مدیرعامل منطقه‌ی ویژه اقتصادی خلیجفارس در گفت وگو با دنیای اقتصاد مطرح کرد؛
منطقه ویژه خلیج فارس؛ پیشران اقتصاد جنوب کشور
هدف دولت‌ها از ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در کشور چه بوده؟ پس از گذشت نزدیک به سه دهه از عمر منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، روند فعالیت این منطقه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مناطق ویژه اقتصادی محدوده‌های جغرافیایی مشخصی در مبادی ورودی و خروجی کشور هستند که به‌منظور جذب سرمایه‌های خارجی و داخلی و همچنین ایجاد بستر مناسب برای فعالیت‌های صنعتی، تولیدی و تجاری، با هدف افزایش صادرات کالا و ارائه بهینه خدمات جهت حضور فعال در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد شده‌اند. تمرکز اصلی در این مناطق بر ساده‌سازی فرایندهای تجاری است، به همین دلیل در این مناطق قوانین مبادلاتی آزادانه‌تر، معافیت‌های گوناگون در تعرفه‌ها و عوارض گمرکی و تشریفات ارزی ساده‌تری نسبت به سرزمین اصلی حاکم است.
به‌طورکلی مناطق ویژه اقتصادی با متمرکزکردن امکانات و زیرساخت‌های موردنیاز برای فعالیت صنایع و انجام فرایندهای تجاری، مزیت‌های نسبی مهمی را برای توسعه صنایع و فعالیت آن‌ها فراهم می‌آورند و در طول چند دهه گذشته، شمار زیادی از کشورهای جهان، ایجاد مناطق ویژه اقتصادی را با هدف فراهم آوردن زیرساخت و بستر مناسب برای توسعه تجارت و رشد اقتصادی در دستور کار قرار داده‌اند. اولین مناطق ویژه اقتصادی و تجاری جهان در کشورهای آسیایی در بوته آزمایش قرار گرفتند و با توجه به تأثیرات شگرف آن‌ها در تسهیل و بهبود فرایندهای تجاری و صنعتی، این مهم به الگوی جدیدی در رشد اقتصادی کشورها تبدیل شد. امروزه مناطق ویژه پلی میان اقتصاد ملی و بین‌المللی تلقی می‌شوند که با جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم داخلی و خارجی پایه‌های اقتصاد و تجارت کشورها را تقویت می‌کنند.
منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس نیز در بیش از سه دهه فعالیت خود خدمات بزرگی را عرضه داشته و امروز به یکی از قطب‌های اصلی صنعت فولاد و آلومینیوم ایران اسلامی تبدیل شده است و با اشتغال‌زایی برای بیش از ۱۴ هزار نفر، پیشران اقتصاد جنوب کشور به‌حساب می‌آید.
این منطقه ویژه اقتصادی چه نقشی در رشد اقتصادی کشور و هرمزگان داشته است؟
نقش منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس در رشد اقتصادی کشور و هرمزگان ابعاد مختلفی دارد و نمی‌توان به‌سادگی این نقش را در طول سالیان متمادی تشریح کرد؛ اما اگر به آمار تولید، صادرات، اشتغال‌زایی و جذب سرمایه ی داخلی و خارجی ما نظر کنید متوجه جایگاه ویژه‌ی بزرگ‌ترین منطقه ویژه اقتصادی کشور می‌شوید. به عنوان مثال در سال گذشته بیش از ۸ میلیون و ۹۱۰ هزار تن تولید انواع مواد معدنی را داشتیم و مجموع ارزش صادرات محصولات تولیدشده شرکت‌های فعال در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس در سال ۱۴۰۲ به یک میلیارد و ۷۰۶ میلیون دلار رسیده است. آمار وزنی فروش صادراتی محصولات توسط شرکت‌های صنعتی در این منطقه نیز در سال گذشته به بیش از ۴ میلیون و ۸۵ هزار تن رسید.
ما هر روز رو به جلو حرکت می‌کنیم و این مسئله را می‌توان در آمارهای تخلیه و بارگیری اسکله اختصاصی این منطقه در سال ۱۴۰۲ نیز مشاهده کرد که با رشد ۷ درصدی نسبت به سال پیش از آن به بیش از ۱۳ میلیون تن رسیده است. باید اشاره کرد که میزان بارگیری محصولات معدنی توسط کشتی در یازده‌ماهه نخست سال ۱۴۰۲ برابر با ۲ میلیون و ۶۰۴ هزار تن بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد قابل توجه ۵/۴۷ درصدی داشته است و رکورد بی‌نظیری در خصوص عملکرد در این بخش به شمار می‌آید. تخلیه واگنی نیز در منطقه ویژه اقتصادی خلیجفارس در بازه زمانی یادشده به ۳ میلیون و ۸۹۵ تن رسید که رشد ۹/۱۱ درصدی را نسبت به سال قبل از آن تجربه کرده است. علاوه بر این، تناژ بار واردشده به منطقه از طریق کامیون نیز در بازه زمانی یادشده به بیش از یک میلیون و ۲۹۱ هزار تن رسیده است.
