در گفت‌وگو با مدیر امور برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات صندوق بیمه کشاورزی:
صندوق بیمه کشاورزی، زمینه‌ساز امنیت غذایی
نقش صندوق بیمه کشاورزی در استقلال و خودکفایی کشور درحوزه تولید محصولات راهبردی کشاورزی چیست؟
بخش کشاورزی یکی از بخش‌های مهم اقتصادی است؛ چون در زمینه تامین امنیت غذایی و سلامت جامعه نقش مهمی برعهده دارد. اما به دلیل اینکه بخش کشاورزی یک بخش پرمخاطره است و با عوامل محیطی و قهری و طبیعی در ارتباط است، تولیدکنندگان این بخش همواره در معرض خطرات ناشی از سیل، توفان، زلزله، سرما و خشکسالی قرار دارند و فعالیت اقتصادی آنها همواره مورد تهدید قرار می‌گیرد. بنابراین باید از تولیدکنندگان این بخش حمایت شود. موضوعی که در کل دنیا به عنوان یک حمایت هدفمند و اصولی از تولیدکنندگان بخش کشاورزی عملیاتی شده، بیمه کشاورزی است. در طول این سال‌ها که از فعالیت صندوق بیمه کشاورزی می‌گذرد موضوع مهم، حمایت از خودکفایی و تامین امنیت غذایی به‌ویژه در محصولات راهبردی بوده است که صندوق بیمه توانسته تعداد زیادی از تولیدکنندگان را تحت پوشش بیمه قرار دهد و کشاورزان نیز به پشتوانه بیمه کشاورزی به امر تولید اهتمام ورزیده‌اند و اگر دچار خسارتی شده‌اند با دریافت غرامت از سوی صندوق بیمه، دوباره به چرخه تولید بازگشته‌اند.
عملکرد صندوق بیمه کشاورزی که زیربخشهای مختلف محصولات کشاورزی را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد؛ به چه صورت و مبتنی بر چه روش‌هایی است؟
به صورت کلی ما در چند زیربخش فعالیت می‌کنیم که شامل بیمه محصولات زراعی، باغبانی، منابع طبیعی، دام، طیور، آبزیان و حوزه‌های جدیدی به نام بیمه عوامل تولید شامل ابنیه، تاسیسات و ماشین‌آلات کشاورزی است. بر اساس آمار موجود در حوزه بیمه محصولات زراعی ۳ میلیون و ۵۰۰هزار هکتار، در حوزه محصولات باغبانی ۳۷۰هزار هکتار، و همچنین ۲۱ میلیون واحد دامی تحت پوشش صندوق بیمه در سال زراعی گذشته قرار گرفته است. بیمه طیور اجباری است و یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون قطعه یعنی ۹۸درصد کل جوجه تولیدی کشور بیمه هستند. بانک کشاورزی و همچنین بخش خصوصی در اجرای عملیات بیمه کشاورزی فعال هستند. نمایندگی‌ها و کارگزاران بیمه کشاورزی درقالب حدود ۴هزار نفر از فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی با صندوق بیمه همکاری می‌کنند و از این طریق اشتغال‌زایی برای ایشان فراهم شده است. در حال حاضر در کشور ۲۳۶ نمایندگی بیمه کشاورزی فعالیت می‌کنند. تعداد ۷۰۰ شعبه بانک کشاورزی نیز با صندوق بیمه در امر ارائه خدمات بیمه‌ای در حال همکاری هستند. تولیدکنندگان و متقاضیان به این نمایندگی‌ها یا شعب مراجعه و نسبت به دریافت بیمه‌نامه اقدام می‌کنند، ضمن اینکه در صورت بروز خسارت، مراحل ارزیابی انجام و غرامت ایشان پرداخت می‌شود.
میزان حق بیمه تولیدی در زیربخشهای زراعت، باغبانی، دام، طیور و... چقدر است؟
بر اساس اساسنامه، صندوق بیمه کشاورزی یک صندوق حمایتی و دولتی است و مانند بیمه‌های تجاری به دنبال سود نیست. زمانی که ما فعالیت خود را شروع کردیم؛ تقریبا تا 90درصد حق بیمه را دولت در قالب یارانه پرداخت می‌کرد. در ماده 32 اساسنامه صندوق بیمه تعریف شده که قسمتی از حق بیمه باید توسط دولت تامین شود. به طور مثال در ابتدا در زیربخش طیور این رقم تا 90درصد بود. به تدریج که بیمه کشاورزی را گسترش دادیم، سیاست مجمع عمومی صندوق بیمه این بود که به تدریج سهم دولت کاهش و با افزایش ضریب نفوذ بیشتر، میزان مشارکت بیمه‌گذار در حق بیمه را افزایش دهیم. یعنی وقتی جامعه بیشتری را تحت پوشش بیمه قرار دهید، حق بیمه بیشتری دریافت و به راحتی می‌توانید از کسانی که دچار خسارت می‌شوند، به نحو مطلوبی حمایت کنید.
