حمایت از کشاورزان با پرداخت بدهی‌‌های دولت
گفتوگو با مديرعامل صندوق بيمه اجتماعي كشاورزان، روستاييان و عشاير
«بيمه اجتماعي كشاورزان، روستاييان و عشاير» چگونه بازوي حمايتي كشاورزان شد
اجرای طرح بیمه اجتماعی عشایر و روستاییان، قدمی در جهت تامین نیازهای این قشر زحمتکش است. این قانون سبب می‌شود که تاحدودی تبعیض طبقاتی کنترل شود و همچنین روستانشینان با عضویت در بیمه اجتماعی کشاورزان کمی از آینده خود خیالشان آسوده باشد. بر این اساس برای رفاه حال این گروه بزرگِ نزدیک به ۲۵ میلیون نفری کشورمان صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر در سال ۱۳۸۴ در راستای اصل ۲۹ قانون اساسی که عدالت اجتماعی را حق عمومی شهروندان می‌‌داند، تشکیل شد و بیش از ۱۷ سال از تشکیل آن می‌‌گذرد.
اما در این بین بدهی سنگین دولت مانع بزرگی برای احقاق حق کشاورزان محسوب می‌شود.
چرا که به گفته مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر مطالبات این صندوق از دولت در حال حاضر حدود بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان است که مبلغ یک هزار میلیارد تومان از این مطالبات توسط دولت سیزدهم پذیرفته و در قالب بخشی از سهام پتروشیمی شازند به این صندوق پرداخت شده است.
مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان و عشایر با اشاره به اینکه تلاش داریم مانع از انباشتگی مطالبات صندوق از دولت شویم اظهار کرد: صندوق بیمه اجتماعی عشایر و روستاییان با توجه به حمایت‌های دولت در تلاش است تا سهم ۱۰درصدی دولت برای بیمه جامعه هدف خود را به موقع دریافت کند تا بتواند به تعهدات و مسوولیت اجتماعی خود به موقع عمل کند.
به گفته بیت‌الله برقراری با استقرار دولت مردمی سیزدهم توانسته‌ایم جذب ۳۵۰ هزار بیمهشده جدید را شاهد باشیم که این در نوع خود، در مقایسه با دولت‌های گذشته معادل ۴ سال فعالیت صندوق آن دولت‌هاست.
بیت‌الله برقراری (مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر) در گفت‌وگویی از روند مقابله با چالش‌‌ها و مسائل این صندوق گفت.
برای سوال اول بفرمایید با وجود صندوق کشاورزی، چه نیازی به وجود صندوق بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایراست ؟
به‌طور کلی صندوق کشاورزی، محصولات کشاورزی را بیمه می‌کند، ولی این صندوق خود فرد کشاورز را بیمه می‌کند. بنابراین تفاوت فاحشی بین این دو صندوق وجود دارد. نباید فراموش شود کشاورزان، یکی از مهم‌ترین حلقه‌های تولید در کشور هستند. «امنیت غذایی» کشور وابسته به فعالیت این قشر است و افزایش توانایی مالی و اقتصادی این قشر زحمتکش، منجر به توسعه اقتصادی خواهد شد.
این صندوق از جمله صندوق‌هایی است که دولت نسبت به آن تعهدات و دیونی دارد. متاسفانه تا پیش از این اقدامی برای این دیون انجام نشده و ما اخیرا صحبت‌ها و رایزنی‌‌هایی با دولت داشتیم و این رایزنی‌‌ها را با بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز انجام دادیم. مطالبات ما از دولت در حال حاضر حدود بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان است که مبلغ یک هزار میلیارد تومان از این مطالبات را دولت جدید اخیرا پذیرفت و در قالب بخشی از سهام پتروشیمی شازند به این صندوق داد.
