نرخ فروش روغن‌های مایع ۱۱درصد کاهش یافت

رکود درآمدی روغن‌های خوراکی

دنیای اقتصاد-عباس بیات : ارزیابی مقادیر تولید و فروش شرکت‌های تــولــیدکــنــنــده روغن‌‌خوراکی بازار سرمایه نشان می‌دهد که در بازه سالانه، فصلی و ماهانه، رشد بسیار خوبی در تناژ تولید فروش این صنعت رقم خورده است. در سال‌جاری میزان تولید و فروش این صنعت به‌‌ترتیب نسبت به پنج‌‌ماه نخست ۱۴۰۲ رشد ۵ و ۵۶درصدی را تجربه کرده است. با این حال درآمد فروش روغن‌‌های خوراکی تغییر خاصی را تجربه نکرده است. طی سال گذشته فروش این صنعت ۴۴هزار و ۴۰۷میلیارد تومان بوده که در قیاس با سال ماقبل تنها ۲۲درصد افزایش یافته است که به‌‌معنای نزول ۲۰درصدی شتاب رشد درآمدی است.

 در سال‌جاری نیز کاهش شتاب این صنعت مشهود است، به‌‌طوری که طی پنج‌‌ماه نخست امسال 16هزار و 953میلیارد تومان فروش در روغن‌‌های خوراکی به ثبت رسید که در قیاس با مدت مشابه تنها 7درصد رشد داشته است. عامل کلیدی در نزول درآمدی را می‌‌توان افت نرخ فروش محصولات روغن خوراکی دانست. در پنج‌‌ماه نخست امسال، قیمت روغن‌‌های خوراکی به‌‌طور متوسط 11درصد ارزان شد. در مقیاس نقطه به نقطه طی مردادماه نیز کاهش 13درصدی نرخ فروش در این صنعت رقم خورده است. عامل اصلی در افت درآمد و نرخ فروش این صنعت را می‌‌توان بحث رقابت‌‌پذیری بالا به‌‌دنبال حذف قیمت دستوری دانست که موجب شد به‌‌رغم نزول در نرخ‌های فروش، مقادیر تولید و فروش بهبود خوبی را تجربه کند. در بحث سودآوری کاهش چشمگیر حاشیه سود روغن‌‌های خوراکی‌‌ طی بهار امسال رقم خورده است. در بهار سال‌جاری سه‌‌متغیر سودآوری این صنعت به‌‌طور متوسط یک‌‌درصد به ثبت رسید که در قیاس با متوسط فصلی 9درصد کاهش یافته است. 

جهش مقادیر تولید و فروش

در 13سال اخیر، به‌‌طور متوسط تولید شرکت‌های روغن‌خوراکی بورسی نزدیک به 797هزار تن بوده و به‌‌طور میانگین هر سال 2درصد به میزان تولید این صنعت افزوده شده است. با این حال در دوسال اخیر میزان تولیدات این صنعت نزولی شده است. بر این اساس طی سال‌های 1401 و 1402 به‌‌ترتیب 16 و 2درصد از میزان تولیدات روغن‌‌های خوراکی کاسته شده است. با توجه به رشد مقادیر فروش این صنعت، نزول مقداری تولید را نمی‌‌توان نکته‌‌ای منفی برای روغن‌‌های خوراکی دانست. با توجه به ذخیره انبار بالای این صنعت، نیاز به تولید در روغن‌‌های خوراکی احساس نشده و به همین خاطر تولیدات نزولی بوده است. در مقیاس فصلی، طی بهار امسال مجموع تولیدات روغن‌‌های خوراکی 176هزار و 171تن به‌‌ثبت رسید که در قیاس با بهار 1402 به‌‌میزان 7درصد رشد داشته است.

مجموع مقدار تولید پنج‌‌ماه نخست امسال شرکت‌های روغنی 291هزار تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 5درصد رشد داشته است. از میان چهارشرکت فعال در حوزه روغن‌‌های خوراکی، شرکت «غپونه» طی سال‌جاری با ثبت مجموع تولید 9هزار و 690تن و رشد 54درصدی تولید خود طی این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته برترین شرکت به‌‌لحاظ مقدار تولید بوده است.  در کنار بررسی مقداری تولید، به جهت درک بهتر وضعیت بنیادین یک صنعت، بهتر است مقادیر فروش نیز بررسی شود. با وجود کاهش مقادیر تولید در مقیاس سالانه، تناژ فروش این صنعت رشد خوبی را تجربه کرده است. بر این اساس طی سال 1402 مقدار فروش روغن‌‌های خوراکی یک‌‌میلیون و 122هزار تن به ثبت رسیده که در مقایسه با سال ماقبل رشد 39درصدی را تجربه کرده است.

در مقیاس فصلی نیز رشد مقدار فروش کاملا مشهود است. طی فصل بهار امسال مجموع مقدار فروش این صنعت 232هزار و 470تن به ثبت رسیده که در مقایسه با بهار 1402 حدود 18درصد رشد داشته است. سال‌جاری یک سال طلایی برای روغن‌‌های خوراکی بوده است. مجموع مقداری فروش روغن‌‌های خوراکی در پنج‌‌ماه نخست امسال حدود 496هزار تن به ثبت رسیده که این میزان فروش در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته جهش 56درصدی را تجربه کرده است. از میان شرکت‌های تولیدکننده روغن‌‌ خوراکی بورسی، «غکورش» طی پنج‌‌ماه نخست امسال موفق به ثبت تناژ فروش 292هزار و 344تنی شده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته بیش از 100درصد رشد یافته و با این حساب برترین شرکت به‌‌لحاظ مقدار فروش بوده است. 

