در همایش «توسعه اکوتوریسم و رشد کارآفرینی» بررسی شد
فرمول کارآفرینی گردشگری در ایران
در همین راستا، «رشد کارآفرینی گردشگری» روز گذشته موضوع همایشی در اتاق بازرگانی ایران بود. نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در همایش «توسعه اکوتوریسم و رشد کارآفرینی» که در محل اتاق ایران برگزار شد، با تاکید بر فرصت‌های کارآفرینی که باید مورد توجه قرارگیرد، گفت: «کشور ما در شرایط حاکم با ابرچالش‌های بسیاری روبه‌رو است و لازم است در دو دهه آینده به رشد ۸ درصدی برسد و با موانع بسیار روبه‌رو خواهد بود.» حسین سلاح‌ورزی ادامه‌داد: «از طرف دیگر تمام بررسی‌ها نشان می‌دهد تحقق این رشد اقتصادی از سوی صنعت، معدن، کشاورزی و... دشوار است و باید امیدوار بود این رشد اقتصادی در گردشگری صورت گیرد که در دل خود کارآفرینی‌های متعددی نهفته است و می‌تواند یک محرک برای رشد اقتصادی کشور باشد.» به گفته رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران، گردش مالی که در حوزه طبیعت‌گردی در دنیا در سال ۲۰۱۷ برآوردشده، رقم بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار را نشان می‌دهد: «طبیعت‌گردی در ایران نیز ظرفیت و گردش مالی خوب و زمینه مناسب برای اشتغال‌زایی و کارآفرینی دارد.»
پاشنه آشیل کارآفرینی در ایران
رئیس آکادمی بین‌المللی کارآفرینی سوئد نیز در این همایش درباره چگونگی توسعه اکوتوریسم و رشد کارآفرینی در ایران گفت: «اقتصاد تمام جوامع زیر نظر موقعیت جغرافیایی و منابع داخلی آن کشور است. نکته جالب در این زمینه آن است کشورهایی که منابع غنی دارند، عملکرد ضعیفی داشته‌اند. با این حال کشورهایی بوده‌اند که توانسته‌اند از منابع موجود نیز استفاده بهینه کنند.» پروفسور توماس اندرسون ادامه داد: «باید بدانیم از این منابع چطور استفاده و در برابر چالش‌ها چه راهکاری داشته‌باشیم. معمولا سیاستمداران به این موضوعات توجه دارند؛ اما باید نگاه تازه‌ای به این موضوع شود. به‌عنوان مثال کشورهای خاورمیانه دارای منابع بسیار غنی از منابع طبیعی و نفت است؛ اما توسعه نامتعادلی را تجربه کرده‌اند. این کشورها کمتر سعی کردند روی مردم و رابطه‌های انسانی سرمایه‌گذاری کنند و بیشتر روی ساختمان‌ها و ساخت‌و‌سازها تمرکز داشته‌اند.»
وی با اشاره به ورود نسل جدید در زمینه کارآفرینی گفت: «نسل جدید مشتاق هستند ایده‌های جدید با خودشان بیاورند؛ اما در کشورهایی که عملکرد نامتعادل دارند، دولت نمی‌تواند به نسل جدید خلاق کمک کند. باید در حال حاضر به دنبال راهکاری برای حل این چالش‌ها باشیم.» رئیس آکادمی بین‌المللی کارآفرینی سوئد معتقد است ایران باید تمرکزش را از سرمایه‌گذاری روی نفت بردارد: «در ایران لازم است تا نگاه صرف به نفت کنار گذاشته شود و تمرکز سرمایه‌گذاری در جاهای دیگری صورت گیرد. از نگاه من به‌عنوان کسی که از خارج ایران آمده، ایران یک کشور غنی از نظر تاریخ، فرهنگ و منابع‌طبیعی است. محیط‌زیست ایران این توانایی را دارد تا سرمایه‌های زیادی را به سمت خود جذب و از طرف دیگر سرمایه‌های دیگرش را حفظ کند. خوشبختانه در این زمینه تحقیقات زیادی از سوی محققان ایرانی نیز صورت گرفته است.»