در حال تلاش هستیم تا دوباره حسابرسی انجام دهیم تا ببینیم مبلغ مطالبات باقی‌مانده دقیقا چقدر است، زیرا این ۱۱ هزار میلیارد تومان رقمی است که تنها تا سال ۱۴۰۰ محاسبه شده و برای ۱۴۰۱ هنوز حسابرسی صورت نگرفته است تا ببینیم این رقم چه میزان بیشتر شده است. بحثی که اخیرا با کمیسیون اجتماعی مجلس نیز داشتیم در قالب یکی از مطالبات این بود که دولت دست‌‌کم بدهی‌‌های خود را تادیه کند. برای مثال اگر دولت یک درصد از سهام شرکت خلیج فارس را به ما ارائه کند، ۱۰ هزار میلیارد مطالبه باقی‌مانده این صندوق نیز تسویه حساب خواهد شد.
همچنین رایزنی کردیم که مطالبات از دولت دیگر افزایش نیابد؛ دلیل افزایش مطالبات ما تاکنون این بوده که در سال‌های گذشته بودجه صندوق ما را واقعی نمی‌دیدند و بودجه کمتری از مصارف به این صندوق اختصاص می‌‌دادند، لذا طلب‌‌های ما انباشته می‌شد و اگر دولت آن طور که درحال رایزنی هستیم، از سال آینده بودجه ما را واقعی ببیند و ردیف متناسب اختصاص دهد، دیگر شاهد افزایش مطالبات معوق صندوق بیمه اجتماعی نخواهیم بود.
درباره جامعه آماری بیمهشدگان این صندوق گزارشی ارائه کنید و بفرمایید جامعه هدف این صندوق مشمول چه کسانی است؟
صندوق بیمه اجتماعی برای حمایت بیمه‌‌ای از مولدان کشور تاسیس شده و به‌طور کلی حدود یک‌سوم جامعه کشور، جامعه هدف این نهاد هستند که شمار آنها به ۳۰ میلیون نفر میرسد. البته از آنجا که شرط سنی ورود به صندوق ۱۸ تا ۵۰ سال است، در این بازه سنی حدود ۱۰ میلیون نفر را داریم که جامعه هدف خالص ما می‌شوند. به‌طور کلی در ابتدای تاسیس آهنگ حرکت صندوق کند (۱۵ درصد) بوده و طی سال‌های زیادی تنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بیمهشده فعال، عضو صندوق بوده‌‌اند اما در مجموع، اعضای صندوق به دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر میرسد.
پیش‌تر در رسانه‌های مختلف صحبت‌هایی از راه‌‌اندازی قرارگاه کرامت برای گسترش حداکثری بیمه در جامعه هدف داشته‌اید. درباره این قرارگاه توضیحاتی بدهید؟
موفقیت صندوق در حفظ، تعادل و برقراری توازن منابع مالی است که مبتنی بر محاسبات بیمه‌‌ای میسر است. یکی از اقدامات ما در ماه‌های اخیر ایجاد قرارگاه کرامت است. همکاران ما با مشارکت کارگزاران در سطح کشور درصدد جذب یک میلیون بیمهشده جدید درمدت یک‌‌سال هستند که تاکنون بالغ بر ۳۰۴ هزار نفر آن محقق شده است. همچنین به‌طور کلی بر تعداد بیمهشدگان فعال بیش از ۳۸۵ هزار نفر افزوده شده است. البته جامعه هدف ما کشاورزان، روستاییان، عشایر و ساکنان شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر است که این جامعه می‌توانند از خدمات مستمری سالمندی، مستمری ازکارافتادگی و مستمری فوت بهره‌‌مند شوند.
درباره سقف و کف درآمدی بیمهشدگان و سنوات بازنشستگی این صندوق گزارشی ارائه کنید؟
بر اساس مصوبه شورای عالی رفاه، بیمهشدگان از ۸ سطح درآمدی برخوردارند؛ به‌طوری که یک‌سوم حق بیمه را بیمهشده و دو‌سوم حق بیمه را دولت پرداخت می‌کند، سطح هشت درآمدی، بالاترین سطح حقوق و مستمری را دارد. در سال جاری سطوح درآمدی را ۶۰ درصد افزایش دادیم به‌طوری که بالاترین سطح به ۲ میلیون و ۶۶۰ هزار تومان رسید که ۱۳۳ هزار تومان حق بیمه توسط بیمهشده و ۲۶۶ هزار تومان نیز توسط دولت پرداخت می‌شود. البته پیگیر افزایش حقوق و مستمری بیمهشدگان در سال آتی هستیم.
