مدیرعامل «یاکس» از عدم ثبات سیاسی و اقتصادی به عنوان بحران پیشروی صنایع سخن می‌گوید؛
فرصت‌های از دست‌رفته ایران در رقابت تجاری خاورمیانه
در همین خصوص با یزدان خطیب کوشا، بنیانگذار و مدیرعامل شرکت یاکس به گفت و گو نشستیم. او در این گفتوگو به تأثیرات عدم ثبات اقتصادی و سیاسی، و موانعی که تحریم‌ها بر زنجیره تأمین و موانع دسترسی به بازارهای جدید اشاره کردهاست. همچنین از استراتژی‌های خود در شناسایی و درک نیازهای پنهان مشتریان و رویکردهای نوین در جذب و آموزش نیروهای متخصص صحبت می‌کند. این مدیر با تاکید بر اهمیت هم‌افزایی و عملکرد هماهنگ تیم‌ها، هدف اصلی خود را ارائه محصولاتی می‌داند که هم کیفیت بالا داشته باشند و هم نیازهای واقعی مشتریان را پاسخ دهند.
چه شد که ۲۳ سال پیش تصمیم به تأسیس این مجموعه گرفتید؟
من در زمان دانشجویی با گروهی آشنا شدم که تولید صفحات کابینت به اصطلاح لبه‌گرد می‌کردند و همین باعث شد تا به خلاهای موجود در صنعت چوب توجه کنم. در آن زمان، در صنعت ساختمان معمولاً خانه‌ها را بدون مبلمان ثابت می‌ساختند؛ یعنی شما باید خودتان کابینت، کمد و سایر اجزای چوبی خانه را با کمک نجار سنتی تهیه و نصب می‌کردید.
در نتیجه، عدم وجود نگاه علمی و صنعتی به این موضوع یک نیاز خالی در بازار محسوب می‌شد. در حالی که در کشورهایی مثل آلمان و ایتالیا، بخش‌های مختلف تولید و نصب کابینت و مبلمان ثابت به‌شکل کاملاً تخصصی و دقیق دنبال می‌شد و همین الگوهای جهانی برای من جذابیت خاصی داشتند. اینگونه بود که به فکر افتادم و تصمیم گرفتم وارد این حوزه شوم و این مجموعه را راه‌اندازی کنم.
در مدت زمان فعالیت خود چگونه توانسته‌اید ارزش‌هایی همچون تفکر طراحی، نظم و چالش‌پذیری را در فرهنگ سازمانی خود نهادینه کنید؟
برای نهادینه کردن ارزش‌های کلیدی مثل تفکر طراحی و چالش‌پذیری، ابتدا این ارزش‌ها را با مشارکت اعضای کلیدی و ذی‌نفعان سازمان تعیین کردیم. پس از مشخص شدن این اصول، تلاش کردیم آنها را به شکلی شفاف برای همه کارکنان ترسیم کنیم تا هر یک از اعضای سازمان به‌خوبی با ارزش‌های ما و شیوه‌های عملی پایبندی به آنها آشنا شوند.
در این راستا، کارگاه‌های آموزشی متعددی برگزار کردیم و خوشبختانه محتوای آموزشی مناسبی تهیه شد تا این ارزش‌ها در میان کارکنان نهادینه شود. جلسات دوره‌ای نیز به ما کمک می‌کند تا همیشه توجه کارکنان را به این ارزش‌ها جلب کنیم. نکته مهم این است که مدیران ارشد، خود به‌عنوان الگو عمل می‌کنند و با اجرای عملی این ارزش‌ها، به دیگران نشان می‌دهند که پایبندی به اصول سازمان چگونه باید صورت گیرد.
ما همچنین این ارزش‌ها را در فرآیند استخدام افراد جدید نیز مطرح می‌کنیم تا از همان ابتدا افراد جدید با فرهنگ سازمان آشنا شوند. در ارزیابی عملکرد کارکنان، به‌ویژه مدیران میانی و ارشد، پایبندی به این ارزش‌ها را معیار قرار داده‌ایم؛ این امر به ما امکان می‌دهد تا اطمینان حاصل کنیم که فرآیندها و سیاست‌های سازمان با ارزش‌های تعیین‌شده سازگار است.
در کنار اینها، فضای باز و حمایتی که ایجاد کرده‌ایم، کارکنان را تشویق می‌کند تا نظرات و انتقادات خود را آزادانه بیان کنند. این فضای آزاد باعث می‌شود ارزش‌های سازمانی تقویت و در سازمان نهادینه شوند. به این ترتیب، حتی با جابه‌جایی نیروها و ورود افراد جدید، این ارزش‌ها پایدار می‌مانند و در آینده نیز بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ سازمان خواهند بود.