 کاهش 12درصدی نرخ روغن خوراکی

در سال‌های گذشته سایه نرخ دستوری از صنعت روغن‌‌ خوراکی برداشته شده است. از زمانی که قیمت دستوری در این صنعت حذف شد، وضعیت سودآوری آن بهبود چشمگیری یافت. در اوایل دوران حذف قیمت دستوری این صنعت، نرخ فروش روغن‌‌های خوراکی به‌‌یکباره جهش چشمیگری یافت. با این حال در ادامه با افزایش رقابت شرکت‌های تولیدی نرخ‌های فروش تعدیل شد. در پنج‌‌ماه نخست امسال به‌‌طور متوسط 11درصد نرخ فروش روغن‌های خوراکی نسبت به مدت مشابه کاهش یافته که در این مقیاس بیشترین کاهش را «غپونه» با افت 15درصدی تجربه کرده است. در مقیاس نقطه به نقطه طی پنجمین ماه از سال‌جاری به‌‌طور میانگین 12درصد از نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های تولیدکننده روغن‌‌خوراکی کاسته شده است. در این مقیاس نیز «غپونه» بیشترین کاهش قیمتی محصول اصلی خود یعنی روغن را نسبت به مرداد 1402 تجربه کرده است. مقایسه نرخ فروش مردادماه روغن‌‌های خوراکی با میانگین سال‌جاری نیز نشان می‌دهد که به‌‌طور متوسط 3درصد از این نرخ کاسته شده است. بیشترین میزان نزول نرخ در مقیاس مذکور مربوط به شرکت «غپونه» با نزول 10درصدی بوده است. 

 واگرایی درآمد و تولید

با وجود جهش مقادیر تولید و فروش شرکت‌های روغن‌خوراکی، درآمد این صنعت در دوره‌‌های اخیر نزولی شده است. طی 13سال گذشته به‌‌طور متوسط هر سال 42درصد به فروش این صنعت افزوده شده است. در سال 1402 مجموع فروش شرکت‌های روغن‌‌خوراکی 44هزار و 407میلیارد تومان به ثبت رسیده که در مقایسه با سال ماقبل 22درصد رشد داشته است. بر این اساس افت 20درصدی در شتاب درآمدی روغن‌‌های خوراکی در سال گذشته رقم خورده است. در مقیاس فصلی وضعیت درآمدی این صنعت بحرانی‌‌تر بوده است. طی بهار امسال مجموع درآمد روغن‌‌های خوراکی 9هزار و 208میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با بهار 1402 به‌‌میزان 5درصد کاهش یافته است.

تجمیع فروش این صنعت طی پنج‌‌ماه نخست امسال 16هزار و 953میلیارد تومان بوده که این میزان فروش در مقایسه با مدت مشابه تنها 7درصد بهبود یافته است. عامل کلیدی در نزول درآمد فروش این صنعت با وجود بهبود مقدار فروش را می‌‌توان نزول در نرخ فروش دانست. از آنجا که نرخ فروش این صنعت آزاد شده و از سایه دستوری طی سال‌های اخیر خارج شده، رقابت موجب شده است تا نرخ فروش محصولات این صنعت طی دوره‌‌های اخیر کاهشی شود. همان‌طور که در بخش رشد تناژی تولید و فروش شرکت «غپونه» عملکرد بسیار خوبی را از خود به نمایش گذاشت، در این بخش نیز «غپونه» با رشد 34درصدی، فروش خود را به 426میلیارد تومان رساند و با این اوصاف بهترین عملکرد را نسبت به هم‌گروهی‌‌های خود به ثبت رساند. 

 فوران سودآوری «غکورش»

سه متغیر اصلی سودآوری، یعنی حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص در صنعت روغن‌‌خوراکی طی 13سال گذشته به‌‌ترتیب 16، 13 و 9درصد بوده است. روند سودآوری در روغن‌‌های خوراکی همواره افزایشی بوده است. در سال 1402 متوسط سه حاشیه سود این صنعت 10درصد به ثبت رسید که در قیاس با متوسط سالانه 2درصد کاهش یافته است. در مقیاس فصلی نزول حاشیه سود بسیار مشهودتر است. در بهار امسال متوسط حاشیه سود روغن‌‌های خوراکی یک‌‌درصد به ثبت رسیده است. این در حالی است که متوسط حاشیه سود 17فصل گذشته این صنعت 10درصد بوده و در بهار امسال 9درصد نزول سودآوری در این صنعت رقم خورده است. از میان چهار شرکت فعال بورسی روغن خوراکی، «غکورش» بیشترین میزان سودآوری را به ثبت رسانده است. شرکت مذکور در سال 1402 و بهار امسال متوسط حاشیه سود 16درصدی را به ثبت رسانده و با این میزان سودآوری توانسته است بیشترین میزان سودآوری را به ارمغان آورد.