گسست تاریخی توسعه شهر اصفهان

محمدعلی ایزدخواستی بیان کرد: سازمان نوسازی و بهسازی شهر صفهان در سال ۱۳۵۴ تأسیس شد و وظیفۀ آن حفاظت از بافت‌های تاریخی و کمک به بهبود وضعیت بافت‌های فرسوده شهری بوده است. این سازمان در ادوار مختلف، صدها اثر تاریخی ارزشمند را در شهر اصفهان مرمت و حفاظت کرده است و همچنان در این مسیر حرکت می‌کند.

وی افزود: سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان طی دو سال گذشته ۶۸ پروژه مرمتی را در شهر اصفهان آغاز و به انجام رسانده است. این چتر حمایتی گسترده‌ای بر روی آثار تاریخی ارزشمند و میراث فرهنگی اصفهان محسوب می‌شود. سازمان نوسازی، سازمانی است که به‌صورت چندجانبه عمل می‌کند، یعنی همه مراحل مطالعه و شناخت تا طراحی، حوزه‌های فنی - مهندسی، اجرای عملیات مرمت و احیای بناهای تاریخی را درون خود دارد.

این مسوول ادامه داد: از طرفی، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان متولی بافت تاریخی این شهر است، بنابراین حفاظت و نگهداری از بافت تاریخی و مواریث ارزشمند شهر را زیرنظر دارد. همچنین برای آن‌ها راهکار ارایه می‌دهد تا از ظرفیت موجود در سایر قسمت‌های مدیریت شهری و سایر نهادها نیز به‌منظور بهبود وضعیت بافت تاریخی استفاده کند.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان با اشاره به گستردگی بافت تاریخی در شهر اصفهان تصریح کرد: براساس همین گستردگی، شاید تمام تلاش سازمان نتواند پاسخگوی نیازهای بافت تاریخی در اصفهان باشد، اما در حد ضرورت در کنار سایر نهادها همچون میراث فرهنگی وارد عمل می‌شود.

اصفهان؛ شهری که پیوستگی تاریخی‌اش را از دست داد

ایزدخواستی با بیان اینکه در گذشته چشم‌انداز این سازمان توسعه عملیات و حفاظت از بافت تاریخی و بهبود بافت فرسوده بود، گفت: در سه سال اخیر، به بررسی و واکاوی گسترده‌ای اقدام کرده‌ایم، با این هدف که بدانیم شهر تاریخی اصفهان در ذات خویش چه نیازهایی دارد.

وی با نظر به نیاز شهر تاریخی اصفهان اظهار کرد: در بررسی یادشده چنین حاصل شد که توسعه شهر اصفهان در ۱۰۰ سال گذشته به‌گونه‌ای بوده که پیوستگی تاریخی شهر را مخدوش کرده است. شهر اصفهان همواره در ادوار مختلف تاریخی با یک پیوستگی و درهم‌تنیدگی رشد و توسعه داشته؛ چنان‌که در زمان سلاجقه، رشد و توسعه شهر اصفهان متناسب با شهرسازی دوره آل‌بویه بوده است. البته سلجوقیان نیز ابداعات و نوآوری مختص خود را نیز به آن اضافه کردند.

این مسوول با همان نگاه تاریخی یادآور شد: معماری و شهرسازی دوره ایلخانان در اصفهان نیز با معماری و شهرسازی دوره سلجوقی پیوستگی یافت. ایلخانان مغول هم ابداعات خویش را به بافت این دیار کهن افزودند.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان با تأمل در دوره صوفیه توضیح داد: در عصر صفویه نیز که شاید بیشترین شواهد از آن به یادگار مانده، نظام شهری اصفهان یا مکتب شهرسازی اصفهان به‌طور کامل هم‌پیوند و هم‌رسته با دوران قبل از خود حرکت کرد. صفویان هم در کنار حفظ این پیوستگی، به اجرای برخی ابداعات و نوآوری‌ها موفق شدند. با این ‌حال، در ۱۰۰ سال گذشته این سیر و پیوستگی تاریخی در شهر اصفهان از میان رفته است، به همین خاطر است که امروزه با شهری ناقواره‌ مواجهیم!

میان بافت معاصر اصفهان و بافت تاریخی گسست ایجاد شد

ایزدخواستی سپس با نظر به این مسئله که بافت تاریخی اصفهان فراموش ‌شده است، خاطرنشان کرد: بافت معاصر اصفهان هم‌پیوند با بافت تاریخی خود نیست و به‌مرور نمی‌توان عنوان «شهر تاریخی» به آن منتسب کرد. درواقع، اصفهان شهری است که گسست‌ در آن رخ داده؛ به همین علت، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در چشم‌انداز ۱۰ساله، رسالت خود را رسیدن به الگوی توسعه شهر بر مبنای سیر تاریخی گذشته می‌داند. وی با درنگ در چشم‌انداز ۱۰ساله اخیر بیان کرد: بر این اساس، سازمان نوسازی و بهسازی در کنار انجام پروژه‌های مرمتی و حفاظت از بناهای تاریخی ارزشمند در شهر اصفهان، حوزه مطالعاتی و اندیشمندی‌اش را به سمتی هدایت می‌کند که در عملیات مهندسی خود، بتواند از آن اندیشه‌ها استفاده کند. تلاش بر این است که در یک افق ۱۰‌ساله بتواند الگوهای توسعه شهر را بر مبنای پیوستگی تاریخی صادر و دوباره ادعا کند که اصفهان بعد از ۱۰۰ سال می‌خواهد به دوره تاریخی‌اش پیوند بخورد.

مسوول بافت تاریخی شهر اصفهان توضیح داد: توسعه و رشد خاستگاهی دارد که به زمانه آن بازمی‌گردد، اما اینکه آیا الگو و مبنایی هم‌پیوند با دوره‌های گذشته نیز داشته باشد، نیازمند این مسئله است که دوره‌های تاریخی یا گذشته را به‌درستی بشناسیم. باید به درک درستی از تبلور و زایش شهر دست پیدا کرد. اگر در این دوره، تبلور و زایشی داریم، متناسب با رشدی است که در دوره‌های گذشته وجود داشته است.