با توجه به توضیحاتی که دادید و چرایی شکل‌گیری این مجموعه، می‌توانید بیشتر توضیح دهید که در فرآیند طراحی کابینت و کمد چطور به نیازهای مشتریان پاسخ می‌دهید؟
اگر بخواهم به‌طور کلی بگویم، اساس کار ما بر تشخیص دقیق نیازهای مشتریان و استفاده بهینه از فضا است. طراحی‌های ما بر پایه استانداردهای یونیت‌ها و داده‌های استاندارد شکل می‌گیرد، اما آنچه اهمیت دارد، درک دقیق و پاسخگویی به نیازهای متغیر مشتریان است. وقتی مشتری ببیند که تلاش کرده‌ایم تا نیازهایش را به بهترین شکل ممکن برآورده کنیم، این تجربه رضایتمندی بیشتری برای او ایجاد می‌کند و در نهایت باعث می‌شود وفاداری او نسبت به برند تقویت شود.
این امر نه‌تنها در خریدهای بعدی مشتری اثرگذار است، بلکه به تقویت وجهه برند نیز کمک می‌کند. همان‌طور که گفتم، خلأیی در بازار وجود داشت که با تشخیص و پاسخ به این نیاز، توانستیم در حوزه طراحی کابینت و کمد راهکارهای بهینه‌ای ارائه دهیم. به‌ویژه در پروژه‌های ساختمانی، این نوع طراحی به مدیریت هزینه‌ها برای شرکت و مشتری کمک زیادی می‌کند و موجب بهره‌وری بهتر از فضا و مواد اولیه می‌شود.
در فرایند طراحی و تولید نیز گروه‌های ما به ایده‌های جدیدی دست پیدا می‌کنند که باعث ایجاد راه‌حل‌های خلاقانه توسط معماران و تیم فنی ما می‌شود. این تعامل با مشتری و خلق راهکارهای خلاقانه نه‌تنها به تمایز محصول و کیفیت خروجی منجر می‌شود، بلکه وجهه برند ما را تقویت می‌کند. در نهایت، استفاده بهینه از منابع که برای معماران و سازندگان ساختمان اولویت است، به عنوان یک مزیت رقابتی برای ما عمل می‌کند و به جلب اعتماد مشتریان می‌انجامد.
با توجه به استراتژی شما در راستای درک عمیق خواسته‌ها و نیازهای پنهان مشتریان، چگونه این نیازها را شناسایی می‌کنید و محصولات نهایی خود را به گونه‌ای ارائه می‌دهید که رضایت کامل آنها را جلب کنید؟
درک نیاز مشتری یکی از جنبه‌های کلیدی موفقیت برند است. به همین دلیل، جلسات گروهی با تیم داخلی و مشتریان بیرونی برگزار می‌کنیم تا به نیازها و انتظارات واقعی آنها دست یابیم. این جلسات شامل گفتگو، تبادل نظر، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های رفتاری مشتریان است، چه درون‌سازمانی، مانند نیازهای منابع انسانی و چه بیرون‌سازمانی. این فرآیند به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چه عواملی برای مشتریان مهم‌تر است.
در محیط اقتصادی کشور شاهد چالش‌هایی هستیم که از سوی عوامل کلان اقتصادی و حتی عوامل سیاسی و دیپلماتیک به کسب‌وکارها وارد می‌شود. این چالش‌ها بیشتر در کدام بخش از کسب‌وکار شما قابل مشاهده است و شما چگونه با این مشکلات مواجه می‌شوید؟
به طورکلی چالش‌های اقتصادی و سیاسی، به‌ویژه مهاجرت نیروی متخصص، تأثیر عمیقی بر منابع انسانی بازار کار ایران گذاشته است. موج خروج متخصصان، به‌ویژه در حوزه‌های تخصصی و ارشد، طی دو سه سال اخیر چالش بزرگی برای کلیه صنایع ایجاد کرده است. کشورهایی مانند کانادا به‌دلیل کمبود تخصص در صنایع چوب، تقاضای زیادی برای جذب نیروی متخصص صورت داده که طبعاً برای کارشناسان ایرانی جذابیت بالایی دارد، و این مسئله باعث ایجاد سودای مهاجرت و جذب نیروهای متخصص ما به بازارهای خارجی می‌گردد.
بنابراین در یاکس تمرکز ویژه‌ای بر توسعه منابع انسانی داخلی و آموزش نیروی کار جوان گذاشته‌ایم. با تشکیل تیمی قوی در بخش منابع انسانی، تلاش کرده‌ایم که با آموزش مستمر و ایجاد فرصت‌های رشد، نیروهای جوان پویایی را جذب و تعلیم دهیم. اما در نهایت، مشکل مهاجرت نیروی متخصص همچنان چالشی ماندگار است که به کارگیری سیاست‌های کلان برای مقابله با آن اهمیت زیادی دارد.
