مروری بر تاریخچه تحولات صنعت پخش ایران و جهان
با آغاز جنگ جهانی دوم دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که ذخیره کردن کالا به تنهایی کافی نیست، بلکه ارسال کالا به سهولت و در زمانهای مناسب و با ساز و کارهای درست به مبادی فروش و در دسترس قرار دادن کالاها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا به سمت راه‌اندازی شبکه توزیع مویرگی کالا رفتند.
همزمان در دهه 40 خورشیدی در ایران نیز این موضوع مورد توجه قرار گرفت و در فاصله سال‌های 1345 تا 1355 دولت‌ها و نخبه‌های کسب و کار تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا دسترسی به کالاها و خدمات را با استفاده از شبکه‌های توزیع مناسب تسهیل کنند. در این دوره خانواده علی خسروشاهی به نوعی پایه‌گذار صنعت مویرگی با تاسیس شرکت خوراک (مینو) به تولید کالاهای باکیفیت با نام‌های تجاری مختلف پرداختند و با توجه به شکاف‌های ناشی از توزیع و پخش به این فکر افتادند از تجربه غرب استفاده کنند، لذا سیستم مکانیزه توزیع مویرگی کالا از سال 50 کلید خورد و در سال‌های 53 تا 54 به یک بلوغ نسبی رسید و در اوایل انقلاب به یک بخش جدا نشدنی از صنعت ایران تبدیل شد.
دوران بلوغ صنعت پخش با انقلاب ایران همزمان شد و شرکت‌ها کمبود مواد اولیه را به عنوان موضوعی که تولید کالا را با چالش روبه‌رو می‌کند احساس کرده و عملا سیستم فروش مویرگی با مانع تامین به موقع کالا روبه‌رو شد. در نتیجه دولت ناچار شد برای کنترل و تامین کالاهای مصرفی اقدام به توزیع کالای سهمیه‌ای کند و اینجا صنعت پخش به کمک دولت‌ها آمد و از طریق سهمیه‌بندی ارسال کالا به شرکت‌های پخش آنها را موظف کرد تحت نظارت وزارت بازرگانی و بسیج اقتصادی کالا را به فروشگاه‌های تحت‌نظر دولت ارسال و از آنجا نیز در اختیار مصرف‌کننده قرار دهند.
در این نقطه زیرساخت‌هایی که از قبل ایجاد شده بود ظهور و بروز یافت و شرکت‌های پخش وظیفه خطیر ارسال کالا به سراسر کشور و بازارهای هدف را تحت نظارت شدید وزارتخانه‌های اقتصادی بر عهده گرفتند تا کالاهای مصرفی را در دوران جنگ به دست فروشگاه‌ها و مصرف‌کنندگان برسانند. در همان دوران فروشگاه‌های شهر و روستا در کشور فعالیت می‌کردند و شرکت‌های پخش بزرگ، کالاها را از طریق این فروشگاه‌ها به فروش می‌رساندند و در کنار آنها فروشگاه‌های قدس نیز بخش زیادی از کالاهای مورد نیاز مصرف‌کننده را تامین می‌کردند که تقریبا همه محصولات غذایی و غیرغذایی مانند وسایل برقی، سیگار و ... را نیز عرضه می‌کردند.
بعد از جنگ فضای کشور رو به آرامش رفت و شرکت‌های بزرگ چند ملیتی وارد کشور شدند و سیستم پخش دچار تحولی بزرگ شد و پای کامپیوتر و سیستم‌های شبکه‌ای به کشور باز شد. به تدریج با توسعه زیرساخت‌های IT و ICT حضور کامپیوتر و سیستم‌های نوین الکترونیکی سرعت توزیع مویرگی را افزایش داد که نقطه عطفی در صنعت پخش کشور محسوب می‌شود، زیرا در آنجا شاغلان زیادی در بخش‌های تکنولوژی محور به استخدام گرفته شدند و دانشجویان رشته‌های کامپیوتر و صنایع به خدمت این صنعت درآمدند و در دهه80 برندهای بزرگ چندملیتی که در کشورهای خود تجربه توزیع کالا به صورت فول مکانیزه - از انبارش کالا به صورت فول مکانیزه گرفته تا ارسال کالا با ماشین‌های مختلف، درخواست گیری و ... توسط امکانات کامپیوتری و دیجیتالی - را داشتند، این تجربه‌ها و امکانات را به تدریج وارد کشور ما کردند و در نتیجه مفاهیم بازاریابی، بازارسازی، بازارسنجی، ارزیابی بازار و تحقیقات وارد صنعت پخش شد و شرکت‌ها برای گرفتن سهم بیشتری از بازار تلاش کردند به سلاح علم مجهز و از مفاهیم بازاریابی در توسعه صنعت استفاده کنند، لذا از 1385 به بعد شرکت‌های پخش با استخدام فارغ التحصیلان دانشگاه‌های مختلف یک فرهنگ غنی برای تامین و توزیع کالا ایجاد کردند.
![[CITYPNG.COM]HD Worldwide International Shipping Illustration PNG - 1346x986 copy](https://cdn.donya-e-eqtesad.com/servev2/MCmV4LVQJ5xs/aztreVakjSU,/9GXJ8pdaO5Xz.jpg)
در بحث توزیع دارو نیز در کشور چنین اتفاقی افتاد و شرکت‌های پخش دارویی با همین روش‌ها توانستند دارو را در دوران جنگ و بعد از آن در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند و خوشبختانه در آن دوران با مشکلات تامین دارو روبه‌رو نشدیم و همه این خدمات مرهون اقدامات صنعت پخش بود.
در همان سال‌ها بزرگان صنعت انجمن شرکت‌های صنعت پخش ایران را راه‌اندازی کردند و به عبارتی صنعت پخش دارای انجمنی برای حفظ منافع شرکت‌های پخش شد و امروز هر شرکتی که اقدام به دریافت پروانه توزیع کالا کند باید از این تشکل مجوز دریافت کند.
نکته قابل ذکر آن است که 10درصد از شاغلان کشور در صنعت غذا مشغول به کار هستند و پشت فعالیت همه سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌ها و بسیاری از کالاها که روزانه در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد، عملیات پیچیده و سخت و دارای مفاهیم بزرگ بازاریابی، بازرگانی و فروش وجود دارد که باعث می‌شود کالا در دسترس مردم قرار گیرد.
باید بگوییم اولین و مهمترین موضوعی که در شرکت‌های پخش مورد اهمیت قرار می‌گیرد، موضوع نیروی انسانی است که بزرگ‌ترین و حیاتی‌ترین سرمایه این شرکت‌ها است که در بخش‌های مختلف اعم از بازاریابی، فروش، بازرگانی، انبار، آی‌تی، لجستیک و ... مشغول به فعالیت هستند تا بتوانند کالا را در کمترین زمان و با بهترین کیفیت در اختیار مشتریان قرار دهند. لذا با یک صنعت پویا، استوار و قوی با حضور تعداد زیادی نیروی انسانی روبه‌رو هستیم.
به علاوه این صنعت با توجه به توسعه روزافزون مفاهیم جدید مانند هوش مصنوعی در یک دوره پوست‌اندازی قرار دارد و امروز آمارهای مورد استفاده در این صنعت توسط هوش مصنوعی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و وقتی به فروشگاه‌ها و مراکز فروش مراجعه می‌کنیم نتیجه و عملکرد این صنعت مشهود است، با این حال عموم جامعه شناخت کافی از آن ندارند و امیدواریم رسانه‌ها به نقش و وظیفه مهمی که در زمینه معرفی این صنعت بر عهده دارند به خوبی عمل کنند.
