بهار بی‌رمق مسکن
سیاست‌های بی‌ثمر دولت
گزارش‌های رسمی از تحولات بازار معاملات مسکن در اسفندماه سال ۱۴۰۲ حکایت از رکود تورمی بازار مسکن در این ماه از سال دارد.
از طرفی خبر از افت آمار معاملات و از سوی دیگر افزایش قیمت‌ها اعلام می‌شود.
درحالی‌که سامان بخشی بخش مسکن و ساخت‌وساز از وعده‌های اصلی دولت سیزدهم بود؛ اما در اجرا سیاست‌های این دولت هم بمانند دولت‌های قبلی درزمینهٔ قیمت‌ها، رونق و عرضه مسکن چندان مؤثر واقع نشده است.
از نظر برخی از فعالان مسکن، احتمالاً دولت هم تمایل آن‌چنانی برای رفع معضلات صنعت ساختمان نداشته و شاید هم سیاست‌های انقباضی که دولت در این حوزه داشت، به‌نوعی تداوم رکود را در بازار مسکن رقم‌زده است.
درمجموع امسال با توجه به شرایط تورمی کشور، مباحث مالیاتی، دستمزدها، افزایش بخشی از تعرفه‌ها و هزینه‌های ساخت و کاهش تولید، موضوع گران‌تر شدن مسکن، دور از ذهن نیست. حال‌آنکه رکود هم بی‌اعتنا به این گرانی‌ها همچنان بر این بازار حاکم خواهد ماند.
مسکن راکد یا پررونق؟
اینجا بحث اصلی مقایسه‌ای میان شرایط بازار مسکن در بهار امسال با سال‌های گذشته است؟
نمودارهای قیمت مسکن در سال‌های مختلف چنین نشان می‌دهد که قیمت این کالای سرمایه‌ای در هیچ زمانی کاهشی نبوده و همواره شیب افزایشی هرچند ملایم به تبعیت از تورم داشته است. به‌این‌ترتیب امسال هم باوجود تورم بالای ۴۰ درصدی این نتیجه حاصل می‌شود که قیمت‌ها اگر هنوز افزایشی هم نداشته اما علی‌رغم کسادی و نبود مشتری، کمتر از سال گذشته نشده است.
حتی باوجود وعده‌های دولت مبنی برافزایش عرضه مسکن اما آمارهایی که از ساخت‌وساز وجود دارد گویای بحران در این بخش است.
و اکنون باگذشت تقریبی ۲ ماه از امسال، این پرسش‌ها وجود دارد که این بازار سال ۱۴۰۳ را چگونه طی خواهد کرد؟
آیا متقاضیانی که در کلان‌شهر اصفهان توان خرید مسکن رادارند خرید خود را انجام دهند یا انتظار و صبوری بیشتر لازم است؟
در مقایسه با سال گذشته چه میزان افزایش نرخ وجود داشته است؟ همچنین نسبت به مدت مشابه، مسکن چقدر سودآوری برای سازندگان به همراه آورده است؟
و آیا برنامه‌هایی برای تعدیل نرخ مسکن و البته رونق بخشی به این عرصه وجود دارد؟
دیدگاه عده‌ای از بازار مسکن امسال این‌چنین است که باوجود رویدادهای تأثیرگذار پیش روی اقتصادی و سیاسی در ایران وجهان ممکن است مسیر این بازار در میانه‌سال تغییراتی داشته باشد.
برخی هم معتقدند باید منتظر ماند که بازارهای موازی چه رفتاری از خود نشان می‌دهند و قطعاً بخش مسکن هم همان مسیر را گرچه با اندکی تأخیر طی خواهد نمود.
در این میان برخی دیگر از فعالان بازار مسکن هم از کاهش محسوس انتظارات تورمی این بازار خبر می‌دهند و معتقدند هنوز قیمت‌ها نسبت به سال گذشته افزایش نیافته است.
به اعتقاد آن‌ها درصورتی‌که دولت موفق شود تعداد قابل‌توجهی از پروژه ۴ میلیون واحدی نهضت ملی مسکن را امسال به سرانجام برساند می‌توان به کنترل و ثبات بازار مسکن در میان‌مدت امیدوار بود.
در این زمینه عبدالکریم داوودی عضو انجمن انبوه‌سازان اصفهان در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد بیان می‌کند: بازار مسکن اصفهان، دارای رونق نسبی در این زمان از سال شده و متقاضیانی هرچند با تردید وارد این بازار می‌شوند.
وی در ارتباط با مقایسه قیمتی بازار مسکن با اردیبهشت‌ماه سال گذشته و سودآوری آن برای سازندگان نسبت به مدت مشابه می‌گوید: مسکن‌های برند که توسط سازندگان معروف خوش‌سابقه و با مصالح باکیفیت عرضه می‌شود افزایش ۱۰ درصدی قیمت را تجربه می‌کند؛ اما واحدهایی که توسط تازه‌واردها و خرده سازنده‌ها ساخته می‌شود نسبت به سال قبل، هنوز افزایش نرخ نداشته است.
و می‌افزاید: در ارتباط با میزان سودآوری سازندگان در مقایسه با سال گذشته، به دلیل افزایش هزینه‌های تولید وعدم تغییر قیمت مسکن، سوددهی کمتر هم شده است.
