هوشمند بودن شهرها چگونه به سیاست‌گذاری مناسب می‌انجامد؟
گردشگری حلال و شهر هوشمند
برند حلال در دنیای تجارت جهان برند و نشانی شناخته‌شده است که سهم بالایی از تراکنش‌های مالی در حوزه‌های مختلف را به خود اختصاص داده است. همان‌طور که از اسم آن مشخص است معنای آن در گردشگری این است که مسلمانان از هر کشوری که باشند، می‌توانند در برنامه‌های تفریحی و سفرهای خود به آداب شرعی عمل کنند. طبق آمار سازمان تحقیقاتی «دینار استاندارد» مستقر در آمریکا، در «گزارش جهانی وضعیت اقتصاد اسلامی‌در سال ۲۰۱۶» حجم گردش مالی مسافرت مسلمانان در سال بیش از ۱۵۱ میلیارد دلار است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۲۰۰ میلیارد دلار برسد. همچنین محققان اعلام کردند مبلغی که هر مسلمان هنگام مسافرت هزینه می‌کند، تقریبا سه برابر هزینه‌ای است که غیرمسلمانان برای گردش در نظر می‌گیرند. در این میان، ایران با وجود اینکه یک کشور کاملا اسلامی است و تمام شرایط گردشگری حلال در آن وجود دارد اما تنها سهمی معادل ۳ درصد کل صنعت گردشگری حلال در جهان را به خود اختصاص داده است.
شرکت‌هایی که تصمیم به برگزاری تورهای حلال می‌گیرند، نسبت به ثبت نام مسافران خود در هواپیماهایی توجه دارند که از سرو الکل و گوشت غیرحلال خودداری می‌کنند، مکان‌های ویژه نماز و نیز نسخه‌هایی از قرآن در اختیار مسافران خود قرار می‌دهند و مسافران زن و مرد را از هم جدا می‌کنند. همچنین از رستوران‌هایی استفاده می‌کنند که غذای حلال و ذبح شرعی در آنها صورت می‌گیرد یا در هتل‌هایی که مشروبات الکلی سرو نمی‌کنند، برای مسافران مسلمان اتاق رزرو می‌کنند. از سوی دیگر، در این هتل‌ها برای زنان و مردان استخرهای شنای جداگانه در نظر گرفته و در طول سفر اوقات شرعی اعلام و برای آن برنامه‌ریزی می‌شود. مالزی، اندونزی، بنگلادش، امارات متحده عربی، ترکیه، مراکش، اردن، قطر، تونس و مصر جزو کشورهای مسلمانی هستند که در زمینه گردشگری حلال پیشرو به‌شمار می‌روند. گردشگری اسلامی که حدود ۱۰ درصد از کل بازار گردشگری جهانی را دراختیار دارد، حتی موجب شده کشورهایی مانند ژاپن، کره‌جنوبی، ایتالیا و استرالیا درصدد راه‌اندازی تور مطابق با شرع اسلام برای مسلمانان باشند.
مفهوم توریسم حلال در ایران
البته گردشگری حلال با تعریف خاص جهانی خود، در کشور ما معنای جدی ندارد، زیرا در ایران وسایل نقلیه تفکیک شده و سواحل و استخر‌ها جدا شده است. همچنین رستوران‌های حلال، عدم سرو مشروبات الکلی در هتل‌ها، وجود نمازخانه و هر آنچه یک مسلمان برای زندگی حلال نیاز دارد، در ایران به سهولت یافت می‌شود و به‌صورت قانونی کسی اجازه خدمات حرام ندارد؛ مساله اصلی در واقع استفاده ایران از این مفهوم و برند گردشگری حلال برای جذب توریست‌های مسلمان است. مفهوم شهر هوشمند در اینجا می‌تواند مصداق پیدا کند تا با هوشمندی بتوان از این ظرفیت بالقوه برای ارتقای جایگاه شهری همچون مشهد در گردشگری حلال استفاده کرد. شهر مشهد به واسطه بارگاه منور امام رضا (ع) خود به خود دارای برندی بسیار قوی است و برای جذب گردشگران مسلمان در قالب گردشگری حلال نیاز به هوشمندی و تعیین استراتژی و برنامه‌ریزی مناسب در این جهت است.
اکنون که مدیریت شهری با مشکلات فراوان در خصوص تامین درآمدهای پایدار دست به گریبان است، یکی از راه‌های تامین این درآمد پایدار می‌تواند بهره‌گیری از این ظرفیت گردشگری حلال باشد. شهر مشهد می‌تواند با انجام امور زیرساختی و مناسب‌سازی لازم و همچنین تبلیغات مناسب در این جهت و هماهنگی با نهادها و ارگان‌های مختلف داخلی و بین‌المللی، سهم مناسبی از این حجم بازار ۱۵۱ میلیارد دلاری داشته باشد. این بازار گردشگری حلال نه تنها از لحاظ اقتصادی برای شهر مشهد سودآور است بلکه از لحاظ فرهنگی نیز با برنامه درست می‌توان از این فرصت برای نشر معارف و فرهنگ ایرانی اسلامی استفاده کرد و می‌تواند کارکرد فرهنگی تبلیغاتی بسیار موثر و قوی در بر داشته باشد. هم‌اکنون شهرهای اصفهان و تبریز نیز گام‌های مناسبی برای کسب سهم مناسب از بازار گردشگری حلال برداشته‌اند اما مدیریت شهری مشهد در این زمینه اقدام موثری نداشته است. وقت آن رسیده اکنون که شعار شهر هوشمند در شهرها مطرح می‌شود، این هوشمندی در عرصه‌هایی متفاوت مانند گردشگری هوشمند نیز به نمایش گذاشته شود و با برنامه‌ریزی هوشمندانه هم سهم بازار و درآمد پایدار مناسب به شهر و شهرداری تزریق شود و هم الگویی برای برند‌سازی و کار فرهنگی، هویتی و تبلیغاتی در جهان اسلام شود.
ارسال نظر