منطقه ویژه خلیج فارس چه ویژگی ممتازی نسبت به سایر مناطق ویژه دارد؟
منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیجفارس از موقعیت ممتازی به لحاظ دسترسی به آب‌های آزاد و انواع سیستم‌های حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و دریایی برخوردار است، در ضمن وجود زیرساخت‌های مناسب و دارای ظرفیت کافی، نقش تعیین‌کننده‌ای در تحقق اهداف توسعه‌ای کشور ایفا کرده است. به طور کلی منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیجفارس در سال‌های اخیر در جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی موفق بوده و توانسته است با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و امکان برقراری ارتباطات بین‌المللی، نقش به‌سزایی در رشد صادرات غیرنفتی کشور داشته باشد.
منطقه ویژه خلیج فارس چه مزایایی را برای فعالیت صنایع ایجاد کرده است؟
علاوه بر زیرساخت‌های معمول، صنایع فعال در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیجفارس از امکان استفاده از معافیت‌های گمرکی برای واردات تجهیزات و مواد اولیه بهره‌مند می‌شوند و همچنین کالاهای ساخته شده برای ورود به کشور، به میزان ارزش‌افزوده ایجاد شده، معافیت گمرکی خواهند داشت، در ضمن عملیات اخذ مجوز اشتغال برای کارکنان خارجی نیز به‌سهولت انجام می‌شود و امکان صادرات، ترانزیت، ترانشیب و صادرات مجدد کالا در منطقه فراهم شده است؛ بنابراین تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از مزایا و تسهیلات منحصربه‌فردی که این منطقه ارائه می‌دهد، اهداف تجاری خود را محقق کنند.
آخرین وضعیت سرمایه گذاری‌ها در این منطقه ویژه چگونه است؟
در سال گذشته ۹ قرارداد سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۷۵۰ میلیون دلار به امضا رسیده که پنج برابر میزان هدف‌گذاری ما بوده است. قراردادهای جدید امضا شده در حوزه تولید ورق ضدزنگ، ورق گرم نورد فولادی، رول ورق نورد گرم، گچ میکرونیزه، بتن آماده و... خواهد بود. در ضمن در حال حاضر ۱۵ پروژه فعال زیرساختی در منطقه به ارزش سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در دست اقدام است، همچنین ۲۲ شرکت با سرمایه‌گذاری چهار میلیارد و ۷۰۵ میلیون‌دلاری در منطقه فعالیت دارند که باید به این آمار، آمار ۵۲ شرکتی که در حال ساخت و نصب تجهیزات هستند نیز اضافه کنیم که در مجموع سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها نیز به دو میلیارد ۳۱۳ میلیون دلار و دو میلیارد و ۴۷۰ میلیون یورو و چهارهزار میلیارد تومان با اشتغال‌زایی حداقل ۶ هزار نفر می‌رسد.
سال ۱۴۰۲ چه محصولاتی با چه حجمی از این منطقه ویژه صادرشد ؟میزان ارزآوری چقدر بوده است؟
مجموع ارزش صادرات محصولات تولیدشده شرکت‌های فعال در این منطقه در سال ۱۴۰۲ به یک میلیارد و ۷۰۶ میلیون دلار رسیده است. آمار وزنی فروش صادراتی محصولات توسط شرکت‌های صنعتی در این منطقه نیز در سال گذشته به بیش از ۴ میلیون و ۸۵ هزار تن رسید. رشد چشمگیر صادرات شرکت‌های فعال در این منطقه نشان می‌دهد که هدف‌گذاری‌ها و برنامه‌های ترسیم‌شده برای نقش‌آفرینی موثر منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیجفارس در راستای کسب جایگاهی به مراتب مهم‌تر در مسیر تحقق هستند.
ورق، اسلب و بیلت فولادی، شمش آلومینیوم و بریکت آهن‌اسفنجی از جمله مهمترین محصولات صادراتی در منطقه ویژه اقتصادی خلیجفارس در سال ۱۴۰۲ بوده‌اند که این مسئله به وضوح نقش این منطقه را در کاهش خام‌فروشی و تمرکز بر خلق ارزش از طریق توسعه صادرات محصولات نهایی نشان می‌دهد. علاوه بر این، تکمیل بودن زنجیره‌های ارزش در کنار وجود زیرساخت‌های انرژی، حمل‌ونقل و ... منجر به کسب چنین دستاوردی شده است. بر اساس آمارها، میزان صادرات ورق فولادی که بیشترین سهم از صادرات این منطقه را به خود اختصاص می‌دهد، در سال گذشته به بیش از ۵۷۷ میلیون دلار رسید. گندله سنگ‌آهن نیز پس از ورق فولادی دومین محصول صادراتی (به لحاظ وزنی) از منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس محسوب می‌شود. در سال گذشته تناژ صادرات این محصول برابر با ۹۳۸ هزار تن بود و ارزآوری ۱۰۱ میلیون دلاری به ارمغان آورد. تناژ صادرات اسلب و بیلت فولادی نیز در سال ۱۴۰۲ به ترتیب برابر با ۵۷۷ هزار تن و ۴۵۸ هزار تن در سال ۱۴۰۲ بود و در مجموع بیش از ۵۱۱ میلیون دلار ارزآوری به دنبال داشت. شمش روی، قیر فله و بشکه‌شده نیز از دیگر محصولات صادراتی توسط شرکت‌های فعال در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیجفارس در سال گذشته هستند که مجموع ارزش صادرات آن‌ها به حدود ۶۶ میلیون دلار می‌رسد.