به گفته این محقق سوئدی، با این وجود ایران با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کند: «بخش خصوصی ایران فعال نیست و اقتصاد کساد و نامتعادلی در جریان است. سازمان‌های دیگر نیز به خوبی نمی‌توانند وظایف‌شان را انجام دهند. آگاهی در ایران زیاد است؛ اما فعالیت‌های نتیجه‌بخش وجود ندارد. به این ترتیب محدودیت‌ها و موانع، تصمیم‌گیری‌ها را دشوار می‌کند. نکته غم‌انگیز این است که میزان مهاجرت در ایران نسبت به جمعیتش بالاست و بسیاری تمایل به مهاجرت دارند.» او لازمه بهبود این شرایط را در نوآوری کمپانی‌های داخلی دانست و گفت: «لازم است تغییرات ساختاری صورت گیرد و کمپانی‌های کوچک و بزرگ نوآوری به خرج دهند. تجربه‌گرایی بسیار مهم است. کارآفرینی به نحوه عملکرد مردم و حرکت رو به جلوی آنها بستگی دارد. برای کارآفرینی به یک تیم نیاز است تا فرصت کاری به وجود آورد و زن و مرد، پیر و جوان، بزرگ و کوچک و... در آن دخیل باشند. بنابراین اگر می‌خواهید کارآفرین موفق باشید فرصت‌ها، محدودیت‌ها، حد و مرزها و... را در پروسه کاری‌تان لحاظ کنید.»
اندرسون درباره چالش‌های کارآفرینی نیز یادآور شد: «مشکلات مالی شما در گام نخست زیاد است و ممکن است از اطرافیان پول بگیرید؛ چون بانکی به شما اعتماد ندارد. با این حال وقتی تلاش شما دیده شود، افراد با تجربه به سراغ‌تان خواهندآمد و گشایشی در پروسه پیش رو رخ خواهدداد.» او با اشاره به اینکه بخش گردشگری یکی از بزرگ‌ترین و در حال رشدترین بخش‌های امروز دنیاست، توضیح داد: «تعداد بسیاری از افراد در صنعت گردشگری دخیل هستند و کمک می‌کنند این چرخ بچرخد. به همین دلیل گردشگری یک بحث انحصاری نیست. در طبیعت‌گردی نیز باید به افراد تجربه‌های لازم را منتقل کرد. برنامه‌ریزی‌ها باید در زمینه توسعه پایدار صورت گیرد؛ توسعه‌ای که در زمینه شهرسازی، حمل و نقل و... وجود دارد و تسهیلاتی هستند که به پیشرفت صنعت گردشگری کمک خواهندکرد.»
به عقیده اندرسون مناطق طبیعت‌گردی باید شناسایی و سپس برای آنها برنامه‌ریزی شود: «باید از بده بستان‌هایی که بین مردم و ابزارهای تکنولوژی وجود دارد، بهره‌برداری درست صورت گیرد. در این شرایط برنامه‌ریزی‌هایی انجام می‌شود که به ارتقای وضعیت شهرها نیز کمک خواهدکرد. در این زمینه باید فرهنگسازی شود. با وجود تکنولوژی، کارآفرین‌ها قرار نیست کار خاصی انجام دهند آنها وصل‌کننده مردم به همدیگر هستند.» رئیس آکادمی بین‌المللی کارآفرینی سوئد با طرح این سوال که با توجه به وضعیت موجود چه کاری می‌توان برای بهبود گردشگری انجام داد، گفت: «در راستای بهبود این مساله باید به بعدهای فرهنگی توجه شود. باید مردم را در این زمینه دخیل کرد و محیط‌زیست باید تحت حفاظت قرار گیرد. دخیل شدن افراد محلی در بهبود گردشگری بسیار اثرگذار است. وقتی از تمام این موارد استفاده کنیم گردشگری رو به رشد حرکت خواهد کرد.»