میزان پرداختی کشاورزان و دولت در این صندوق به چه نحوی است؟
فرد تحت پوشش، ۵ درصد از درآمد خود را به عنوان حق بیمه می‌‌پردازد و دولت نیز دو برابر آن مقدار را به مقدار پرداختی فرد اضافه می‌کند و از اعتبار حاصل‌‌شده، مستمری بازنشستگی پرداخت می‌شود؛ به عنوان مثال، اگر کشاورزی ۳۰ سال، ۵۰ هزار تومان حق بیمه پرداخت کند، در ایام بازنشستگی، ماهانه یک میلیون تومان دریافت می‌کند، البته افزایش سالانه مستمری نیز لحاظ می‌شود. البته مقرر شده برای کمک به کشاورزان ۱۱هزار فقره وام قرض‌الحسنه و بدون ضامن ۳ تا ۵ میلیون تومان به حساب مستمری‌بگیران متقاضی واریز شود. بانک عامل نیز قرار است ۱۱ هزار فقره دیگر پرداخت کند که در مجموع این رقم به ۲۲ هزار فقره وام میرسد. در مجموع ۱۰۰ میلیارد تومان برای این وام‌ها در نظر گرفته شده است.
البته قابلیتی که در صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر وجود دارد این است که این صندوق، همه اعضای خانوار را تحت پوشش قرار می‌دهد، یعنی بیمه‌‌پرداز، به مقدار تعداد اعضای خانواده خود، حق بیمه پرداخت می‌کند و بعد از ۳۰ سال، به همان مقدار بیمه دریافت می‌کند؛ اما افراد بیمهشده باید بیشتر از ۱۸ سال سن داشته باشند.
درباره کارگزاری‌های این صندوق نیز مطالبی ارائه کنید؟
این صندوق بیمه در سراسر کشور، ۱۸۰۰کارگزاری دارد که بیمه‌‌پردازان با مراجعه به آن کارگزاری‌‌ها، می‌توانند نسبت به بیمه کردن خود اقدام کنند؛ تاکنون ۱۶۰ هزار نفر در این صندوق بیمه بازنشسته شده‌‌اند، در سال‌های آینده با توجه به اینکه سن بیمهشدگان بیشتر می‌شود، تعداد بازنشستگان نیز افزایش می‌‌یابد.
مجلس در هنگام تصویب طرح امکان جابه‌‌جایی سوابق بیمه‌‌ای این مطلب را مطرح کرد که برخی اقشار مانند قالیبافان و فرشبافان که تا پیش از این در صندوق‌هایی مانند تامین اجتماعی عضو بودند، می‌توانند به صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر بازگردند. آیا افزوده شدن این گروه‌ها برای صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و کشاورزان مطلوب است؟
این مساله به تمایل و مطلوب بودن یا نبودن ورود اقشار به جرگه بیمهشدگان ما ربطی ندارد. این صندوق براساس یک قانون که همان آیین‌نامه اجرایی صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر است، اداره می‌شود و افراد تحت پوشش چهار خدمت اصلی را در آن دریافت می‌کنند. ازکارافتادگی، مستمری، مستمری بازماندگان و اجرای تعهد ماده ۸ آیین‌نامه صندوق بیمه اجتماعی از جمله این وظایف است. سوابق بیمه‌‌ای همه صندوق‌ها قابل انتقال است و این قابل انتقال بودن شامل صندوق بیمه اجتماعی نیز می‌شود. ما نیز در این زمینه هیچ محدودیتی ایجاد نکردیم و نداشتیم.
تاکنون نیز تعدادی از بیمهشدگان ما به دلیل شرایط خاص سوابق خود را به صندوق تامین اجتماعی منتقل کردند. برخی به دلیل حق بیمه کمتر و حمایت بیشتر دولت در صندوق تامین اجتماعی این اقدام را انجام دادند. همچنین مواردی بوده که در روستا بیکار بودند و شغلی نداشتند اما ذیل بیمه اجتماعی روستایی بودند اما شغل پیدا کردند و به دلیل اشتغال از بیمه اختیاری به بیمه اجباری منتقل شدند و خروج‌‌شان از پوشش ما اجباری بوده است.
