در گزارشی بررسی شد
چشمانداز سهام قندی در بورس
شرکت‌های قندی بورسی، چغندرقند را از مزارع تحت مالکیت یا سایر کشاورزان تامین می‌کنند. قیمت چغندرقند ضریبی از قیمت شکر تعیین می‌شود. شکر، محصول اصلی شرکت‌هاست. محصولات جانبی از جمله تفاله خشک و تر و ملاس نیز در شرکت‌ها تولید می‌شود که قیمت آن به ترتیب 40درصد، 10درصد و 25درصد قیمت شکر است. همچنین فعالیت شرکت‌ها فصلی است و به دو دوره بهاره و پاییزه تقسیم می‌شود. شرکت‌های معدودی در هر دو دوره فعالیت می‌کنند. طول هر یک از دوره‌های فعالیت بسته به دسترسی به چغندر و ظرفیت شرکت و منطقه آب‌وهوایی بین 90 تا 150روز است. بنابراین در سایر دوره‌های سال، شرکت‌ها ظرفیت خالی خود را به تصفیه شکر خام وارداتی یا کارمزدی اختصاص می‌دهند. میزان استحصال شکر از چغندرقند در شرکت‌ها بین 15 تا 20درصد و قیمت‌گذاری چغندرقند نیز بر اساس همین نسبت است.
ارز ترجیحی شکر سال گذشته حذف شد که این امر به منطقی شدن قیمت فروش محصولات شرکت‌های تولیدکننده بورسی انجامید. همچنین بر اساس آخرین ابلاغیه انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایران، قیمت‌گذاری شکر با لحاظ 17 تا 20درصد بالاتر از بهای تمام‌شده مجاز است؛ به این ترتیب، آخرین قیمت این محصول در محدوده 127میلیون ریال بر تن است. همچنین بر اساس قانون جدید مالیات ارزش‌افزوده، قند و شکر مشمول این مالیات شده‌اند. قیمت جهانی شکر حدود 400 تا 500دلار بر تن است. با لحاظ حدود 100دلار هزینه حمل و انتقال، قیمت تمام‌شده در فوب خلیج‌فارس حدود 500 تا 600دلار است که با لحاظ دلار نیمایی بین 125 تا 150میلیون ریال بر تن می‌شود. با توجه به هزینه‌های گمرکی، حمل داخلی و تصفیه، این عدد 20 تا 30درصد افزایش می‌یابد. بنابراین نرخ فروش شرکت‌های داخلی به مراتب کمتر از قیمت‌های جهانی است.شرکت‌های قندی در سراسر کشور فعال هستند. با این حال منطقه جغرافیایی تاثیر قابل‌توجهی بر عملکرد و سودآوری این شرکت‌ها دارد. خشکسالی و کم‌آبی سبب کاهش سطح کشت چغندر در مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی شرقی کشور و به تبع آن، این موضوع سبب کاهش تولید و کاهش سودآوری در شرکت‌های این مناطق شده است. با این حال، به دلیل قدمت صنعت قند و شکر، عمده کارخانه‌های قدیمی در حریم شهرها و حتی داخل شهرها قرار گرفته‌اند و این موضوع سبب جذابیت سهام این شرکت‌ها از لحاظ خالص ارزش روز دارایی‌ها با رویکرد تجدید ارزیابی یا تغییر کاربری و فروش زمین‌ها و املاک شده است.صنعت قند و شکر در بورس، صنعتی تدافعی است و بعضا بتای منفی نامیده می‌شود؛ به این معنا که رفتار آن برعکس رفتار کلی شاخص است. در شرایط رونق بورس، سهام این گروه بازده منفی و در شرایط رکود بورس، سهام این گروه بازده مثبت دارد. تجربه فعالان در اوایل دهه 1390 این ذهنیت را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. با این حال، این صنعت در دوره رونق و رکود اخیر بورس از سال 1397 بتای حدود 2/ 0 داشته و بازده آن 841درصد بوده است که در مقایسه با رشد 1300درصدی شاخص کل، عملکرد ضعیف‌تری را نشان می‌دهد. بررسی بازدهی سهام صنعت قند و شکر از ابتدای سال 1397 نشان می‌دهد که نمادهای قند نقش‌جهان (قنقش)، قند نیشابور (قنیشا) و شکر شاهرود (قشکر) در صدر بازدهی قرار دارند. این سه نماد در مناطق مرکزی و شرقی کشور قرار گرفته‌اند که شاهد کمبود چغندرقند هستیم. از سوی دیگر، «قنقش» زیان‌ده است و دو شرکت دیگر P/ E حدود 30 و 400 دارند. همان‌طور که اشاره شد، تجدید ارزیابی و در اختیار داشتن زمین‌های ارزشمند در محدوده شهر دلیل اصلی رشد سهام این شرکت‌ها بوده است. از سوی دیگر، شرکت‌های سودمحور مانند قند لرستان (قلرست)، قند مرودشت (قمرو)، قند هکمتان (قهکمت) و شهد (قشهد)، کارخانه‌های قند قزوین (قزوین) و فرآورده‌های غذایی و قند پیرانشهر (قپیرا) که P/ E پایین‌تر از صنعت دارند، بازده‌های 590 تا 1300درصدی داشته‌اند که همگی نشان‌دهنده عملکرد ضعیف‌تر از شاخص کل بورس یا مساوی آن بوده است.
