رویداد را در حضور کمرنگ مردم دانست: «بزرگ‌ترین نقطه ضعف «همدان۲۰۱۸» این بود که باعث حضور و همراهی مردم نشد. رویداد به این شکل برگزار نشد که مردم در آن حضور پیدا کرده و آن را لمس کنند.» رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری همدان، البته وجود این ضعف‌ها را هم تنها از سوی استان نمی‌داند بلکه عدم حمایت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور را در این امر موثر می‌داند و از این روی سکه می‌گوید: «متاسفانه در رویداد «همدان۲۰۱۸» سازمان میراث فرهنگی به صورت صد درصد پای کار نبود و علاقه‌مندی در این زمینه از خود نشان نداد. هر اقدامی هم صورت گرفت تنها به‌دلیل پیگیری‌های معاون استاندار و مدیرکل استاندار همدان بود. اگر بخش کشوری یک گام جهت حمایت از گردشگری همدان برمی‌داشت، موفقیت‌های «همدان ۲۰۱۸» بسیار بیشتر از این بود. منظور تنها بخش مالی نیست بلکه بخش همگرایی و همدلی است.
امسال دو استان تبریز و همدان باید بیشتر از قبل موردتوجه قرار می‌گرفتند و از ظرفیت‌های آنها استفاده می‌شد و این کار می‌توانست انگیزه‌ای باشد برای سایر استان‌های کشور اما سازمان میراث فرهنگی روند صددرصدی حمایت را پیش نگرفت و فقط در حد رفع تکلیف کار کرد.» «همدان۲۰۱۸» می‌توانست فرصت مناسبی باشد برای آنکه نگاه‌های جهانی به سمت ایران و شهرهایش بچرخد؛ مقصد جدیدی به نام همدان که استفاده از این موقعیت به نوع مدیریت بستگی داشت. البته نمی‌توان شرایط بین‌الملل حال حاضر کشور را نادیده گرفت که چندان شرایط مطلوب و ایده‌آلی ندارد. با این وجود اگر چه این شرایط از یک‌سو کار را برای مسوولان و دست‌اندرکاران سخت کرده بود اما از سوی دیگر می‌توانست فرصتی برای تغییر نگاه‌ها به ایران باشد. حالا شاید باید منتظر ماند و دید آیا اثرات بعدی این رویداد خود را در عرصه جهانی نشان خواهد داد یا خیر.
ارسال نظر