درس‌های یک بحران
پروفسور پیتر فرانکوپان معتقد است در دنیای کنونی، فناوری و ارتباطات سبب می‌شود همه چیز خیلی سریع گسترش یابد و همه‌گیری نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما در گذشته نیز همه‌گیری‌هایی وجود داشته است. او در پاسخ به این پرسش که همه‌گیری کنونی چطور می‌تواند نظم سیاسی جهان را تغییر دهد می‌گوید: «به‌نظر من همه چیز به این بستگی دارد که در آینده چه رویدادهایی رخ خواهد داد. حتی قبل از همه‌گیری کرونا همه می‌دانستند که در دوران حاضر چین به سرعت در حال گسترش توانمندی‌ها و نفوذ خود در جهان است. از سوی دیگر روسیه و روابط این کشور با همسایگان خود به ویژه اوکراین از پیش چالش‌برانگیز بوده است. همچنین تغییرات آب و هوایی و اثرات آن بر جنوب آسیا، خاورمیانه و غرب آفریقا موضوعی است که عده زیادی از مردم جهان درباره آن نگران هستند. بنابراین ما در حال حاضر در دنیایی زندگی می‌کنیم که از بسیاری جهات پرچالش است. همه‌گیری کرونا از برخی جهات شبیه یک کاتالیست عمل کرده و سبب شده مسائل شفاف‌تر شود. تاثیر این همه‌گیری بر محیط‌زیست مثبت بوده زیرا از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای کاسته، اما اثرات بلندمدت آن، عمدتا در کشورهای فقیر مشاهده می‌شود. اقتصادهای قدرتمند می‌توانند از طریق ایجاد میزان بالای بدهی به اوضاع خود سامان دهند و سرمایه‌گذاران را متقاعد کنند که شرایط خوب خواهد بود. اما در اقتصادهای نوظهور اثرات همه‌گیری بسیار شدید بوده و شکاف بین این دو گروه از کشورها در آینده عمیق‌تر خواهد شد.»
از پروفسور فرانکوپان سوال شد آیا دنیای پس از همه‌گیری کمتر درهم تنیده خواهد بود؟ او گفت: «به عقیده من جدایی غرب و شرق و در واقع آمریکا و چین، جنبه‌های تاریک هم دارد و دشوارتر از حدی است که تصور می‌شود. من امیدوارم شرایط به حالت نرمال بازگردد. زیرا در غیر این‌صورت برخی رویدادها غیر قابل کنترل خواهند بود.» آیا با توجه به این همه‌گیری ما باید تغییراتی در توافق‌های تجارت آزاد و همکاری‌های بهداشتی و پزشکی در سطح جهان ایجاد کنیم؟ فرانکوپان معتقد است یکی از پندهایی که ما از این همه‌گیری گرفتیم این است که ضروری است واکنش‌ها به چنین رویدادهای بین‌المللی بسیار یکپارچه‌تر باشد. طی یک سال اخیر همکاری‌ها بین مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها برای دستیابی به واکسن کرونا واقعا اعجاب‌آور بوده است. ضروری است بر سرمایه‌گذاری‌ها برای مقابله با همه‌گیری‌های آینده افزوده شود. اما سیاستمداران همیشه کار را خراب می‌کنند. زیرا آنها مشکلاتی را پدید می‌آورند که اساسا لازم نبود به وجود آید. همچنین آنها همواره در حال بازی قدرت با یکدیگر هستند. اما در هر حال در حوزه پزشکی، جهان آینده جهانی است که همکاری‌ها در آن بهتر خواهد بود و ما در آینده برای مقابله با همه‌گیری‌های جدید آمادگی بیشتری خواهیم داشت.