در حوزه بیمه تکمیلی و بیمه درمانی پایه روستاییان و کشاورزان باتوجه به سختی کار و فرسودگی بدنی بخش قابل توجهی از نیروی کار فضای روستایی و کشاورزی به دلیل شرایط خاص آن در سنین بالاتر، به نظر میرسد باید اقدامی جدی صورت بگیرد اگر دولت و مجلس براساس صلاحدید و مصوبات خود، سرانه درمان و بودجه آن را به صندوق بیمه اجتماعی بدهند، ما با کمال میل خدمات درمانی را انجام و خرید راهبردی درمان پایه خواهیم داشت. این حوزه یعنی درمان را کامل می‌‌شناسیم و بنده معاون اداری و مالی بیمه سلامت بودم، اما بودجه سرانه درمان هر فرد بیمهشده در جامعه هدف این صندوق باید داده شود تا بتوانیم خرید راهبردی خدمات درمانی را داشته باشیم.
در بحث درمان تکمیلی نیز باید این نکته را یادآوری کرد که درمان تکمیلی اساسا اختیاری است و اصلا بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر یک بیمه اختیاری است. تفاوت صندوق بیمه اجتماعی با سایر صندوق‌ها نیز این است که بیمه ما اختیاری است و وقتی شما در یک صندوق اختیاری عضو هستید، به طریق اولی بیمه تکمیلی‌‌تان نیز اختیاری است. به همین دلیل اختیاری بودن ما از فاز اول بازنشستگان خود را که حدود ۱۶۰ هزار نفر هستند در جریان یک نظرسنجی قرار دادیم و همزمان با شرکت‌‌های معتبر درحال مذاکره هستیم و اگر بتوانیم با رضایت این بازنشستگان و پرداخت حق بیمه تکمیلی، این افراد را طی یک قرارداد در پوشش بیمه تکمیلی قرار خواهیم داد.
اما این منوط به این است که یک شرکت معتبر ارائه‌دهنده خدمات تکمیلی شرایط ما را بپذیرد و به توافق برسیم. در فاز بعدی در صورت جواب گرفتن در فاز اول، علاوه بر بازنشستگان سایر بیمهشدگان را نیز تحت پوشش خود قرار خواهیم داد. این مساله حساس است زیرا اگر خدمات خوبی در زمینه بیمه تکمیلی انجام نشود، ممکن است آسیب آن (به‌ویژه در زمینه اعتماد عمومی) از مزایای آن بیشتر باشد لذا باید ورود دقیقی در این زمینه داشته باشیم و شتابزده عمل نکنیم.
باتوجه به اینکه آمارها از پیری و کهنسالی نسبی قشر روستایی و عشایری و کشاورز کشور سخن می‌گوید و همه‌‌ساله با افزایش کوچ و مهاجرت شغلی جوانان از این بخش به حوزه فعالیت‌‌های شهری مواجه هستیم و کارشناسان یکی از علت‌‌های این امر را مساله اشتغال می‌‌دانند، چه همکاری‌‌هایی در حوزه ایجاد اشتغال زودبازده و تقویت این حوزه با وزارت کار داشتید و از این طریق به افزایش جمعیت جوان حق بیمه‌‌پرداز در این صندوق همت گماشتید؟
با معاونت اشتغال و کارآفرینی وزارت کار در این زمینه تفاهم‌نامه امضا کردیم. تفاهم‌نامه ما بر این مبنا بوده است که سیاست‌های اشتغال‌زایی و کارآفرینی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی با هدف ما که افزایش جمعیت تحت پوشش صندوق بیمه اجتماعی است هم‌‌افزایی داشته باشد؛ به عبارت بهتر می‌‌گوییم وقتی این معاونت وام و تسهیلات اشتغال ارائه می‌دهد، اولویت اعطای تسهیلات را روی کسانی قرار دهید که یا خود را بیمه صندوق روستاییان ، کشاورزان و عشایر کرده باشند یا در همان زمان خود را بیمه کنند. زیرا فردی که شاغل شود می‌تواند حق بیمه خود را بپردازد.
