یک مدیر استارت‌آپی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»
اخلاق غیر حرفه‌ای برخی سرمایه‌گذاران انگیزه کار را از بین می‌برد
شرکت‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز معمولاً مبالغ بیشتری را نسبت به سرمایه‌گذاران می‌کنند و بر شرکت‌هایی با کشش ثابت‌شده در بازار یا پتانسیل رشد قابل‌توجه تمرکز می‌کنند.
آن‌ها تامین مالی را درازای سهام ارائه می‌کنند و فعالانه در فرآیندهای تصمیم‌گیری استراتژیک شرکت می‌کنند. اگرچه در میان سرمایه‌گذاران نیز میل به انحصارطلبی و تصاحب ایده‌های خلاق وجود دارد که متاسفانه بخشی از چالش‌های اخلاق کاری در ایران است.
این بحران کاری می‌تواند استارت‌آپ‌ها را به تعطیلی کامل بکشد، زیرا اخلاق غیرحرفه‌ای برخی از سرمایه‌گذاران، انگیزه کار را در میان فعالان این عرصه از بین می‌برد.
به جهت بررسی موضوع فوق، گفت‌وگو کردیم با بهزاد خاتم‌ساز اصفهانی، مدیر استارت‌آپ فرایتک، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
کار خود را از چه زمان و با چه محتوایی آغاز کردید؟
ما در سال ۹۸ این کار را آغاز کردیم. در آغاز ۳ همکار بودیم. یکی از همکاران، نانو می‌خواند و در یک پروژه همکاری داشتیم. ازآنجا باب دوستی و آشنایی ما آغاز شد. درنهایت تصمیم به ایجاد یک بیزینس گرفتیم. در مرکز رشد دانشگاه اصفهان درخواست کارداریم و از طرح خود دفاع کردیم. ما ۹۹ وارد مرکز رشد شدیم که با آغاز کرونا هم‌زمان بود. در آن دوره به فکر ارائه طرحی برای مواد ضدعفونی بودیم. ماده‌ای دراین‌بین طراحی شد که ضدعفونی را به‌صورت خاصی انجام دادیم.
منظور از ماده ضدعفونی خاص چیست؟
نقره یک ماده آنتی باکتریال است. ما به‌جای نقره برای نظافت، آهن را با خواص نقره استفاده کردیم. به این شکل قیمت محصول را خیلی پایین آوردیم و خواص هم‌تغییر نکرده است.
این ماده تا دو ماه درروی سطوح می‌ماند و باکتری‌هایی روی آن کشته می‌شوند. مثلاً اگر این ماده را روی دستگیر در بزنیم آلودگی‌های دست من روی آن کشته می‌شود و نفر بعدی که به آن دسته دست می‌زند آلوده نمی‌شود. ما این اثر را در سازمان مالکیت سازمان ملل ثبت کردیم. چند کشور هم پس از ثبت این اختراع به ما درخواست همکاری دادند اما وقتی جلو رفتیم هم ما تجربه نداشتیم و هم آن‌ها قصد استثمار محصول را داشتند. البته وقتی این پروسه رو به پایان بود دیگر کرونا هم فروکش کرد و جو استفاده از این محصولات پایان گرفت.
آیا ثبت اختراعی نیز دارید؟
ما دو محصول ثبت اختراع داریم؛ اول یک پالایه آب است که آن را با نانو مواد بالا بردیم و محور اصلی آن برای فلزات سنگین است. این طرح نیز پیشنهاد یک شرکت کشتی‌رانی بود که برای پالایه کشتی‌ها آن را درخواست کرد. ازنظر بیولوژیک که باکتری آب کشته شود و ازنظر جلوگیری از جذب فلز پالایه را درست کردیم. دومین اختراعمان هم ضدعفونی‌کننده بود.
محصول بعدی شما چه بود؟
سفارش بعدی که به ما شد متعلق به محصولی است که نام آن جاذب اتیلن است. میوه از خود یک گاز به نام اتیلن تولید می‌کند که باعث رسیدن میوه می‌شود. سیب را کنار موز بگذاریم، موز زودتر سیاه می‌شود چون این گاز بیشتر از سیب خارج می‌شود.
اگر این گاز را از میوه بگیریم، فرآیند رسیدن میوه کندتر می‌شود. وقتی یک میوه را می‌خواهند چند ماه در سردخانه بماند، برای نگهداری میوه‌ها از این ماده استفاده می‌کنند تا میوه دیرتر برسد. قیمت این ماده در داخل نسبت به خارج، یک‌دهم قیمت است. ایده ما این است که این محصول را در مصارف خانگی وارد کنیم.
گروه شما چه ساختاری دارد؟
گروه ما ۳ نفر در آغاز بود و بعد به ۵ نفر رسیدیم که ۲ نفر به آمریکا رفتند والان ۳ نفر هستیم. البته در حال حاضر دو نفر از دوستان دیگر هم به کشور‌های دیگر رفتند و تنها من مانده‌ام. خاصیت شرکت ما این است که هرچه تابه‌حال به ما سفارش داده‌اند را ساخته‌ایم. ما کارمان را از دفتر مرکز رشد دانشگاه اصفهان آغاز کردیم.
مهم‌ترین چالشی که در سال‌های اخیر برای ارائه محصولاتتان پشت سر گذاشته‌اید چه بوده است؟
یکی از مشکلات ما این بود که همه دانشگاهی بودیم و گروه فروش نداشتیم. اینکه ۴ سال کار ما طول کشیده است به علت فقدان بازاریابی و جذب سرمایه بوده است. چند شرکت در اصفهان هم به ما درخواست همکاری دادند اما بالا ۵۰ درصد سهام می‌خواهند.
هدف میان‌مدت پیش رو استارت‌آپ شما چیست؟
هدف پیش رو ما فروش و یا رسیدن به مرحله تولید است. گروه ما بیشتر ایده اولیه را به محصول تبدیل می‌کند. خود ما تنها نمی‌توانیم به تولید برسیم و نیازمند سرمایه‌گذار هستیم. شرکت پروتکل ما را به اجرا و تولید می‌رساند.
آیا بودجه‌ای هم از نهاد‌های مختلف دریافت کرده‌اید؟
بعد از ۴ سال هنوز بودجه‌ای از هیچ نهادی نگرفتیم. ما فرآیند دانش‌بنیانی را پشت سر می‌گذاریم، پس‌ازآن تبدیل به شرکت دانش‌بنیان می‌شویم.
درصورتی‌که شرکت دانش‌بنیان شویم، مالیاتمان کاهش می‌یابد و وام هم می‌دهند. البته حمایت‌هایی هم برای ارائه فضا و مشاوره انجام شد.
کار کردن استارت‌آپ‌ها در اصفهان چه چالش‌هایی را در پیش دارد؟
کار کردن در اصفهان سخت است. تجربه‌ای که ما داشتیم این است که نسبت به شهر‌های دیگر، کار کردن در اینجا سخت‌تر است. ما قرار بود محصولمان را به هند بفرستیم. من برای گرفتن مجوز از پست، دو هفته درگیر بودم و مجوز‌های متعددی را گرفتیم و روند فرسوده کننده ای بود.
نکته آخر
ما نیازمند حمایت و سرمایه‌گذار برای توسعه و تولید محصولاتمان هستیم. این حمایت‌ها می‌تواند به تداوم کار استارت‌آپ‌ها نیز کمک کند.
