نگاه تحلیلی به گزارش عملکرد تیرماه بانک‌ها
رشد ۴درصدی اعطای تسهیلات
عملکرد مثبت بانک‌های ملت، خاورمیانه و پست‌بانک
بخش اول
مجموع ارزش تسهیلات اعطایی توسط 12بانک مورد بررسی در پایان تیرماه به 2.400هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به پایان خردادماه افزایش بیش از 4درصدی نشان می‌دهد. همچنین مجموع سپرده‌های سرمایه‌گذاری و قرض‌الحسنه نزد این بانک‌ها در پایان تیرماه به 2.744هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به پایان خردادماه با افزایش 44/ 2درصدی همراه بوده است.
بیشترین تسهیلات اعطایی مربوط به بانک‌ملت با ارزش 847هزار میلیارد تومان است. پس از آن، بانک تجارت با ارزش تسهیلات اعطایی به مبلغ 395هزار میلیارد تومان قرار دارد. از سوی دیگر، کمترین مبلغ تسهیلات اعطایی متعلق به بانک‌دی و موسسه مالی و اعتباری ملل به ترتیب با 23.670میلیارد و 30.700میلیارد تومان است. لازم به ذکر است که علاوه بر تسهیلات مالی ارائه‌شده به مشتریان، بانک‌ها بخشی از منابع مالی خود را از طریق سپرده‌گذاری در سایر بانک‌ها، ذخیره قانونی نزد بانک‌مرکزی، خرید و نگه‌داری اوراق بدهی و همچنین خرید سهام، سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در بخش جذب سپرده نیز بیشترین مبلغ سپرده‌های دریافتی (به‌جز سپرده‌های دریافتی از سایر بانک‌ها) متعلق به دو بانک ملت و تجارت به ترتیب با 821هزار میلیارد و 489هزار میلیارد تومان بوده است. کمترین سپرده‌های جذب‌شده نیز در پایان تیرماه متعلق به موسسه مالی‌واعتباری ملل و بانک خاورمیانه به ترتیب با 38.900میلیارد و 44هزار میلیارد تومان بوده است.
بیشترین رشد ارائه تسهیلات (از لحاظ درصدی رشد تسهیلات) در یک‌ماه ابتدایی تابستان متعلق به بانک‌ملت به میزان 7/ 7درصد و به مبلغ 60.400میلیارد تومان بوده است. این رشد تسهیلات نشان‌دهنده ادامه روند صعودی کسب درآمد این بانک در ماه‌های پیش‌رو خواهد بود. پس از آن، پست‌بانک با رشد 6/ 5درصدی ارائه تسهیلات و به مبلغ 1.731میلیارد تومان قرار دارد. ضعیف‌ترین عملکرد را نیز در این بخش، بانک‌دی به خود اختصاص داده است. این بانک در پایان تیرماه شاهد کاهش 40میلیارد تومانی ارائه تسهیلات نسبت به پایان خردادماه بوده و افت 2/ 0درصدی ارائه تسهیلات را داشته است. در بخش جذب سپرده‌ها نیز پست‌بانک و بانک‌خاورمیانه در ماه قبل عملکرد قابل‌توجهی داشته‌اند. پست‌بانک و بانک‌خاورمیانه به‌ترتیب 3/ 9درصد و 9درصد رشد جذب سپرده داشته‌اند و 3.881 میلیارد و 3.614 میلیارد تومان سپرده جدید توسط این دو بانک جذب شده است. بانک‌دی در این بخش نیز ضعیف‌ترین عملکرد را داشته و تنها 3/ 0درصد افزایش سپرده را در اولین‌ماه از تابستان امسال جذب کرده است.
در جدول شماره «یک»، مصارف بانک‌ها به تفکیک تسهیلات مالی، سپرده‌گذاری نزد سایر بانک‌ها، سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی، سرمایه‌گذاری در سهام و همچنین منابع مالی بانک‌ها شامل انواع سپرده‌ها ارائه شده است.
بخش دوم
مازاد مبلغ درآمدهای عملیاتی بانک‌های مورد بررسی (شامل درآمد سود تسهیلات، سود سپرده‌گذاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها و همچنین درآمدهای کارمزد) نسبت به هزینه‌های جذب منابع (هزینه سود سپرده و هزینه تامین مالی) و هزینه کارمزد پرداخت‌شده، در تیرماه به 7هزار و 444 میلیارد تومان رسید.
