نقش حمل‌ونقل پایدار و دوستدار محیط زیست در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی چیست؟
تردد سبز
خبر خوب این است که ابزارهای مورد نیاز برای مهار انتشار گازهای گلخانه‌ای از بخش حمل‌ونقل، در حال حاضر وجود دارد. برخی از آنها -مانند گزینه‌های حمل‌ونقل عمومی پیشرفته، وسایل نقلیه بدون آلایندگی و سوخت سبز- در بسیاری از کشورها اجرا می‌شوند. فروش جهانی خودروهای الکتریکی بین سال‌های 2020 تا 2021 دو برابر شد و به 6/6 میلیون دستگاه رسید و نزدیک به 9 درصد از بازار جهانی خودرو را به خود اختصاص داد.
اما خبر بد این است که گزینه‌های حمل‌ونقل هوشمند هنوز اکثراً در کشورهای توسعه‌یافته متمرکز هستند. این تغییر در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور کمتر احساس می‌شود. این در حالی است که به طور همزمان، انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از حمل‌ونقل در کشورهای با درآمد کم و متوسط از سال 2000 بیش از دو برابر شده است. اگر این روند ادامه پیدا کند، جهان در معرض خطر رشد انفجاری انتشار کربن مربوط به حمل‌ونقل است که می‌تواند برای تلاش‌های اقدام اقلیمی فاجعه‌بار باشد. بدون عقب‌نشینی از این روند و آوردن استراتژی‌های کربن‌زدایی حمل‌ونقل به کشورهای در حال توسعه، خطر ایجاد «شکاف سبز» را نیز داریم؛ جهانی دولایه که در آن کشورهای با درآمد بالا از انتقال به سوخت‌های پاک‌تر، سبزتر، مدرن‌تر و گزینه‌های حمل‌ونقل سود می‌برند، در حالی که کشورهای کم‌درآمد در گذشته گرفتار می‌مانند.
یکی از راه‌های جلوگیری از تسریع این شکاف حمل‌ونقل سبز، جلوگیری از تبدیل کشورهای در حال توسعه به محل تخلیه خودروهای قدیمی صادرشده از کشورهای پردرآمد است. از سال 2015 تا 2018، 11 میلیون خودرو فرسوده از کشورهای پردرآمد به کشورهای در حال توسعه صادر شد که تنها 28 کشور استانداردهای آلایندگی یا ایمنی این خودروهای فرسوده را تنظیم کردند. این امر پیامدهای خطرناکی برای ایمنی جاده‌ها و آلودگی دارد.
بدون تغییر جدی، این مشکل بدتر خواهد شد، زیرا کشورهای با درآمد پایین و متوسط انتظار دارند ناوگان وسایل نقلیه خود را -که عمدتاً از خودروهای کارکرده و گازسوز تشکیل می‌شود- طی 15 تا 20 سال آینده دو برابر کنند.
تفاوت حمل‌ونقل سبز و پایدار
«حمل‌ونقل سبز» و «حمل‌ونقل پایدار» مفاهیم مرتبطی هستند که اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما بسته به زمینه می‌توانند تفاوت‌های ظریفی داشته باشند. در اصل، آنها اهداف و اصول مشترکی دارند، اما ممکن است بر جنبه‌های کمی متفاوت تاکید کنند.
حمل‌ونقل سبز به شیوه‌های حمل‌ونقلی اشاره دارد که تاثیر کمتری بر محیط زیست دارند و اغلب شامل استفاده از فناوری‌های سازگار با محیط زیست، وسایل نقلیه با انرژی کارآمد یا سوخت‌های جایگزین برای به حداقل رساندن انتشار کربن و آسیب‌های زیست‌محیطی است.
