«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
همه پیش‌بینی‌‌‌ها از توریسم تا ۲۰۲۴
اما آنچه که نباید نادیده گرفته شود این است که کرونا ثابت کرده همه چیز در جهان موقتی است و هر آن احتمال تغییر وضعیت وجود دارد و نمی‌توان کاملا خوش‌بینانه یا کاملا بدبینانه به شرایط نگاه کرد و سناریوی حتمی برای آینده جهان وجود ندارد. با توجه به اینکه هنوز نمی‌توان از تاثیر ۱۰۰درصدی واکسن‌‌‌ها اطمینان داشت و همچنین ویروس‌‌‌های جهش یافته به‌‌‌طور مداوم افزایش می‌‌‌یابد، این امکان می‌تواند وجود داشته باشد که بازار سفرهای بین‌المللی مجددا کاهش یابد یا شرایطی کاملا متفاوت اتفاق بیفتد.
همه‌گیری کرونا از مارس ۲۰۲۰ بازار گردشگری جهان را با ضربه سهمگینی مواجه کرد و منجر به تعطیلی سفرها به‌‌‌ویژه سفرهای بین‌المللی شد و با توجه به سویه‌‌‌های جدید کرونا بازار گردشگری جهان نتوانست روند بهبودی را به‌‌‌سرعت طی کند و تا سال ۲۰۲۱ با بهبودی بسیار کمی همراه بوده است. گردشگری ۲۰۲۰ با سنگین‌‌‌ترین میزان رکود به سطح ۷۰ سال قبل بازگشت.
پس از نیمه اول بسیار ضعیف بازار گردشگری ۲۰۲۱، گردشگری بین‌المللی در فصل تابستان احیا شد. توریسم جهان در نیمه اول سال نتوانست رکود را در مقایسه با ۲۰۲۰ تغییر دهد و حتی وضعیت سخت‌‌‌‌‌‌تری را پشت سر گذاشت. اما، گردشگری جهان در نیمه دوم ۲۰۲۱ شاهد رشد صعودی بوده و توانست در مقایسه با سال ۲۰۲۰ به رشد ۴درصدی برسد، البته روند بهبودی آسیبپذیر باقی مانده است. با ظهور سویه جدید «اُمیکرون» محدودیت‌ها مجددا شدت گرفت و سفرهای بین‌المللی روند بهبودی را کند کرد.
همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ باعث اختلالات گسترده‌‌‌ای در اقتصاد جهانی شده است. این امر بیشترین آسیب را به بازار گردشگری وارد کرده به‌‌‌گونه‌‌‌ای که از آوریل ۲۰۲۰ کلیه سفرهای بین‌المللی متوقف شد و بازار گردشگری را شدیدا تحت‌‌‌تاثیر قرار داد. بخش گردشگری در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه منبع اصلی اشتغال، درآمد دولت و درآمد ارزی به‌‌‌شمار می‌‌‌آید. کاهش یا تخریب این بخش منجر به کاهش چشمگیر تولید ناخالص داخلی و افزایش بیکاری در بسیاری از کشورها می‌شود. بازار گردشگری از جمله بخش‌‌‌های اقتصادی است که بیشترین تاثیر را از همه‌گیری ویروس کرونا داشته به‌‌‌گونه‌‌‌ای که بر اساس آخرین داده‌های سازمان جهانی گردشگری، تعداد گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۲درصد کمتر از سطح ۲۰۱۹ بوده، که کاهشی مشابه سال ۲۰۲۰ است. درآمد صادراتی از گردشگری بین‌المللی در سال ۲۰۲۱ به ۶۴۰میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۲۰ بهبود کمی داشته اما همچنان کمتر از نیمی از درآمد ثبت شده در سال ۲۰۱۹ به مبلغ ۷/ ۱ تریلیون دلار است. سهم مستقیم اقتصاد گردشگری در سال ۲۰۲۱ حدود ۹/ ۱ تریلیون دلار با توجه به تولید ناخالص داخلی مستقیم گردشگری بسیار کمتر از ارزش ۵/ ۳ تریلیون دلاری قبل از همه‌گیری است.
