کارآفرینان، قربانیان تصدی‌گری دولتی
بهبود شرایط اکوسیستم کارآفرینی مستلزم تسهیلگری دولت است
همان‌طور که در دوره‌های پیشین انتخابات ریاست جمهوری، شاهد تغییر و جابه‌جایی مدیران و مسئولان کشوری و استانی بوده‌ایم، این دوره نیز شاهد تغییر وزیر و استاندار و دیگر مسئولان کشور خواهیم بود. هنگامی‌که حرف از تعیین یک استاندار جدید می‌شود، کارشناسان و متخصصان با توجه به شناختی که نسبت به حوزه فعالیت تخصصی‌شان دارند، معیارها و خصوصیات ویژه‌ای برای شخصی که در این جایگاه قرار می‌گیرد، ذکر می‌کنند. به بررسی افراد مختلف می‌پردازند و بایدها و نبایدها را گوشزد می‌کنند. در این گزارش با دو نفر از فعالان حوزه اقتصاد و کارآفرینی گفت‌وگو کرده‌ایم تا به معیارهای استانداری که بتواند نقش موثری در اکوسیستم کارآفرینی ایجاد کند بپردازیم. واژه کارآفرینی را از نو تعریف کرده‌ایم و زبان کارآفرینانی شده‌ایم که زبان مشترکی بین خودشان و مسئولان پیدا نکرده‌اند.
نعمت‌الله اکبری، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان با اشاره به معنای نوآوری گفت: در قدم اول باید بدانیم تعریف نوآوری و کارآفرینی چیست؟ زیرا معمولا ما کارآفرینی را با کسب‌وکار و شغل آفرینی اشتباه می‌گیریم. این خطای شناختی در جامعه رایج است زیرا مفاهیم این دو مورد از یکدیگر تمیز داده نمی‌شود.
او افزود: استاندار در اصل عالی‌ترین مقام و نماینده دولت در استان است، حال باید بدانیم دولت در نظام اقتصادی ما متولی و مسئول ایجاد شغل است یا مسئول ایجاد فرصت‌های شغلی؟ توقع عموم مردم از دولت این است که برای آن‌ها شغل ایجاد کند، این در حالی است که دولت مسئول ایجاد فرصت‌های شغلی است. تنها شغلی که دولت می‌تواند ایجاد کند شغل‌های دولتی است که در این صورت فقط حقوق‌بگیرهای دولتی بیشتر می‌شود. ما تنها زمانی می‌توانیم از کارآفرینی و نوآوری حرف بزنیم که مقصودمان ایجاد فرصت‌های شغلی باشد.
اکبری با اشاره اینکه فضای کسب‌وکار در اصفهان فضای مطلوبی نیست ادامه داد: منظور از فرصت‌های شغلی ایجاد فضا و اکوسیستم مناسب برای ایجاد کسب‌وکار است. در استان اصفهان ما قانون و مقررات را 120 درصد اجرا می‌کنیم، یعنی فراتر از آن چیزی که هست و همین موضوع باعث شده فضای کسب‌وکار اصفهان تحت تاثیر قرار گیرد و فضای مطلوبی نباشد. فضای کسب‌وکار یعنی اگر فردی بخواهد فعالیتی را شروع کند از نقطه آغاز که اخذ مجوز است تا شروع فعالیت چه مقدار زمان و هزینه باید صرف کند تا بتواند یک کسب‌وکار ایجاد کند، این بازه زمانی باید کاهش داده شود.
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان گفت: رتبه کسب‌وکار ایران در دنیا در بین 187 کشور جهان 129 است و استان اصفهان در بین استان‌های کشور متاسفانه رتبه مناسبی ازلحاظ کسب‌وکار ندارد. فرآیندها و زمانی که ما برای ایجاد یک کسب‌وکار در استان طی می‌کنیم بسیار طولانی است. استاندار خوب برای ما استانداری است که بتواند این بازه زمانی را کم کند و فضای کسب‌وکار را بهبود ببخشد، زیرا فرصت‌های شغلی در یک اکوسیستم و فضای کسب‌وکار مناسب خلق می‌شوند.