این فعال اظهار می‌کند: درواقع، افرادی در این بازار برنده هستند و از رونق ایجادشده منفعت می‌برند که صاحب سبکی در ساخت‌وساز و دارای سابقه خوبی در تحویل مسکن باشند و به‌مرور خرده‌های این بازار به کنار می‌روند.
داوودی با اشاره به تأثیر ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن در رونق گیری ساخت‌وساز استان می‌گوید: حدود ۹ هزار واحد در بهارستان و ۴ هزار واحد هم در فولادشهر توسط انبوه‌سازان در حال ساخت است. اقدامی که توسط آن تعداد زیادی از افراد صاحب‌خانه و رونقی هم برای بخش مسکن و ساخت‌وساز محسوب می‌شود.
وی در پاسخ به اینکه اجرای طرح‌هایی مانند مالیات بر سوداگری چه تأثیری بر بخش مسکن خواهد داشت بیان می‌کند: جدای از محاسنی که برای این طرح تعریف می‌شود ولی باوجود اضافه شدن هزینه‌های دارایی، هزینه تمام‌شده مسکن افزایش‌یافته و درنتیجه قیمت مسکن هم بیشتر می‌شود.
این عضو انجمن انبوه‌سازان در ارتباط با چشم‌انداز مسکن تا پایان بهار تصریح می‌کند: فعلاً قیمت‌ها بدون تغییر است. توصیه من به افرادی که مصمم به خرید مسکن هستند استفاده از این فرصت طلایی چندماهه‌ای است که در اختیار آن‌ها قرارگرفته چراکه هنوز مسکن با نرخ سال گذشته عرضه می‌شود.
وی تأکید می‌کند: افراد دارای سرمایه اگر متمایل به کسب سود کوتاه‌مدت هستند وارد بازارهای طلا و ارز شوند و چنانچه خواهان سودآوری بلندمدت هستند از این فرصت ایجادشده برای خرید مسکن استفاده کنند.
قابل‌ذکر است باوجود نگاه خوش‌بینانه برخی فعالان نسبت به شرایط فعلی بازار مسکن، عده‌ای دیگر آن را بی‌رونق و پر تورم عنوان می‌کنند.
در این راستا سید مهدی حجازی رئیس اتحادیه املاک اصفهان در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد بیان می‌کند: بازار همچنان بی‌رونق مانده است.
وی با اشاره به گرانی و افزایش نرخ در بازار مسکن اظهار می‌کند: این حوزه در بهار امسال نسبت به سال گذشته بی‌مهارتر ازلحاظ قیمت و بی‌مشتری‌تر شده است.
این مسوول تصریح می‌کند: زمانی که از نبود خریدار سخن گفته می‌شود نه به معنای بی‌نیازی به مسکن است. بلکه نیاز به مسکن، در میان مردم فراوان است. هنوز تعداد زیادی از مردم اصفهان، بدون خانه و مجبور به اجاره‌نشینی هستند اما گرانی‌ها و قدرت مالی پایین، اجازه خرید را نمی‌دهد.
خانه‌دار شدن آرزوی دست‌نیافتنی
بدون تردید ۱۴۰۳ سال چندان خوشایندی برای بازاری مانند مسکن نخواهد بود. رکود و تورم همسو با یکدیگر در حال تاختن حال‌آنکه هنوز تدبیر و سیاستی که بتواند تحولی برای این شرایط موجب شود موجود نیست.
سیاست‌ها و برنامه‌هایی مدون و کارآمد، مانند تسهیلات ارزان‌قیمت، وام‌های بدون دردسر مسکن و سایر مشوق‌ها، حمایت از تولیدکنندگان مسکن، کنترل تورم، ثبات بازار ارز و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی که نبود هرکدام موجب شده است اکنون بر طبق آمار، تعداد بی‌خانه‌ها به حدود ۵ میلیون خانوار در کشور برسند.
اما در اصفهان علی‌رغم فقدان آمار رسمی جدید از تعداد خانواده‌های فاقد مسکن، بر اساس آخرین سرشماری رسمی که در سال ۹۵ انجام گرفت از یک‌میلیون و ۵۹۱ هزار و ۷۶۹ خانوار ساکن در استان اصفهان، ۹۷۹ هزار و ۳۱۹ خانوار (۶۱.۵ درصد) مالک و ۴۶۴ هزار و ۲۹ خانوار (۲۹.۱ درصد) مستأجر هستند. که در شهرستان اصفهان هم با ۷۰۲ هزار و ۸۰۴ خانوار، ۳۸۳ هزار و ۱۲۳ خانوار (۵۴.۵ درصد) مالک و ۲۴۶ هزار و ۱۴۳ خانوار (۳۵ درصد) مستأجر و ۱۰.۵ درصد خانوارها در سایر موارد هستند.
آمارها، گزارش‌ها، اظهارات کارشناسان و شواهد میدانی که از تورم و افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز وجود دارد. چنین نشان می‌دهد سال‌هاست که خانه‌دار شدن برای اکثریت جمعیت بی‌خانه‌های این استان، دشوار و امسال در حال تبدیل به آرزویی دست‌نیافتنی است.