منعطف بودن صنعت گردشگری در برابر هرگونه تغییری، پیش‌بینی آینده این صنعت را در پساکرونا بسیار دشوار کرده است، با این حال بسیاری از سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌های بین‌المللی طی این دو سال برآوردهای مختلفی از وضعیت جهان در آینده دارند. البته پیش‌بینی برای بازگشت سفرها به سطح پیش از کرونا در سال ۲۰۱۹، عمدتا برای سال ۲۰۲۴ است که باتوجه به سویه‌‌‌های جدید و تغییرات پی‌‌‌در پی در کاهش یا افزایش محدودیت‌های سفر برخی آن را برای بعد از سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی می‌کنند.
شرایطی که کرونا بر جهان به‌‌‌ویژه در وضعیت سفرها حاکم کرده، چنان پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی است که نمی‌توان با توجه به شرایط موجود آینده بازار گردشگری را پیش‌بینی کرد. همچنان که بلومبرگ در ماه سپتامبر باتوجه به اوج‌‌‌گیری‌‌‌های مجدد کووید-۱۹ در جهان، بسته بودن مرزهای بین‌المللی و افزایش محدودیت‌های سفر از جانب بسیاری از کشورها، آینده خوش‌بینانه‌‌‌ای برای سفرهای تجاری برآورد نکرده بود و حتی پیش‌بینی خود را مبنی بر از دست رفتن بخش پول‌‌‌ساز سفرهای تجاری برای صنعت هواپیمایی لحاظ کرده بود، اما تسریع در واکسیناسیون و کاهش ابتلا به کرونا در جهان و باز شدن مرزهای بین‌المللی و افزایش سفرهای تجاری در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۱ سناریو برای آینده را به‌‌‌طور کل تغییر داده است. با بالا رفتن روند واکسیناسیون در جهان، از نیمه دوم ۲۰۲۱، بسیاری از کشورها شکل محدودیت‌های سفر را از بستن کامل یا جزئی مرزها به سمت دریافت گواهی واکسیناسیون و ارائه تست منفی کرونا تغییر داده‌‌‌اند. باوجود پیشرفت‌‌‌های اخیر در بهبودی سفرها، میزان نابرابر واکسیناسیون در سراسر جهان و سویه‌‌‌های جدید کووید-۱۹ می‌تواند بر کُند کردن روند بهبودی و آسیبپذیر بودن آن تاثیر بگذارد. البته شیوع نوع جدید ویروس با نام «اُمیکرون» مجددا بر تصمیم کشورها تاثیر گذاشت. مهم‌ترین اتفاقی که در دوران کرونا برای صنعت گردشگری جهان افتاده، تغییر سبک سفرها هم در نوع گردشگری، هم مدت زمان سفر و هم شکل سفر و حتی در هزینه‌‌‌ها بوده است. بررسی‌‌‌های نهادهای بین‌المللی سفر و گردشگری نشان می‌دهد که همه‌گیری کووید-۱۹ نحوه سفر مردم را تغییر داده است. به این شکل که نسل‌‌‌های جوان‌‌‌تر اولین افرادی هستند که به سفر بازمی‌‌‌گردند، تقاضا برای اقامت طولانی‌‌‌تر افزایش می‌‌‌یابد و قوانین جدیدی همچون اهمیت لغو سفر بدون هزینه و افزایش پروتکل‌‌‌های بهداشتی و ایمنی نیز تدوین شده است.
با توجه به محدودیت‌های شدید و متناقض سفر در سراسر جهان، سفرهای داخلی افزایش چشمگیری داشته است، به‌‌‌گونه‌‌‌ای که میزان رزرو هتل‌‌‌های داخلی در سال‌جاری در مقایسه با سال ۲۰۱۹ افزایش ۲۰۰درصدی داشته است. از آغاز همه‌گیری، محدودیت‌های ادامه‌‌‌دار، سفرهای بین‌المللی را با مشکل مواجه کرده است. در واقع اگرچه سفرهای داخلی رونق بسیاری برای بخش گردشگری فراهم می‌کند اما بازگشت سفرهای بین‌المللی برای راه‌‌‌اندازی مجدد اقتصاد جهانی امری بسیار مهم است.
