امیدواری به برنامه کوواکس
بنا به گزارش دانشگاه دوک، حداقل 7/ 7 میلیارد دز واکسن پیش خرید شده است و 9/ 3 میلیارد دز دیگر به شکل ذخیره در نظر گرفته شده تا اگر این کشورها و بلوک‌ها تصمیم گرفتند سفارش‌های خود را بیشتر کنند زمینه برای خرید فراهم باشد. اگر هر دو دسته واکسن‌ها، یعنی پیش خرید شده‌ها و ذخیره‌ها را با هم جمع کنیم به این نتیجه می‌رسیم که آمریکا تقریبا یک‌چهارم کل عرضه جهانی واکسن‌ها را به خود اختصاص داده است، یعنی رقمی معادل 6/ 2 میلیارد دز. این درحالی است که هیچ یک از کشورهای جنوب صحرای آفریقا قراردادی برای خرید واکسن منعقد نکرده‌اند. البته شرکت جانسون‌اند‌جانسون قصد دارد در سال‌جاری میلادی 300 میلیون دز واکسن برای این منطقه تولید کند. نکته قابل‌توجه این است که کشورهای ثروتمند نه‌تنها میزان بسیار بالاتری واکسن خریداری کرده‌اند بلکه انواع مختلفی از واکسن‌ها را خریده‌اند.
هند محل فعالیت بزرگ‌ترین تولیدکننده واکسن است و قراردادهای بزرگ برای خرید واکسن و واکسیناسیون جمعیت 4/ 1 میلیارد نفری خود منعقد کرده است. این قراردادها با نوواوکس Novavax منعقد شده که هنوز داده‌های مربوط به کارآیی واکسن خود را منتشر نکرده است. همچنین با شرکت آسترازنکا قراردادی بسته شده است. واکسن این شرکت ظاهرا ۷۰ درصد اثرگذاری دارد و درحال‌حاضر آزمایش‌هایی روی آن درحال انجام است. اتحادیه اروپا تقریبا به میزان هند واکسن خریده، اما سبد واکسن‌هایی که خریداری شده بسیار متنوع‌تر است. در این سبد ۳۰۰ میلیون دز از واکسن شرکت فایزر قرار دارد. تعدادی از اقتصادهای درحال توسعه تنها برای خرید یک واکسن قرارداد بسته‌اند و آن واکسن عموما واکسن تولید شده در روسیه یا چین است.
پیش‌بینی مطرح شده از سوی واحد اطلاعات اکونومیست حاکی است کشورهای ثروتمند از جمله بریتانیا، آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا نیمه نخست سال‌جاری میلادی را صرف واکسیناسیون گروه‌هایی با اولویت بالا در جمعیت خود خواهند کرد و در نیمه دوم امسال، بقیه جمعیت آنها واکسینه خواهند شد. در دیگر کشورها با درآمد بالا و نیز کشورهایی نظیر چین، برزیل، هند و روسیه که درحال تولید یا خرید واکسن هستند، واکسیناسیون فراگیر سال‌جاری آغاز می‌شود و تا اوایل سال آینده ادامه پیدا خواهد کرد. در دیگر کشورها با درآمد متوسط بعید است تا اواخر سال‌جاری میلادی امکان واکسیناسیون تمامی گروه‌های در اولویت قابل انجام باشد و احتمالا واکسیناسیون کل جمعیت سال ۲۰۲۲ انجام خواهد شد. در اقتصادهای فقیر که توانایی خرید واکسن ندارند، طی یک سال آینده گروه‌های با اولویت بالا واکسینه خواهند شد و واکسیناسیون کل جمعیت‌ها سال ۲۰۲۳ و احتمالا ۲۰۲۴ انجام می‌شود.
برخی عوامل و متغیرها وجود دارند که می‌توانند این پیش‌بینی‌ها را به میزان قابل ملاحظه تحت‌تاثیر قرار دهند. گزارش‌های جدید از ایمنی و کارآیی واکسن‌های جدید از جمله واکسن‌هایی که از سوی شرکت‌های جانسون‌اند‌جانسون، نوواوکس و سانوفی ساخته شده می‌تواند روند واکسیناسیون را تغییر دهد. همچنین اگر ظرفیت تولید واکسن در اقتصادهای درحال توسعه افزایش یابد و نیز زنجیره‌های مستحکم عرضه ایجاد شود که حمل و نقل و توزیع واکسن‌ها در سرتاسر جهان را تسهیل کند، شاهد تحولاتی در مسیر واکسیناسیون خواهیم بود. از سوی دیگر اگر واکسن‌های استفاده نشده در اقتصادهای توسعه‌یافته به شکل کارآ بین اقتصادهای فقیر تقسیم شود، شرایط تغییر خواهد کرد. در نهایت اگر اقداماتی از سوی دولت بایدن انجام شود روند واکسیناسیون سرعت بیشتری پیدا خواهد کرد. بایدن وعده‌هایی درباره مشارکت آمریکا در برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت داده است، البته هنوز جزئیات آن مشخص نیست.
به‌نظر می‌رسد بزرگ‌ترین عامل، موفقیت برنامه کوواکس COVAX است. پایان سال گذشته سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد طبق برنامه یاد شده حداقل ۲۰ درصد جمعیت تمامی کشورهای جهان تا پایان سال‌جاری میلادی به واکسن کرونا دسترسی خواهند داشت. برای تعداد زیادی از کشورها، کوواکس تنها راه دسترسی به واکسن است. هدف این برنامه آن است که در نیمه نخست سال‌جاری میلادی تعداد کافی دز از واکسن به تمامی کشورهای مورد نظر داده شود تا آنها بتوانند به پرسنل بخش‌های درمان واکسن بزنند. سپس مرحله واکسیناسیون ۲۰ درصد جمعیت آغاز خواهد شد که در آن، گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه در هر کشور واکسینه می‌شوند. از دید برخی کارشناسان، تحقق این هدف یعنی واکسیناسیون 20 درصد جمعیت‌ها طی سال‌جاری بسیار دشوار است و واکسیناسیون ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت‌ها که برای ایجاد ایمنی جمعی لازم است، در بهترین سناریو پایان سال ۲۰۲۲ امکان‌پذیر خواهد بود. اما واکسیناسیون گروه‌های آسیب‌پذیر و ترکیب واکسیناسیون با دیگر تدابیر حفاظتی و درمانی با هدف کند کردن شیوع ویروس سبب کاهش قابل ملاحظه مرگ‌ومیرها و افزایش فعالیت‌های اقتصادی خواهد شد.