من باور دارم که تحقیق و آموزش، موجب توسعه افراد و در نتیجه سازمان می‌شود. و آموزش مداوم پرسنل و کارکنان، کمک به ارتقاء مهارتها و دانشِ کاری آنها مخصوصا در حوزه های تخصصی می‌نماید و متعاقباً کارکنان با انگیزه پیشرفت شغلی در راستای افزایش بهره وری گام برمی‌دارند.
لذا به روز نگهداشتن اطلاعات تخصصی باعث نهادینه شدن فرهنگ یادگیری شده و نوآوری مستمر را نیز دنبال می‌نماید.
از سوی دیگر نوسانات ارزی و تورم نیز به عدم امکان پیش بینی و از بین رفتن توجیه اقتصادی کسب و کار ما دامن می‌زند. این نگرانی و عدم ثبات به‌ویژه برای ما که در حال ساخت پروژه‌های سنگین و زمان‌بر هستیم، بسیار ملموس است. برخی از پروژه‌های ما ممکن است یک، دو یا حتی سه سال به طول بینجامد، چرا که با انبوه‌سازها همکاری داریم و از آنجایی که در این مدت، داده‌ها و شرایط اقتصادی به‌طور مداوم تغییر می‌کند؛ ما در زمان عقد قرارداد با تمام دقت و کنترل‌های لازم، اعداد و ارقام را مشخص می‌‌نماییم. اما به مرور زمان ممکن است باز هم با چالش‌هایی مواجه شویم. به عنوان مثال، گذر زمان و تورم می‌تواند توجیه اقتصادی پروژه‌ها را زیر سوال ببرد. البته این چالشی نیست که مختص ما باشد؛ بلکه تمام صنایع با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. و از آنجایی که در صنعت ساختمان اعداد و ارقام به شدت بزرگ و محسوس است به نوعی صنعت مادر محسوب می‌شود که با سایر صنایع نیز ارتباط متقابل داشته و برآنها تاثیرگذار است.
اما با همه اینها عقیده دارم با سینرژی و هم افزایی یاکس و انجمن صنعت ساختمان، می‌توان به شناسایی فرصت‌ها و نیازهای مشترک مشتریان پرداخت. به طورکلی شبکه سازی، رویدادهای تجاری و کنفرانس‌ها می‌توانند این هم افزایی را رشد داده و موضوعاتی چون آشنایی با مدل‌های مشارکت، اهداف و زمانبندی‌ها را تقویت کنند. همچنین باعث ایجاد نوآوری و ارتقای تجربیات مشترک طرفین گردیده و دستاوردهای بهتری را محقق گردانند.
موضوع مهم دیگر، تاثیر تحریمهاست. یکی از نکاتی که تحریم‌ها و عدم ثبات سیاسی به بازار ایران تحمیل می‌کند، عدم دسترسی به بازارهای جدید است؛ چه در حوزه صادرات و چه در حوزه واردات مواد اولیه، تکنولوژی و ماشین‌آلات. این وضعیت واقعاً باعث می‌شود که ما فرصت‌های تجاری در فضای بین‌المللی را از دست بدهیم و نتوانیم به‌خوبی در خاورمیانه رقابت کنیم.
در حالیکه شرکتهای تولیدی و تجاری در امارات، که کشوری بسیار کوچک است، تنها به دلیل وجود ثبات، توانسته‌اند به راحتی به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند. همچنین نبود تحریم و وجود نظم اقتصادی به آنها کمک می‌کند تا زنجیره تأمینشان مختل نشود.
یکی دیگر از مشکلات ما در صنعت ساختمان و صنایع چوب، اختلال در زنجیره تأمین است که به دلیل تحریم‌ها و خودتحریمی‌های داخلی به ما تحمیل می‌شود.
با توجه به اینکه صنعت ساختمان با مشاغل زیادی درگیر است و نیازهای بسیاری را پوشش می‌دهد، امیدواریم با تلاش و هم‌افزایی بتوانیم پاسخی برای دغدغه‌های موجود ارائه کنیم. به‌طور روشن، باید بگویم که شخصاً با این استراتژی جلو می‌روم که از مسئولان انتظار رفع موانع بزرگ نداریم، اما امیدواریم مانعی هم بر سر راه بخش خصوصی نباشند و اجازه دهند صنعتگران مسیر خود را طی کنند.
ما در این سال‌ها مدیران و مدیران عاملی را تربیت کرده‌ایم که در برابر چالش‌ها سرسخت هستند. از این رو، انتظار داریم که اجازه داده شود بدون موانع اضافی، به کارمان ادامه دهیم. شرکت ما پس از چند دهه فعالیت در حوزه‌هایی همچون تکنولوژی، ماشین‌آلات، طراحی و کنترل کیفیت به سطح بالایی از توانمندی رسیده است و می‌تواند این موارد را به خوبی مدیریت کند. اما با این وجود، عدم ثبات اقتصادی و تغییرات ناگهانی، که ریشه در عدم ثبات سیاسی دارند، همچنان چالشی موردبحث برای صنعت ساختمان است.