اکبری افزود: فرد خلاق، کارآفرین و نوآور به‌شدت حساس‌تر از صاحب کسب‌وکار است. درصد کمی از صاحبان کسب‌وکار کارآفرین هستند. استاندار موظف است فضای کسب‌وکار را بهبود ببخشد تا ما شاهد کارآفرینی و نوآوری باشیم. طبیعتا اگر فضای کسب‌وکار استان به سمت بهبود نرود نباید انتظار ظهور کارآفرینان و نوآوران را داشت. این نکته از آنجا مورد اهمیت است که بدانیم مسئله کارآفرینی و نوآوری ماهیتی به‌مراتب حساس‌تر و گریزپاتر از فعالیت‌ها و کسب‌وکارهای معمولی دارد. وقتی ما نمی‌توانیم شاهد رونق کسب‌وکارها و توسعه آن‌ها باشیم نباید انتظار ظهور و بروز کارآفرین‌ها و نوآورها را داشته باشیم.
او با اشاره به اینکه کارآفرینی فراتر از کسب‌وکار است ادامه داد: کارآفرینی به فعالیتی گفته می‌شود که پیش‌ازاین وجود نداشته باشد و یک جنبه نو در توزیع یا در تولید داشته باشد و خلاقانه باشد. کارآفرین به کسی گفته می‌شود که یک فعالیت را با جنبه‌های نوآورانه و خلاقانه به وجود آورد.
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان گفت: یک نماینده دولت یا استاندار زمانی می‌تواند از کارآفرین‌ها حمایت کند که مسیر کارآفرینی را با مقررات زدایی تسهیل کند نه اینکه ازنظر مالی از آن‌ها حمایت کند. استاندار باید به یک درک متقابلی بین طبقه کارآفرین، خلاق، نوآور و نماینده عالی دولت برسد و این موضوع مستلزم درک مشترکی است که افراد بتوانند روی یک سری شاخص و معیار به‌اتفاق نظر برسند.
اکبری افزود: استاندار یا به چنین درکی رسیده است یا باید با برگزاری جلسات متعدد با کارشناسان به چنین درکی می‌رسد. مشکل ما این است که این جلسات تشکیل نمی‌شوند. این درک مشترک به معنای حمایت مستقیم نیست، نماینده دولت باید نقش تسهیلگر داشته باشد و از دخالت مستقیم به‌شدت جلوگیری کند.
او با اشاره به مزایای تسهیلگری دولت ادامه داد: تسهیلگر بودن دولت خدمت مفیدی به فضای کسب‌وکار است. تسهیلگر بودن مستلزم این است که تا حد زیادی دولت نقش خودش را از دخالت کننده و تصدی‌گری کاهش دهد و به سیاست‌گذاری و تسهیلگری بپردازد. هرچقدر نقش دولت در این امور کاهش یابد و جنبه تسهیلگری آن بیشتر شود خدمت بیشتری به شهروندان می‌شود.
همچنین حمید گودرزی فعال حوزه کارآفرینی با اشاره به خصوصیات کارآفرینان گفت: کسی که کارآفرین واقعی باشد نسبت به مانع‌هایی که بر سر راهش ایجاد می‌شود بی‌توجه است، او کار خودش را می‌کند و هر جور که شده موزاییک‌های مسیری که برای رسیدن به هدفش در نظر گرفته را چیدمان می‌کند. نه فیلترینگ می‌تواند جلوی راه او را بگیرد و نه بروکراسی دولتی. او چالش‌ها را حل می‌کند و موانع را پشت سر می‌گذارد.
او افزود: در مقابل ما با مدیرانی در دستگاه‌های دولتی روبرو هستیم که مدل ذهنی‌شان با کارآفرینان متفاوت است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک استاندار برای مدیریت و همکاری با جامعه‌ای که نوآور و کارآفرین است توانایی درک تفاوت طرز فکر خودش و سایر مدیران و طرز تفکر کارآفرینان و نوآوران است.
گودرزی با اشاره به اهمیت همگام شدن دولت و کارآفرینان ادامه داد: نماینده دولت باید برای درک ذهنیت کارآفرینان و نوآوران جلسات متعدد با افراد فعال در این حوزه برگزار کند و یک کارگروه تشکیل دهد تا بتواند همکاری بهتری با کارآفرینان داشته باشد و همگام با آن‌ها پیش برود.
گرچه چالش‌هایی که استاندار جدید اصفهان قرار است برای مقابله با آن‌ها برنامه‌ریزی کند روزبه‌روز بیشتر می‌شود اما متخصصان و کارشناسان نیز راه انتقال پیام خود به مسئولان را پیداکرده‌اند. حال باید ببینیم دولت جدید تا چه اندازه به شعارهای انتخاباتی‌اش پایبند است و استاندار جدید اصفهان را از بین متخصصان برمی‌گزیند یا تسلیم فشارهای سیاسی و توصیه‌ها می‌شود؟
