«دنیای اقتصاد» در سه سناریو بررسی می‌کند

چشم‌انداز سفرهای عید ۱۴۰۱

دنياي اقتصاد : شیوع سویه جدید کووید-۱۹ با نام «اُمیکرون» بار دیگر بازار گردشگری جهان را با چالش مواجه کرد، به ویژه اینکه شیوع اُمیکرون با آغاز سال میلادی و جشن کریسمس تلاقی داشت. این امر منجر به اجرای مجدد سیاست‌های محدودیت سفرها و حتی بستن دوباره مرزهای برخی کشورها شد. درست هنگامی که صنعت گردشگری پس از یک رکود سنگین از مارس ۲۰۲۰ تا نیمه ۲۰۲۱ با تسریع طرح واکسیناسیون عمومی، در سه ماه سوم سال جاری، جانی تازه یافته بود و سفرها در حال رونق گرفتن بودند، اُمیکرون منجر به تعطیلی و کاهش مجدد سفرها به‌‌ویژه در بخش بین‌الملل شد. بسیاری از پروازها طی هفته گذشته لغو شده یا بسیاری از مسافران به‌‌دلیل نگرانی‌‌های ناشی از ابتلا به کرونا، سفرها را لغو کرده یا به حالت تعلیق درآوردند. شیوع اُمیکرون در ایران نیز به سرعت در حال فراگیری است و احتمال وقوع پیک ششم کرونا همانند جهان وجود دارد.

اکنون باتوجه به نزدیک شدن به سال جدید و تعطیلات نوروز، «دنیای اقتصاد» با بررسی تجربه سیاستگذاری‌‌ها برای سفرهای نوروزی دو سال گذشته و همچنین تجربه کشورها در تعطیلات کریسمس در جهان، سه سناریو از چشم‌‌انداز سفرهای نوروز در سال آینده ارائه می‌دهد.

همه‌‌گیری کووید-۱۹ از اسفند ۹۸ در ایران شروع شد و این امر باتوجه به نزدیکی به سال جدید و تعطیلات عید، صنعت گردشگری را در شوک بزرگی فرو برد؛ زیرا با اعمال ناگهانی مقررات محدودکننده و قرنطینه‌های اجباری، تمامی سفرها لغو شد یا بسیاری از مسافران به‌‌دلیل نگرانی از شیوع کرونا سفرهای خود را برای تعطیلات نوروز لغو کردند.

 بنابراین، نوروز سال ۹۹ برخلاف تمام سال‌های گذشته بدون مسافر گذشت و سهم سفرهای نوروزی تنها ۱۰درصد بوده و ۹۰ درصد از مسافران خود را از دست داد. باوجود اینکه محدودیتی جدی بر تردد خودروها و مسافران اعمال نشده بود؛ اما ترجیح مردم در خانه ماندن و ادامه قرنطینه به امید تمام شدن شیوع کرونا بود.

اما با شروع پیک‌‌های دوم و سوم کرونا، در پاییز سال ۹۹ محدودیت‌‌های تردد بین استانی به اجرا درآمد و به مدت یک سال برقرار ماند و این امر تقریبا سفرها را به حالت نیمه تعطیل درآورد. اعمال این محدودیت‌‌ها و تاکید دولت مبنی بر تعطیلی سفرهای نوروزی، تا پیش از پایان سال همه را برای در خانه ماندن آماده کرده بود که در آخرین روز سال، تمامی محدودیت‌‌های سفر به‌طور ناگهانی برداشته شد و این امر منجر به هجوم مسافران به‌‌ویژه در هفته دوم تعطیلات عید به مقاصد مختلف شد.

هجمه مسافران در یک بازه زمانی خاص منجر به وقوع پیک چهارم کرونا پس از پایان تعطیلات نوروز ۱۴۰۰ شد و تعداد مبتلایان به کرونا را تا ۳ برابر افزایش داد.

اگرچه پیک پنجم به‌‌دلیل همه‌‌گیری دلتا کرونا نسبت به پیک‌‌های گذشته شدت بیشتری داشت؛ اما پس از آن با تسریع در روند واکسیناسیون عمومی و افزایش افراد واکسینه شده، شیوع کرونا کاهش یافت و درنتیجه کشور از شرایط بسیار پرخطر به کم‌خطر رسید.