این باعث می‌شود هم برای فرد شغل ایجاد شود و هم سهم حق بیمه خود را بپردازد و هم بداند که آتیه و آینده‌‌ای دارد و می‌تواند پس از چندین سال پرداخت حق بیمه روزی مانند یک شاغل کارگر و کارمند شهری بازنشسته شود یا حق از کارافتادگی دریافت کند یا خانواده‌‌اش مستمری بازماندگان را بگیرند. به این ترتیب سیاست ایجاد تسهیلات اشتغال به این نحو دقیقا به همان جامعه هدف درست خود اصابت می‌کند. در غیر این صورت ممکن است افراد وام اشتغال را بگیرند و نتوانند یا نخواهند از آن استفاده کنند و به این ترتیب هیچ جذابیتی برای بیمه شدن یا ایجاد اشتغال برای‌‌شان بدون وجود صندوق بیمه اجتماعی وجود نداشته باشد؛ لذا این هم‌‌افزایی تضمینی برای اشتغال و آتیه افراد شاغل نیز هست.
همچنین با صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر که از صندوق‌های فعال و خوب در این زمینه است درحال امضای تفاهم‌‌نامه‌‌ای هستیم که آنها نیز در حوزه کشاورزی، روستایی و عشایر به کسانی وام بدهند که عضو صندوق بیمه اجتماعی هستند. در این زمینه کمیته امداد نیز اشتغال ایجاد می‌کند و جامعه هدف آن نیز با ما هم‌‌پوشانی و شباهت بسیار دارد. به این ترتیب کسی که آینده خود را تضمین‌شده بداند، با انگیزه و آرامش بسیار بیشتری کار می‌کند. ما ظرفیت‌‌های دیگری نیز در این زمینه در نظر داریم و استفاده خواهیم کرد که امیدواریم به زودی در قالب تفاهم‌‌نامه‌های بیشتر به پیش برود. به‌ویژه در این زمینه که ما با قشری مواجه هستیم که بیشتر سالخوردگی دارد تا بازنشستگی! یعنی یک کشاورز یا روستایی یا فرد عضو خانواده بزرگ عشایر کشور حتی پس از ۵۰ سالگی نیز کار می‌کند و شاید تنها میزان فعالیت خود را بکاهد، اما دست کم حداقل به‌طور مرتب به محل کار و زرع و فعالیت خود سر می‌‌زند و معمولا در سنین بالا دچار بیماری‌های ترکیبی (مانند ترکیب دردهای مفصلی و استخوانی با بیماری‌هایی چون قند و فشارخون) می‌شوند و به همین دلیل توجه به این قشر مولد بسیار مهم است.
اساسا یکی از روش‌های رسیدن به هدف رفع فقر مطلق که رئیس‌جمهور کشورمان آن را به عنوان هدف اساسی دولت مطرح کردند، همین پوشش بیمه‌‌ای است، زیرا فردی که بیمه درمانی و مستمری نداشته باشد، در جریان فرسودگی ناشی از کار و عدم توانایی مالی در هزینه‌های درمانی، به جرگه افراد زیر خط فقر مطلق می‌‌پیوندد و ما با داشتن درآمد و دفترچه می‌توانیم از این روند گسترش فقر جلوگیری کنیم. فقر تله خطرناکی است زیرا اگر فرد دچار جریان فقر مطلق شود و بخواهد برای هزینه‌های خاص زندگی و درمانی به کمیته امداد یا نهادهای امدادی دیگر مراجعه کند، مدت‌ها باید در صف انتظار خدمات بماند و این اصلا در شأن این قشر زحمتکش کشور نیست و باعث آسیب‌‌های اجتماعی می‌شود، لذا بیمه باعث جلوگیری از این آسیب‌‌های اجتماعی نیز می‌شود.
