بر همین اساس، در اصل سوم (بندهای ۱۲ و ۱۳) و در اصل چهل‌‌‌و‌‌‌سوم (بندهای یک و ۹) قانون‌‌‌اساسی جمهوری‌‌‌اسلامی ایران بر ضرورت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه تغذیه و تامین نیازهای اساسی انسان از جمله خوراک و افزایش تولید محصولات کشاورزی و دامی تا مرحله خودکفایی تاکید شده و به‌‌‌تبع آن در سیاست‌‌‌های کلی نظام و قانون احکام دائمی برنامه‌‌‌های توسعه کشور و همچنین در قانون برنامه‌‌‌های پنج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ساله توسعه نیز تامین امنیت غذایی و سلامت غذا از طریق فراهم کردن زیرساخت‌‌‌های لازم مورد‌‌‌توجه قرار گرفته ‌‌‌است.

بررسی روند عرضه سرانه غذا در ایران طی سال‌های ۱۳۷۹تا ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که عرضه سرانه غذا با وجود افزایش جمعیت، از ۶۴۹کیلوگرم در سال‌‌‌۱۳۷۹ (با جمعیت ۶۴.۲میلیون نفر) به ۷۱۹کیلوگرم در سال ‌‌‌۱۳۹۹ (با جمعیت ۸۴‌‌‌میلیون نفر) رسیده است. عرضه سرانه انرژی و پروتئین حاصل از این مواد غذایی نیز به ترتیب از ۳۳۲۲ کیلوکالری و ۸۳‌‌‌گرم در سال ‌‌‌۱۳۷۹ به ۳۵۰۱کیلوکالری و ۱۰۲‌‌‌گرم در روز در سال ‌‌‌۱۳۹۹ فزونی یافته که در سطح کلان و ملی مطلوب است، اما نباید از این مهم غافل ماند که بخش کشاورزی کشور برای تولید و عرضه مواد غذایی موردنیاز جامعه با چالش‌‌‌های عمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای مواجه است.

در این راستا برای رسیدن به خود‌کفایی باید در گام ابتدایی مواردی شامل توسعه کشاورزی از طریق رشد عمودی در تولید محصولات زراعی، باغی، دامی و شیلاتی، توسعه از طریق احیای ظرفیت‌‌‌های راکد و تکمیل طرح‌‌‌های نیمه‌تمام و رها شده و افزایش بهره‌‌‌وری در نظر گرفته شود.

البته در این میان مشکلات متعددی مانند قرار گرفتن در اقلیم خشک و نیمه خشک، کاهش شدید بارندگی‌‌‌ها و نزولات جوی و متاثر از آن کاهش آب‌های سطحی و زیرزمینی و بهره‌‌‌وری پایین در همه بخش‌‌‌های مرتبط با تولید حوزه کشاورزی را تهدید می‌کند.

علاوه بر اینها مسائلی همچون کمبود حاد منابع مالی و اعتباری و تسهیلاتی، مشکلات مربوط به تحریم‌‌‌های ظالمانه، عدم‌برنامه‌ریزی اصولی برای تولید متناسب با شرایط اقلیمی و نیاز کشور و بازارهای هدف صادراتی، فقدان الگوی کشت و کشاورزی قراردادی‌، کمبود زنجیره‌‌‌های تولید و ارز‌ش و عقب بودن مراکز تحقیقاتی و آموزشی و ترویجی متناسب با نیاز روز کشاورزان نیز وجود دارد.

حال با وجود موانع چگونه می‌توان به امنیت غذایی و توسعه کشاورزی دست یافت

در حوزه زراعی توجه جدی به مسائل به‌نژادی و استفاده از بذرهای با نیاز آبی کم و دوره رشد کوتاه و راندمان بالا، توجه جدی به مسائل زراعی، تقویت مکانیزاسیون، کنترل آفات، بیماری‌‌‌ها و علف‌‌‌های هرز، توسعه شتابان و گسترده فعالیت‌‌‌های گلخانه‌‌‌ای، استفاده از نهال‌‌‌های اصلاح شده و تجاری و پر‌بازده و زود‌بازده، کاهش ضایعات در پروسه تولید و انتقال و مصر‌ف، اصلاح و احیای باغات قدیمی، تامین نهاده‌‌‌های موردنیاز و با‌کیفیت و افزایش توانمندی کشاورزان و باغداران باید مورد توجه قرار گیرد.

اما در حوزه دام و طیور و آبزیان باید توجه جدی به ضریب تبدیل، افزایش تراکم در واحد سطح، کنترل بیماری‌‌‌ها و کاهش تلفات، راه‌‌‌اندازی واحدهای راکد و تعطیل، استفاده از نژادهای پر‌بازده، احیای ظرفیت‌‌‌های جدید مخصوصا در حوزه آبزیان، تامین به‌موقع علوفه و دان موردنیاز و با‌کیفیت و افزایش توانمندی بهره‌‌‌برداران این حوزه  شود. اما مهم‌ترین بخش خودکفایی مربوط به حوزه آب و خاک است که در این حوزه می‌توان توسعه سیستم‌های نوین آبیاری در مزارع با بهره‌‌‌گیری از تکنولوژی روز دنیا، توسعه و تکمیل شبکه‌‌‌های آبیاری، افزایش راندمان انتقال آب تا مزرعه، تدوین و اجرای برنامه تقویت خاک‌‌‌های کشور و جلوگیری از فرسایش خاک با هدف حفظ و افزایش بهره‌‌‌وری تولید، تسریع در تکمیل و بهره‌‌‌برداری از طرح‌‌‌های نیمه‌تمام مثل طرح‌‌‌های خوزستان و ایلام، سامانه گرمسیری و رودخانه‌‌‌های مرزی و...، طرح سیستان و...، توجه جدی به نظام بهره‌برداری از شبکه‌‌‌ها و سامانه‌‌‌های ایجاد‌شده در حوزه آب و خاک، پیگیری تسریع در تکمیل طرح‌‌‌های تامین آب توسط وزارت نیرو برای احیای ظرفیت‌‌‌ها و توسعه بخش کشاورزی و رفع معارضات با وزارت نیرو در رابطه با تخصیص‌‌‌ها و تامین برق موردنیاز و... را در نظر داشت تا بتوانیم برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های صحیحی برای امنیت غذایی داشته باشیم.

 

اخبار مرتبط