این امر منجر به برداشته شدن محدودیت‌‌های سفر و بازگشت سفرها و مسافران به مقاصد گردشگری شد. اطمینان از واکسینه شدن و کاهش شیوع کرونا، بسیاری از افراد را بر آن داشت  که به‌‌منظور جبران دو سال گذشته، برای تعطیلات عید سال آینده برنامه سفرهای دوهفته‌‌ای و حتی گروهی را تدارک بینند. اما جهان مجددا با شوک سویه جدید کرونا مواجه شده که این امر تاثیر بسیار منفی بر سفرهای کریسمس گذاشته و بار دیگر بسیاری از سفرها لغو یا تعلیق شد. باتوجه به اینکه پیش‌‌بینی می‌شود اُمیکرون در بهمن ماه به اوج خود برسد و محدودیت‌ها مجددا بازگردند، سفرهای عید نیز با چالش‌‌های بسیاری همراه خواهد بود و سه سناریو برای تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ مطرح می‌شود.

  سناریوهای سفر چگونه است؟

سناریوی اول که بدبینانه‌ترین حالت از وضعیت سفرهای عید خواهد بود اینکه، محدودیت‌‌های تردد مجددا برقرار شود و سفرها به‌طور کل بسته شود. زیرا با احتمال اوج‌‌گیری اُمیکرون در بهمن ماه، کنترل و مهار مجدد کووید-۱۹ عمدتا تا دو ماه زمان می‌‌برد، از این رو، سفرهای نوروز نیز همانند کریسمس لغو خواهند شد.

سناریوی دوم، تکرار سیاست عید ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد که در روزهای پایانی سال، محدودیت‌‌ها کاملا برداشته شود و سفرهای بی‌‌برنامه و هجومی افزایش یابد.

تکرار این سیاست، می‌تواند منجر به تحقق پیک هفتم کرونا پس از پایان تعطیلات عید شود، همچنان که در بهار امسال اتفاق افتاد. اما در سناریوی سوم که می‌تواند بهترین سناریو هم برای بازار گردشگری و هم برای جلوگیری از پیک‌‌های بعدی باشد، این است که اول از همه تنها به افراد واکسینه شده اجازه سفر داده شود و پس از آن با افزایش تجهیزات پروتکل‌‌های بهداشتی جهت ایمن‌سازی و اطمینان‌بخشی به مردم و کاهش نسبی هزینه‌های سفر، مردم را تشویق به سفرهای امن کنند.

اعتمادسازی برای سفرهای امن و برخورداری از خدمات گردشگری منجر به علاقه‌مندی مردم به مقاصد با جمعیت کمتر در روستاها و طبیعت می‌شود و این امر بر بازیابی و بهبود تدریجی بازار گردشگری تاثیر مستقیم خواهد داشت و از سوی دیگر مردم سفرهای خانوادگی و شخصی را بر دورهمی‌های خانوادگی ناشی از محدودیت‌‌های سفر یا هزینه بالای سفر ترجیح خواهند داد و این کاهش دید و بازدیدها قطعا بر کاهش مبتلایان به کرونا اثرگذار خواهد بود.

اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت اینکه، پس از برداشتن محدودیت‌‌های سفر، اگرچه سفرها تا حدودی بازگشتند و برخی از کسب و کارها مجددا فعالیت خود را از سر گرفتند، اما نبود تعطیلات در فصول سرد، منجر به هجمه ناگهانی سفرهای نوروز خواهد شد و باتوجه به اینکه تنها تعطیلات مناسبتی قابل توجه طی سال در نوروز خلاصه می‌شود از این رو سفرهای سالانه تنها برای این دو هفته برنامه‌‌ریزی خواهد شد و نه تنها مسائل مربوط به شیوع مجدد کرونا خطرآفرین خواهد بود، مشکلات پیش از کرونا همچون ترافیک، تجمع جمعیت در یک مقصد خاص، کیفیت پایین خدمات، افزایش چشمگیر هزینه‌ها و دیگر مسائل دوباره تکرار خواهد شد.

تمامی این ضعف‌‌ها و بی‌‌برنامگی‌ها و هجمه‌ها تنها به‌‌دلیل عدم در پیش گرفتن یک راه‌حل کاربردی، اثرگذار و مهم است و آن نداشتن تعطیلات آخر هفته است و تا تعطیلات آخر هفته حداقل به دو روز نرسد مشکلات سفرهای نوروز در ایران حل نخواهد شد.