صنایع‌دستی چگونه به اشتغال‌زایی منجر می‌شود؟
۶ دلیل برای توسعه صنایع دستی
راهی برای اشتغال زنان
سیدمرتضی نقیبی، یکی از فعالان حوزه صنایع دستی می‌گوید: «با احتساب همه امکان‌های پیش رو، یکی از حوزه‌هایی که می‌تواند ایران را از تنگنای بیکاری رها کند، رونق بازار صنایع‌دستی است؛ رونقی که در گرو رشد تولید، رشد فرهنگ مصرف صنایع دستی و ایجاد محدودیت برای واردات بی‌رویه از کشورهای مختلف است.» نرخ مشارکت زنان در اقتصاد ایران کمتر از ۱۶درصد است و این رقم یعنی در جامعه ما، ۵۰درصد منابع انسانی هدر می‌رود. به باور نقیبی، می‌توان با سرمایه‌گذاری، بازطراحی و تغییر کاربری صنایع دستی، راهی برای افزایش نرخ اشتغال زنان نیز ایجاد کرد. این در حالی است که بیش از ۸۰درصد از هنرمندان صنایع دستی ایران، زنان هستند و انواع مختلفی از صنایع دستی را داریم که هنرمندانش را تنها زنان تشکیل می‌دهند. تنها در یکی از روستاهای استان چهارمحال و بختیاری به نام دورک اناری، بیش از ۴۰۰زن سرمه‌دوز مشغول به‌کار هستند؛ هنری که قدمتش به بیش از ۳هزار سال می‌رسد و در حال حاضر ۷۰۰ کارگاه سرمه‌دوزی در استان چهارمحال و بختیاری فعالیت می‌کنند؛ کارگاه‌هایی که دولت برای راه‌اندازی‌شان هزینه‌ای نکرده اما برای فروش آثارشان باید برنامه‌ریزی کند.
جلوگیری از مهاجرت از روستاها
اما براساس آمار معاونت روستایی و عشایری ریاست جمهوری، طی ۴۰سال اخیر، تعداد روستاهای ایران از بیش از ۹۰هزار روستا به حدود ۶۰هزار روستا رسیده است؛یعنی ۳۰هزار روستا نابود شده. در این میان کارشناسان مهم‌ترین دلیل ترک روستاها را نبود شغل و امکانات زندگی می‌دانند. اشتغال‌زایی صنایع‌دستی در بومی‌ترین مناطق ایران از دیگر مزایای صنایع دستی برای اشتغال‌زایی عنوان می‌شود.
نمونه موفق داخلی
در همین حال نمونه‌های موفق سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع‌دستی وجود دارد. گیو یاراحمدی، یکی از فعالان بازار خاتم، خم‌کاری و فیروزه‌کوبی است که توانسته برای ۱۹۰نفر به صورت مستقیم و ۵۴۰نفر به صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی کند. وی در این باره می‌گوید: «این اشتغال‌زایی حاصل سرمایه‌گذاری شخصی من در این بازار است. با ۴۰میلیون تومان شروع کردم ولی جهش کاری من زمانی بود که ۷۰۰میلیون تومان به چرخه کاری‌ام تزریق کردم و کار را در سه کارگاه گسترش دادم.» این هنرمند در مورد اینکه آیا می‌توان روی صنایع دستی به‌عنوان یک حوزه اشتغال‌زا حساب کرد، توضیح می‌دهد: «اینکه گفته می‌شود با ۱۵ تا ۴۰میلیون تومان سرمایه اولیه می‌توان در حوزه صنایع دستی شغل ایجاد کرد، درست است اما چنین فردی نمی‌تواند تولید انبوه داشته باشد؛ چون با این مبلغ نمی‌توان کارگاه بزرگی راه‌اندازی کرد. افراد می‌توانند با چنین سرمایه‌ای به کارگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگ اضافه شوند و با خرید ابزارآلات مورد نیاز، ساخت بخشی از کارهای کارخانه‌ها و کارگاه‌های بزرگ را بر عهده بگیرند. در این صورت محصول‌شان هم بدون هیچ دردسری از طرف کارخانه‌دار خریداری می‌شود و دغدغه فروش ندارند.»
مهم‌ترین نیاز بازار
یاراحمدی در ادامه اضافه می‌کند: «قبل از اینکه گام‌هایی در جهت تولید صنایع دستی برداریم، لازم است فرهنگ مصرف و خرید این آثار را ترویج کنیم. چون نگاه صرفا تزیینی به صنایع دستی، نمی‌تواند تضمینی برای بقای کسب‌وکارها باشد. اما همان‌طور که الان استفاده از ظروف مسی در میان خانوارهای ایرانی رواج یافته، وجه کاربردی سایر شاخه‌های صنایع دستی را هم باید به مردم نشان دهیم. البته این امر مستلزم تولید صنایع دستی با طراحی جدید و براساس نیازهای روزمره مردم است.» به باور او، برای این امر نیاز است که تولید انبوه صورت بگیرد. وقتی قرار بر تولید انبوه باشد به نیروی انسانی بیشتری نیاز است. در حوزه صنایع دستی هم نمی‌توان از دستگاه‌ها و روبات‌ها استفاده کرد. بنابراین هر چه تولید بیشتر شود، نیروی انسانی بیشتری صاحب شغل می‌شود و قیمت‌ها هم کاهش می‌باید که با توجه به شرایط فعلی کشور، با قدرت خرید اکثریت مردم انطباق بیشتری دارد.
او یادآور می‌شود: «در واقع کسی که در مقیاس کارخانه‌ای و راه‌اندازی کارگاه‌های بزرگ فعالیت می‌کند، ناگزیر از تولید انبوه است؛ چون مثلا برای تهیه قالب یک اثر، بین ۷ تا ۲۰ میلیون تومان هزینه می‌کند و تنها تولید انبوه است که در نهایت صرفه اقتصادی ایجاد می‌کند.» این فعال بازار تولید صنایع دستی، اشاره‌ای هم دارد به دستمزدی که به افراد شاغل در کارخانه‌اش می‌پردازد: «با‌راه‌اندازی این کارگاه‌ها توانسته‌ایم برای افراد زیادی شغل ایجاد کنیم. این افراد که بعضا به صورت دورکاری هم فعالیت می‌کنند، بین ۲۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون تومان دستمزد می‌گیرند. تعداد زیادی از شاغلان ما را زنان تشکیل می‌دهند که اغلب سرپرست خانوار و اتفاقا در دسته افرادی هستند که دریافتی چند میلیونی از کارخانه ما دارند.» حالا توسعه و ترویج مشاغل صنایع دستی بیش از هر زمان دیگری مهم و ضروری به نظر می‌رسد. پیوند هنر به اقتصاد در قالب تولید صنایع‌دستی هم می‌تواند بسیاری را از بیکاری نجات دهد و هم هنر ایرانی را زنده نگه دارد.
ارسال نظر