بررسی شرکت‌ها
در میان شرکت‌های قندی، «قلرست»، «قمرو»، «قهکمت»، «قیستو»، «قشهد» و «قزوین» P/ E کمتر از میانگین صنعت دارند و P/ E این شرکت‌ها بین 9 تا 18 واحد است. حاشیه سود این شرکت‌ها نیز بالاتر از میانگین صنعت است. شرکت‌های منطقه جغرافیایی غرب بیش از سایر شرکت‌ها در میان شرکت‌های دارای P/ E پایین قرار دارند. از سوی دیگر، سهامدار عمده این شرکت‌ها خصوصی، متخصص و باسابقه در صنعت است. در میان سایر شرکت‌ها، بیشترین حاشیه سود ناخالص متعلق به «قمرو»، «قلرست»، «قپیرا»، «قشهد»، «قهکمت»، «قنیشا» و «قچار» است. عمده این شرکت‌ها در منطقه جغرافیایی غرب کشور قرار گرفته‌اند و در عین حال دارای زمین‌های ملکی برای کشت چغندرقند هستند.
بر اساس حاشیه سود عملیاتی نیز «قلرست»، «قمرو»، «قپیرا»، «قشهد» و «قهکمت» بیشترین حاشیه سود را دارند و حاشیه سود عملیاتی این شرکت‌ها بین 22 تا 36درصد است.
این در حالی است که برخی از شرکت‌های این صنعت حاشیه سود عملیاتی صفر یا منفی دارند. درخصوص حاشیه سود خالص نیز «قلرست» با 54درصد در صدر قرار دارد. حدود نیمی از سود این شرکت مربوط به سود سرمایه‌گذاری‌ها و فروش محصولات کشاورزی (غیر از حوزه قند و شکر) است. «قثابت» نیز حاشیه سود زیادی دارد که به‌طور عمده ناشی از فروش سرمایه‌گذاری‌هاست. حاشیه سود خالص بالای قمرو ناشی از عملیات تولیدی شرکت است. «قهکمت»، «قپیرا» و «قچار» نیز حاشیه سود خالص بیش از متوسط صنعت دارند.به لحاظ تجدید ارزیابی، عمده شرکت‌های این صنعت در پنج‌سال اخیر تجدید ارزیابی شده‌اند.
سه شرکت نیز طی بیش از پنج‌سال تجدید ارزیابی شده‌اند و پتانسیل تجدید ارزیابی در سال‌های آینده را دارند. نماد «قنیشا» نیز تجدید ارزیابی دارایی‌ها را انجام داده و منتظر تایید سازمان بورس است. همچنین بر اساس موضوعات مطرح‌شده در مجامع شرکت‌هایی مانند «قلرست» و «قمرو»، سهامداران عمده این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که برنامه‌ای برای تجدید ارزیابی دارایی‌ها ندارند. در مجموع شرکت‌های «قلرست»، «قهکمت»، «قشهد» و «قیستو» از لحاظ P/ E ، حاشیه سود و موقعیت جغرافیایی در وضعیت بهتری نسبت به سایر سهام این گروه هستند.