در حال حاضر به طور میانگین سهم حق بیمه دولت بر اساس مصوبه مجمع 59درصد است؛ منتها بستگی به محصول دارد. در برخی از محصولات رقم کمک دولت درحق بیمه 80درصد است. به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و مرزی. در مناطقی که ضریب خطر بالاتر می‌رود، نرخ حق بیمه گران می‌شود. در بعضی جاها نرخ حق بیمه کمک دولت بین 30 تا 35درصد است. در کشورهای دیگر مانند آمریکا سهم دولت در حق بیمه 61درصد و هندوستان 85 درصد، اسپانیا 66 درصد و چین 60درصد است که از کشور ما بالاتر است و در بقیه کشورها این رقم پایین‌تر از جمهوری اسلامی ایران است.
شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه بیمه کشاورزی چه نقشی ایفا می‌کنند؟
شرکت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه در سال‌جاری به عنوان شعار سال در فرمایشات مقام معظم رهبری و همچنین تاکید وزیر محترم جهاد کشاورزی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به این معنا که استفاده بهینه و بیشتری را از شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه فعالیت‌های کشاورزی انجام دهیم. خوشبختانه ما در صندوق بیمه کشاورزی، سامانه جامع بیمه کشاورزی را از سال 95 با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان شروع کرده‌ایم. همچنین در سال 98 با وقوع سیل سنگین که 23 استان کشور را درگیر خود کرده بود، با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان و بر اساس اطلاعات به دست آمده از طریق ماهواره و سنجش از دور، ارزیابی خسارات واردشده به محصولات زراعی را انجام دادیم و غرامت استان‌ها را پرداخت کردیم.
همچنین در حال حاضر در حوزه برآورد شاخص‌های گیاهی، ارزیابی خسارات گندم دیم و آبی، داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی و... با شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری می‌کنیم. جلسات هماهنگی مختلفی را با نهادهای متولی یعنی دفتر توسعه پایدار وزارتخانه و معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، درجهت استفاده هرچه بیشتر از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار کرده‌ایم و مشوق‌های ویژه‌ای را برای این شرکت‌ها قائل شده‌ایم. به این معنا که شرکت‌های دانش‌بنیان یا دانش تولید می‌کنند یا ابزار و وسیله می‌سازند. ما در عین حال که اطلاعات شرکت‌های دانش‌بنیان را خریداری می‌کنیم؛ به کسانی هم که از تجهیزات تولیدی این شرکت‌ها استفاده می‌کنند؛ تخفیفاتی را در پرداخت حق بیمه برای بیمه‌گذاران قائل می‌شویم. ما از طریق همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و جوانان نخبه، ضمن حمایت از خدمات و اقدامات فناورانه در کشور؛ سرعت، دقت و بهره‌وری کار خود را در جهت ارتقای کیفی امور افزایش میزان رضایت بیمه‌گذاران خود و همچنین تحقق دولت الکترونیک بالا برده‌ایم.
صندوق بیمه کشاورزی چگونه توانسته با توجه به گستردگی مزارع، آمار و داده‌ها را جمع‌آوری و به‌روزرسانی کند؟
تا پیش از سال 95 که ما سامانه جامع بیمه کشاورزی را راه‌اندازی کردیم، آمارهای متفاوتی از بخش‌های مختلف به ما ارائه می‌شد. اما از زمانی که سامانه جامع بیمه کشاورزی راه‌اندازی شده است، تمام اطلاعات ما از سال 88 به بعد در داخل این سامانه قرار گرفته و درواقع می‌توان گفت که آمارعملکرد 13 ساله کامل، دقیق و مشخصی را در اختیار داریم. به عبارتی با ایجاد این سامانه خیال ما از بابت دسترسی به آمار شفاف و دقیق راحت است.
در قالب طرح‌های محوری و راهبردی وزارت جهاد کشاورزی مانند الگوی کشت، کشاورزی قراردادی و جهش تولید در دیمزارها چه حمایت‌هایی از سوی صندوق بیمه کشاورزی انجام می‌شود؟
موضوع تامین امنیت غذایی نه‌تنها در ایران بلکه در دنیا بسیار مهم است و این نیاز به حمایت اساسی از تولید محصولات و کالاهای اساسی و راهبردی کشور دارد. چند سالی است که ستاد فرمان امام طرح جهش تولید را در دیمزارها شروع کرده است. به طوری که نهاده‌های کشاورزی در دیمزارها و همچنین پرداخت بخشی از مبلغ حق بیمه را به کشاورزان ارائه می‌کند. هدف این است که بسیاری از اراضی درجهت افزایش تولید، به زیر کشت برده شود. در کشاورزی قراردادی نیز دولت ضمن تامین نهاده، کود، سم و همچنین بیمه کشاورزی، تعهد خرید محصول را نیز به کشاورز داده است که سال گذشته با گندم آبی شروع شد و در حال حاضر امسال نیز یک میلیون و 200هزار هکتار را در قالب کشاورزی قراردادی با کشاورزان قرارداد بسته‌اند و بعد از کشت و برداشت، شرکت بازرگانی محصول را خریداری و سهم حق بیمه را از آن کسر می‌کنند که یک اقدام حمایتی در زمینه امنیت غذایی محسوب می‌شود. و بیمه کشاورزی نیز در هردو مورد قراردادهای منعقده را تحت پوشش حمایتی خود قرار می‌دهد.