از 12 بانک مورد بررسی، بانک‌های پارسیان و دی شاهد فزونی هزینه‌ها به درآمد و محقق‌شده مازاد منفی بودند. بانک‌پارسیان در حالی 1.395میلیارد تومان درآمد در ماه قبل شناسایی کرد که شاهد تحقق هزینه‌ای بالغ بر 1.996میلیارد تومان بود. بانک‌دی نیز وضعیت نامناسبی داشت و شاهد فزونی هزینه به درآمد به مبلغ 194میلیارد تومان بود. این دو بانک در ماه‌های اخیر به طور پیوسته شاهد فزونی هزینه‌های تامین مالی و کارمزد به درآمدهای عملیاتی بودند. بهترین عملکرد را در این بخش پست‌بانک، بانک‌ملت و بانک‌خاورمیانه داشتند که به‌ترتیب 55درصد، 47درصد و 40درصد مازاد درآمد مثبت نسبت به هزینه‌ها (حاشیه سود ناخالص) را ثبت کردند. نکته قابل‌توجه در این بخش، کاهش نسبت مازاد درآمد به هزینه بانک پاسارگاد از 49درصد در خردادماه به 14درصد در تیرماه بود که نشان می‌دهد مازاد درآمد شناسایی‌شده خردادماه که خارج از میانگین‌های محقق‌شده این بانک بوده است، قابلیت تکرار ندارد.
در بررسی متوسط نرخ سود تسهیلات (که از تقسیم سود تسهیلات محقق‌شده در ماه بر متوسط مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها در ابتدا و انتهای تیرماه محاسبه شده است)، مشاهده می‌کنیم که بهترین عملکرد در این بخش مربوط به موسسه مالی‌واعتباری ملل با 14/ 2درصد است. با این حال، با توجه به متوسط هزینه سود سپرده 45/ 1درصد این موسسه مالی‌واعتباری، شاهد عدم‌تحقق سود قابل‌توجه ناشی از نرخ بالای سود تسهیلات هستیم. ضعیف‌ترین نرخ تسهیلات ماهانه مربوط به بانک‌پارسیان با 7/ 0درصد و پس از آن مربوط به بانک ملت با 8/ 0درصد است.
بیشترین مازاد نرخ سود تسهیلات به سود سپرده در تیرماه را موسسه مالی‌واعتباری ملل و پست‌بانک به‌ترتیب با 69/ 0درصد و 68/ 0درصد داشته‌اند. ضعیف‌ترین عملکرد نیز مربوط به بانک‌های پارسیان و دی به ترتیب با 28/ 0درصد و 02/ 0درصد مازاد منفی بوده است. در جدول شماره2 جزئیات مربوط به این بخش ارائه شده است.
بخش سوم
بیشترین نسبت سپرده‌های غیرهزینه‌زا به کل سپرده‌ها (که یک‌نسبت تحلیلی در خصوص بررسی هزینه‌های تامین مالی بانک‌ها محسوب می‌شود)، مربوط به پست‌بانک است. این بانک 62درصد منابع خود را از طریق منابع قرض‌الحسنه و تقریبا بدون هیچ هزینه‌ای شناسایی می‌کند و دلیل اصلی رشد محسوس سودآوری این بانک در چند فصل اخیر، این موضوع است. در واقع این بانک، منابع قرض‌الحسنه و بدون هزینه را جذب و در قالب‌های مختلف و با نرخ‌های بالا به وام‌گیرندگان اعطا می‌کند. پس از پست‌بانک، بانک‌ملت 39درصد کل منابع خود را از سپرده‌های قرض‌الحسنه تامین کرده است. موسسه مالی‌واعتباری ملل تنها 7درصد منابع سپرده‌ای خود را از منابع قرض‌الحسنه تامین کرده است.
در جدول شماره3 نسبت سپرده‌های غیرهزینه‌زا به کل سپرده‌ها در پایان تیرماه و برای 12 بانک مورد بررسی ارائه شده است.
بیشترین درآمد محقق‌شده به‌ازای هر کارمند متعلق به دو بانک پاسارگاد و خاورمیانه است. متوسط درآمد این دو بانک در تیرماه به‌ازای هر کارمند معادل 960میلیون تومان بوده است. ضعیف‌ترین عملکرد را در این بخش بانک‌صادرات داشته که به‌ازای هر کارمند 150میلیون تومان درآمد محقق کرده است. تفاوت مدیریت بانک‌ها در کارآیی عملیات آنها با توجه به منابع انسانی تحت مدیریت آنها به‌وضوح مشخص است.
بیشترین مازاد درآمد محقق‌شده در تیرماه به‌نسبت تعداد کارمندان متعلق به بانک‌خاورمیانه است که به‌ازای هر کارمند مبلغ 380میلیون تومان مازاد درآمد محقق شده است. بانک‌خاورمیانه تنها بانک در کشور با تعداد کارکنان کمتر از هزار نفر محسوب می‌شود و بر اساس گزارش صورت‌های مالی سه‌ماهه بانک، تعداد کارمندان بانک در پایان خردادماه معادل 609 نفر بوده است. پس از این بانک، بانک‌ملت با محقق‌کردن 210میلیون تومان درآمد مازاد به ازای هر کارمند در تیرماه، بهترین عملکرد را داشته است. با این حال، بانک‌خاورمیانه از این حیث همچنان تفاوت محسوسی با سایر بانک‌ها دارد. در جدول شماره4 جزئیات این بخش شامل درآمد محقق‌شده، مازاد درآمد محقق‌شده، تعداد کارکنان و محاسبه درآمد محقق‌شده به ازای هر یک از کارکنان و مازاد درآمد محقق‌شده به ازای هر یک از کارکنان ارائه شده است.
