پدافند غیرعامل، راهبرد مقابله با خطر

او در مورد برنامه‌های  فولاد مبارکه برای به‌روزرسانی فرایندهای خود و افزایش ضریب حفاظت از کارکنان می‌گوید: در بحث مدیریت ایمنی فرایند و استانداردی از انجمن ایمنی مواد شیمیایی از حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پیش شروع شد. انجمن جهانی فولاد چند سال پیش این استاندارد را بازنگری کرد و در ۶ الزام اصلی و ۱۷ الزام دیگر سازمان‌ها و صنایع فولادی را موظف ساخته که این استاندارد را پیاده‌سازی کنند.

لایه‌های ایمنی فرایند عبارت‌اند از: ۱- مفاهیم ایمنی در طراحی واحد فرایندی؛ ۲ - سامانه کنترل فرایند؛ ۳ - سامانه‌های هشداردهنده اعم از کنترل آلارم و اپراتوری؛ ۴- سامانه‌های قطع اضطراری؛ ۵- حفاظت فیزیکی با استفاده از شیرهای اطمینان؛ ۶- حفاظت‌های پس از حادثه؛ ۷- آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری کارخانه؛ ۸- مدیریت بحران در جامعه که پلیس و نهادهای امنیتی و حراست در آن درگیر می‌شوند. اینجا دیگر باید کل جامعه بسیج بشود تا بتوانیم پیامدهای بحران ایجادشده را مدیریت کنیم. یکی از اهداف پدافند غیرعامل همین است که با برخی اقدامات غیرنظامی بتوانیم اول از بروز حادثه‌ها و فجایع پیشگیری کنیم و در صورت وجود تهدیدات بیرونی، مثل حملات نظامی، بتوانیم مدیریت کنیم تا کمترین پیامدها متوجه کارکنان، خط تولید و مهم‌تر از آن به جامعه شود.

نقش کارکنان

جواد کیانی در مورد نقش کارکنان پیرامون افزایش ایمنی می‌گوید: یکی از حوزه‌های تمرکز مدیریت شرکت در حوزه ایمنی ترویج فرهنگ ایمنی است. موضوعی که فولادسازان دنیا نیز بر آن به‌خوبی متمرکز شده‌اند. با نهادینه شدن فضا و فرهنگ ایمنی در سازمان، همه افراد خود را در حیطه وظایف و شرح شغلی که دارند مسئول می‌دانند. بدون مشارکت کارکنان، ایمنی و حادثه صفر و عدم بروز حادثه بزرگ امکان‌پذیر نیست. حتی اگر یک بازرسی کوچک درست و کیفی انجام شود در پیشگیری از حوادث نقش بزرگی دارد. ما به دنبال مشارکت همه کارکنان هستیم.

تجربه‌های بشری

کیانی می‌افزاید: حضور در همایش‌های بین‌المللی که سازمان جهانی فولاد برگزار می‌کند یکی از این راهکارهاست؛ به‌عنوان مثال، یکی از موضوعاتی که از طریق شرکت تاتااستیل بهینه‌یابی کرده‌ایم ارزیابی ریسک‌های فرایندی در کوره‌های قوس الکتریکی با روش پاپیونی است. پروژه بسیار خوبی در فولادسازی با همکاری واحد تحقیق توسعه انجام شد و به حدود ۱۵۰ پیشنهاد و اقدام اصلاحی رسیدیم که بتوانیم فرایند تولید کوره‌هایمان را ایمن‌سازی کنیم و ایمن‌تر انجام دهیم که بخش بزرگی از آن هم انجام شده است. ما ۸ کوره ۲۰۰ تنی در فولاد مبارکه داریم و چندین میلیون تن جابه‌جایی فولاد مذاب ۱۸۰۰ درجه انجام می‌دهیم. اگر به اصول مدیریت فرایند به‌صورت جدی نپردازیم، قطعاً در معرض خطر قرار داریم. واقعاً نهادینه شدن فرهنگ ایمنی در فولاد مبارکه ما را از این خطرات به دور نگه داشته است. از طرف دیگر اینکه این راهکارها و تجارب را در اختیار شرکت‌های فولادساز کشور قرار دهیم رسالت اجتماعی خود می‌دانیم.

اگاهی بخشی، ستون آمادگی

رییس ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و آتش‌نشانی فولاد مبارکه  همچنین می‌گوید: ما باید به دو مفهوم دقت داشته باشیم؛ یکی مفهوم تهدید و دیگری مفهوم آسیب‌پذیری. بر اساس منطق مدیریت ریسک، تهدیداتی را که می‌تواند برای ما بحران‌ساز باشد شناسایی و در تمام واحدها آسیب‌پذیری‌ها را هم بررسی کرده‌ایم. با همکاری روابط عمومی محتوی‌هایی به‌صورت اینفوگرافیک از ۱۰ خطر اصلی و عمده هر ناحیه تهیه و اطلاع‌رسانی کرده‌ایم. همچنین موشن‌ها و انیمیشن‌های شرایط اضطراری نیز ساخته شده است که در ناحیه فولادسازی ایجادشده و در ناحیه آهن‌سازی در حال اجراست. در نظر داریم شرایط اضطراری عمده‌ای را که در واحدهای مختلف ممکن است اتفاق بیفتد به‌صورت انیمیشن و موشن بسازیم و اطلاع‌رسانی کنیم. به‌علاوه طبق تقویم سالانه اجرای حدود ۲۰۰ مانور را برنامه‌ریزی می‌کنیم. در حال حاضر هم ممیز خارجی را در شرکت شروع کرده‌ایم.

فناوری‌های نوین در خدمت حفاظت از سرمایه‌های انسانی

کیانی همچنین به تحقیقات نوین برای شکل دادن به ساحت ایمنی با استفاده فناوری‌های نوین می‌پردازد و اضافه می‌کند:  مطالعات یکپارچگی ایمنی فرایند را در واحدهای فرایندی انجام داده‌ایم و بررسی کرده‌ایم که آیا سیستم‌های طراحی‌شده صلاحیت و قابلیت اطمینان کافی را دارند یا خیر. برنامه‌هایی روی سیستم‌های F&G داریم که کنترل ایمنی فرایند را انجام می‌دهد. در بحث رباتیک و هوش مصنوعی، حرکت‌های بزرگ و خوبی را در زمینه تحول دیجیتال شروع کرده‌ایم و هم‌زمان در حوزه ایمنی تعداد زیادی از فعالیت‌های خطرناک را شناسایی کرده‌ایم و برای آن‌ها و همچنین اقدامات کنترلی در حوزه رفتار ایمن کارکنان به سمت استفاده از هوش مصنوعی و رباتیک رفته‌ایم.