در دوران همه‌گیری، اگرچه بخش گردشگری بین‌المللی تقریبا در وضعیت تعطیلی قرار داشت، اما گردشگری داخلی نه تنها بهبود یافته حتی در برخی از کشورها در مسیر توسعه و رشد نیز قرار گرفته است. پیش‌بینی «اکونومیست» نشان می‌دهد که در آمریکا و دیگر کشورها، گردشگران داخلی به جبران کمبودها کمک خواهند کرد. در واقع، اگر گردشگری بین‌المللی به‌‌‌دلیل سویه‌‌‌های جدید همچنان با محدودیت‌های سفر مواجه باشد، گردشگری داخلی مانع از سقوط بازار توریسم در جهان خواهد شد. کرونا در این دو سال فرصتی را برای گردشگری داخلی کشورها به‌‌‌وجود آورد تا مناطق بکر و ناشناخته مورد توجه بازدیدکنندگان قرار گیرند و سبک سفرها از سفر به شهرهای بزرگ به روستاهای کوچک در نقاط دورافتاده تغییر یافت. این امر به رونق و توسعه اقتصاد محلی و افزایش اشتغال خواهد انجامید.
شرکت موتوس آینده سفرها را بر مبنای چرخش مسافرت‌‌‌ها به سوی هیبریدی شدن بر اساس کاری-تفریحی برآورد کرده است. شورای جهانی سفر و گردشگری تفاوت‌‌‌های دیگری را در سبک سفرها برای سال ۲۰۲۲ پیش‌بینی کرده که سبک جدیدی از سفرها را ارائه می‌دهد. در واقع، همه‌گیری کرونا در جهان، علاوه بر تغییر سبک گردشگری مسافران از شهرگردی به طبیعت‌‌‌گردی، به تغییر مقاصد گردشگری برون‌مرزی از مقاصد گردشگر‌پذیر پیشرفته به سمت مقاصد نوظهور منجر شده است. این امر می‌تواند آینده بسیاری از مقاصد را کاملا تغییر دهد و به توجه ویژه به مقاصد مغفول مانده منجر شود.
شورای جهانی سفر و گردشگری در چشم‌‌‌انداز خود از تغییر رفتار مسافران و روند رزرو در پساکرونا معتقد است هزینه‌‌‌های بین‌المللی سفر در سال ۲۰۲۲ شاید تا ۹۴درصد افزایش یابد. دلیل عمده افزایش هزینه‌‌‌های بین‌المللی را می‌توان سفر به مقاصد ثانویه یا همان مقاصد کمتر دیده‌شده، در سال ۲۰۲۱ دانست. همچنین بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، از شدت رکود توریسم در دنیا کاسته شد؛ اما هزینه سفرها در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۵درصد افزایش یافت. هزینه‌‌‌های گردشگری در هر سفر به‌‌‌دلیل افزایش پس‌‌‌اندازها و تقاضا برای سفر پس از ماه‌‌‌ها محدودیت به‌‌‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۹میزان درآمدهای گردشگری بین‌المللی، به‌‌‌ازای هر گردشگر ورودی به‌‌‌طور میانگین‌هزار دلار بوده که این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۱۳۰۰ دلار افزایش داشته است و پیش‌بینی‌‌‌ها نشان می‌دهد در پایان سال ۲۰۲۱ و بعد از اعلام آمار رسمی از ۱۵۰۰ دلار فراتر رفته است. هزینه‌‌‌های بالاتر در سفرها به‌‌‌دلیل دوره‌‌‌های اقامت طولانی‌‌‌تر و افزایش قیمت‌های حمل‌ونقل و اقامت است. «اکونومیست» در پیش‌بینی نهایی خود از چشم‌‌‌انداز ۲۰۲۲، کاهش درآمدهای حاصل از گردشگران خارجی را برآورد کرد. هتل‌‌‌ها و رستوران‌‌‌ها به مدد اقامت گردشگران در دوران تعطیلات، ۳درصد هزینه بیشتری را نسبت به سال ۲۰۱۹ جذب خواهند کرد. اما با توجه به محدودیت سفرها و کاهش گردشگران ورودی و اعمال قوانین سختگیرانه محدودیت‌های تردد، کشورها با کاهش درآمدهای حاصل از گردشگری مواجه خواهند شد. در این میان، کشورهایی که اقتصادشان به ورود گردشگران بین‌المللی وابسته است و گردشگری سهم مهمی در تولید ناخالص داخلی آنها دارد، آسیب‌های بسیاری خواهند دید و با چالش‌های اقتصادی گسترده‌‌‌ای مواجه خواهند شد.