حمل‌ونقل پایدار، نه‌تنها ملاحظات زیست‌محیطی، بلکه عوامل اجتماعی و اقتصادی را نیز دربر می‌گیرد. هدف حمل‌ونقل پایدار تامین نیازهای فعلی بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازهای خود است. این شامل یک رویکرد کل‌نگر است که اثرات زیست‌محیطی، برابری اجتماعی، دوام اقتصادی و حفظ منابع بلندمدت را در نظر می‌گیرد. برای دستیابی به حمل‌ونقل پایدار، شیوه حمل‌ونقل شما باید از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشید، باد یا سوخت‌های زیستی تامین شود. پایداری در حمل‌ونقل به سه مولفه کلیدی اشاره دارد که در کنار هم زمینه را برای آینده‌ای سبزتر و دوستدار محیط زیست فراهم می‌کنند: اول، تاثیر زیست‌محیطی حمل‌ونقل یک ملاحظه اساسی است. یک اکوسیستم حمل‌ونقل پایدار باید مشکلاتی مانند انتشار کربن و کاهش منابع را برطرف کند. دوم، برابری اجتماعی نقشی حیاتی ایفا می‌کند و بر دسترسی و فراگیر بودن راه‌حل‌های حمل‌ونقل برای افراد از هر جنسیت بدون توجه به توانایی‌های فیزیکی آنها تاکید دارد. آخرین اما نه کم‌اهمیت‌ترین مورد، دوام اقتصادی تضمین می‌کند که شیوه‌های پایدار با امکان‌سنجی مالی همسو هستند، موفقیت بلندمدت را تقویت می‌کنند و به اقتصاد سبز یاری می‌رسانند.
نقش نوآوری و نمونه‌های موفق
در حوزه حمل‌ونقل پایدار، نوآوری یک نیروی پویاست که باعث تغییرات مثبت می‌شود. فناوری‌های پیشرفته در نحوه رفت‌وآمد ما انقلابی ایجاد کرده‌اند، زیرا وسایل نقلیه الکتریکی، زیرساخت‌های هوشمند و سوخت‌های جایگزین انرژی تجدیدپذیر، پیشتاز هستند.
داستان‌های موفقیت‌آمیز در زمینه حمل‌ونقل سازگار با محیط زیست، راه را برای فردایی آگاه‌تر از محیط زیست هموار می‌کند. بر اساس شاخص حمل‌ونقل جهانی 2023 از سوی ویلیام راسل، پاریس به عنوان بهترین شهر جهان برای حمل‌ونقل عمومی پایدار انتخاب شد و استکهلم در رتبه دوم و اسلو در رتبه پنجم قرار گرفتند. سایر شهرهای اروپایی مانند بروکسل، لندن، برلین و مادرید نیز در میان 10 شهر برتر جای می‌گیرند. نیویورک تنها شهر ایالات‌متحده بود که در این فهرست گنجانده شد، که آن هم به دلیل تعداد بالای دوچرخه‌های موجود (25247) امتیاز کسب کرد.
چند نمونه شرکتی موفق در زمینه دستیابی به اهداف پایدار زیست‌محیطی در حوزه حمل‌ونقل عبارت‌اند از:
1- انقلاب خودروهای الکتریکی تسلا: تاثیر تسلا بر حمل‌ونقل پایدار متحول‌کننده است و باعث پذیرش خودروهای الکتریکی می‌شود. تسلا با فناوری پیشرفته و تعهد به انرژی‌های تجدیدپذیر، پیشرو انقلاب خودروهای الکتریکی است و ثابت می‌کند پایداری و عملکرد بالا می‌توانند دست به دست هم بدهند.
2- راه‌حل‌های لجستیک پایدار DHL: این شرکت خدمات لجستیک (زیرمجموعه شرکت دویچه پست)، مسئولیت خود را از طریق راه‌حل‌های لجستیک پایدار به نمایش می‌گذارد. DHL با گنجاندن شیوه‌های دوستدار محیط زیست در زنجیره تامین جهانی خود، زمینه را برای آینده‌ای پایدارتر در حمل‌ونقل و لجستیک فراهم کرده و ثابت می‌کند که غول‌های شرکتی می‌توانند مسئولیت خود را در راستای اهداف تجاری سازگار با محیط زیست هدایت کنند.
3- خدمات ریلی باری پایدار Voltify: این شرکت حمل‌ونقل ریلی پایدار آمریکای شمالی، با هدف تبدیل عملیات ریلی باری به انتشار خالص صفر و کاهش سالانه بیش از 35 میلیون تن دی‌اکسید کربن تنها در ایالات‌متحده فعالیت می‌کند. Voltify یک شبکه الکتریکی با انرژی 100 درصد برق تجدیدپذیر را، که به عملیات ریلی اختصاص دارد، توسعه می‌دهد. این سیستم با ناوگان لوکوموتیو موجود کار می‌کند و به شرکت‌های ریلی اجازه می‌دهد انتشار کربن خود را کاهش دهند و بدون هزینه‌های اضافی یا تغییرات عملیاتی، به مزایای اقتصادی دست یابند.