از دکتر کنور ستینا پرسیده شد ما چه درس‌های بنیادی از همه‌گیری فراگرفته‌ایم؟ ایشان گفت: «همه‌گیری صرفا یک رویداد بیولوژیک یا یک مشکل پزشکی نبوده بلکه بسیاری از رفتارهای اجتماعی انسان‌ها را تغییر داده است و این تغییرات برای مدتی طولانی بر زندگی انسان‌ها اثر خواهند گذاشت. بنابراین همه‌گیری باید به‌عنوان یک پدیده چند‌وجهی مورد توجه قرار گیرد و در آینده تلاش‌هایی برای برقراری ارتباطات اجتماعی که طی دوره همه‌گیری ضعیف شد، انجام شود. یک نکته مثبت، رفتار جامعه با سالمندان بوده است. همه‌گیری نشان داد جامعه به گروه‌های سنی که دچار ناتوانی هستند اهمیت می‌دهد و از آنها مراقبت می‌کند. در واقع قانون بقای موجود قوی‌تر صادق نیست و جامعه به کمک انسان‌های ضعیف اقدام کرده است.» آیا فاصله‌گذاری اجتماعی پس از مهار کرونا باقی خواهد ماند؟ خانم کنور ستینا گفت: «نه به‌طور کامل. به عقیده من ما در این زمینه به حالت عادی باز خواهیم گشت.» طی دوره همه‌گیری بسیاری از فعالیت‌ها به شکل مجازی انجام شده است. برای مثال جلسات اداری، آموزش و بسیاری از مشاغل به این شکل انجام می‌شود در نتیجه دنیای دیجیتال بسیار سریع‌تر از آنچه ما انتظار داشتیم گسترش پیدا کرد. آیا تغییرات بلندمدت و بزرگ در نحوه زندگی انسان‌ها به وجود خواهد آمد یا آنکه پس از همه‌گیری، بشر مانند قبل از این بحران زندگی خواهد کرد؟ دکتر کنور ستینا گفت: «به‌نظر می‌رسد بسیاری از تغییراتی که طی دوره همه‌گیری رخ داده ماندگار خواهند بود. برای مثال بسیاری از شرکت‌ها بخشی از نیروی کار را به دفتر کار باز می‌گردانند. اما آنها قصد دارند تعدادی از ساختمان‌های خود را بفروشند. زیرا بخشی از نیروی کار همچنان از خانه فعالیت‌های شغلی را انجام خواهد داد. البته در دانشگاه‌ها شرایط پس از همه‌گیری به حالتی که قبل از این بحران وجود داشت باز‌می‌گردد زیرا می‌دانیم که دانشجویان صرفا برای آموزش در دانشگاه حضور پیدا نمی‌کنند. آنها همچنین برای برقراری ارتباط با گروه‌های همسن و تشکیل شبکه‌های اجتماعی به دانشگاه می‌آیند. ارتباط‌های اجتماعی در تمام سنین اهمیت بالایی دارد و برای دانشجوها از جنبه‌های گوناگون بسیار مهم است که به شکل چهره به چهره ارتباط برقرار شود بنابراین دنیای پس از همه‌گیری کاملا با قبل از این بحران تفاوت نخواهد داشت و بسیاری از رفتارهای اجتماعی به حالت عادی باز می‌گردد.» از دکتر فیتوسی سوال شد همه‌گیری چه واقعیت‌های نادیده‌ای را برای ما آشکار کرد؟ او گفت: «یکی از این واقعیت‌ها این است که وضعیت سیستم درمانی در اروپا آن‌قدر که همه تصور می‌کنند خوب نیست. برای مثال برای همه بسیار تعجب‌آور بود که مشخص شد سیستم درمانی و پزشکی فرانسه برخلاف آنچه تصور می‌شد با بهترین بودن در جهان فاصله زیادی دارد. علت این است که میزان سرمایه‌گذاری در این سیستم کافی نبوده است. در سال‌های متمادی ما مقرراتی را برای این سیستم تدوین کرده‌ایم و اقداماتی برای کاستن از هزینه‌ها انجام داده‌ایم، اما در عمل کاری کرده‌ایم که این سیستم کارآیی خود را از دست بدهد.» نظر شما درباره نقش دولت چیست؟ دکتر فیتوسی گفت: «به‌نظر من ماموریت اصلی دولت حفاظت از شهروندان است. همه‌گیری کرونا این ماموریت را به ما یادآور شد. تمام دولت‌ها برای حفاظت از مردم خود اقدام کردند. ضروری بود از افرادی که شغل خود را از دست داده‌اند یا شرکت‌هایی که در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند حمایت شود. در یک دنیای درهم تنیده و سیستم جهانی، اگر مرزهای کشورها کاملا باز نگه داشته شود ضروری است از مردم بیشتر از قبل حفاظت شود در غیر این صورت مجبور می‌شویم به‌دلیل یک بحران چنین اقداماتی انجام دهیم.» نظر شما درباره برنامه حمایتی که اتحادیه اروپا تدوین کرده چیست؟ آیا این برنامه برای مقابله با اثرات همه‌گیری کرونا کافی است؟ پروفسور فیتوسی می‌گوید: «این برنامه یک قدم مثبت رو به جلو است با این حال برنامه یاد شده تحت تاثیر اختلاف نظرها قرار دارد. در آمریکا ۷ هزار میلیارد یورو صرف شده و خواهد شد. اما در اروپا رقم حمایت از اقتصاد ۷۵۰ میلیارد یورو است. این درحالی است که جمعیت اتحادیه اروپا از آمریکا بیشتر است. با توجه به این واقعیت‌ها، بهبود شرایط در آمریکا بسیار سریع‌تر خواهد بود و این به معنای مزیت رقابتی این کشور در مقایسه با اروپاست. به این ترتیب در سال‌های آینده بر شکاف دو سوی اقیانوس اطلس از لحاظ مزیت رقابتی افزوده می‌شود. ضروری است تغییراتی در نحوه تصمیم‌گیری‌ها ایجاد شود تا حرکت در مسیر بهبود سریع‌تر باشد.»