یک فرصت جدید کارآفرینی
اما ایجاد پل ارتباطی بین طبیعت‌گردی و کارآفرینی از جمله اتفاقات مهمی است که یک استاد استرالیایی دانشگاه گریفیت در این همایش به آن تاکید بسیار داشت؛ پروفسور رالف باکلی به ویژه به موضوع ارتباط سلامتی روان با اکوتوریسم اشاره کرد و گفت: «در آینده‌ای نزدیک کارآفرین‌های بیشتری تمایل پیدا خواهند کرد تا به سمت موضوع ارتباط سلامت روان و طبیعت‌گردی سوق پیدا کنند.» او ادامه داد: «امروزه به دلیل بالا رفتن امید به زندگی، افراد سالمند بسیاری پس از بازنشستگی یک تا دو دهه به زندگی خود ادامه می‌دهند. در این مدت زمان ممکن است تحت درمان‌های مختلفی جهت بهبود بیماری‌های جسمی و روحی قرار گیرند. این افراد هزینه‌ای را به جامعه تحمیل می‌کنند. آنها نیاز به هزینه درمان دارند. همچنین باید فردی به‌طور مداوم از آنها مراقبت کند.»
او با اشاره به این موضوع که هزینه درمان این افراد ۱۰ درصد از درآمد سالانه یک کشور را به خود اختصاص می‌دهد، گفت: «برآوردی که صورت گرفته برای میزان هزینه‌ای که این افراد به جامعه‌شان تحمیل می‌کنند، ۱۰ درصد درآمد سالانه یک کشور است که رقم بسیار بالایی به حساب می‌آید. یکی از دغدغه‌های امروز حکومت و دولت‌ها این است که چطور می‌توانند از پس این بودجه بربیایند. درمان این افراد اکثرا از طریق درمان با قرص‌های ضدافسردگی و مسکن است که خود این درمان‌ها چون اعتیادآور هستند یک مشکل دیگر به مشکلات قبلی اضافه می‌کنند.»
استاد استرالیایی دانشگاه گریفیت با ارائه یک راهکار معتقد است که می‌توان این معضلات را از بین برد: «طبیعت می‌تواند در این زمینه ترمیم‌کننده باشد. اگر افراد به فعالیت‌های طبیعت‌گردی بپردازند قطعا درمان بهتری در انتظارشان است. باید این پیشنهاد به‌عنوان یک بسته و محصول در بازار عرضه و به فروش برسد. اما مشکلی که در اینجا وجود دارد این است که جامعه امروز حتی اگر پزشک طبیعت‌گردی را تجویز کند، فرصتی برای او فراهم نخواهد کرد.» به همین منظور پروفسور باکلی می‌گوید باید بیمه‌ها در این زمینه دست به کار شوند و وقتی پزشکی برای درمان طبیعت‌گردی تجویز می‌کند بیمه این هزینه را تقبل کند. به گفته این استاد دانشگاه چنین ایده‌ای یک فرصت کارآفرینی جدید خواهد بود: «در اینجا یک همت دسته‌جمعی می‌طلبد و باید مراکز پزشکی، مراکز دولتی و... تامین‌کننده این نیاز باشند تا یکسری از این بسته‌ها مجاز و به‌عنوان یک راهکار برای درمان ارائه شود.» عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی نیز درباره فعالیت‌هایی که در زمینه مساعد شدن راه پیشرفت صنعت گردشگری در کشور انجام گرفته است، گفت: «کارآفرینی تابع یک مثلث فرهنگ، سیاست و اقتصاد است. متاسفانه کارآفرین‌های کشور نقشی در سیاست‌گذاری ندارند و در این زمینه دولت و مجلس فعالیت می‌کنند.»
به گفته رحیم زارع، کارآفرینی فرآیندی دارد: «تصمیم‌گیری، چالش‌پذیری، ریسک‌پذیری، ساماندهی و رهبری، مدیریت ماهرانه و در نهایت نوآوری و تجهیز منابع از جمله فرآیندهایی است که باید در زمینه گردشگری مورد توجه قرار گیرد.» این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در زمینه فعالیت‌هایی که در مجلس جهت بهبود صنعت گردشگری صورت گرفته نیز گفت: «معافیت‌های مالیاتی، خروج از قانون نظام صنفی و اختصاص یارانه و تسهیلات مالی در بودجه ۹۷ از جمله اقداماتی بود که در راستای بهبود وضعیت صنعت گردشگری در کشور صورت گرفت. همچنین تلاش می‌شود تا به مرور اقدامات بیشتری در راستای ارائه تسهیلات بیشتر نیز ادامه داشته باشد.»
ارسال نظر