«دنیای اقتصاد» اماواگرهای تشکیل «شرکت توسعه گردشگری» را بررسی می‌کند
ضرورت ایجاد خوشه گردشگری اصفهان
سال‌هاست این اماواگرها بر صنعت گردشگری استان سنگینی می‌کند و هر استاندار و شهردار و رئیس میراث و سایر مقام‌های مسوول هم که بر صندلی ریاست تکیه زده، انتقادی وارد کرده و پیشنهادی هم داده ولی این در سال‌هاست بر همین پاشنه می‌چرخد. حالا از اتاق بازرگانی خبر آمده که بخش خصوصی اصفهان قرار است "شرکت توسعه گردشگری" تاسیس کند تا درمانی باشد بر همه زخم‌های کهنه گردشگری اصفهان. اینکه این شرکت بر کدام مدار و قانون می‌چرخد و شیوه همکاریش با حوزه دولتی استان به چه شیوه‌ای است، هنوز رونمایی نشده اما خبر رسیده که اولین اقدام پس از ثبت شرکت، خرید یا اجاره هواپیمای اختصاصی برای اصفهان است.
پرده اول:۱۷سال قبل
شرکت توسعه گردشگری اصفهان در ۶اسفند۱۳۸۵به صورت سهامی خاص تاسیس شد. از چگونگی فعالیت شرکت اطلاع خاصی در دسترس نیست و فقط نام اعضای هیات مدیره آن موجود است. از آخرین آگهی تغییر اساسنامه شرکت که در اسفند۸۹در روزنامه اطلاعات درج‌شده می‌توان به مسیر فعالیت این شرکت پی برد:"ایجاد، توسعه، بازسازی و اداره کلیه مراکز توریستی تاریخی، صنعتی، طبیعتی، صنایع‌دستی و سایر مناطق گردشگری و ایجاد بستر لازم به‌منظور توسعه امر گردشگری و انجام کلیه فعالیت‌های اجرایی و امور تصدی‌گری از قبیل خدمات مسافرت‌های زمینی، اقتصادی، آموزشی، گردشگری، عمرانی، فنی و مهندسی و برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌های مختلف در جهت توسعه گردشگری و بهره‌برداری از مراکز فوق‌الذکر. انجام امور مشاوره‌ای و ایجاد فرصت‌های لازم مطالعاتی جهت موضوع فعالیت شرکت و مشارکت باشخصیت‌های حقوقی و حقیقی داخلی و خارجی به‌منظور سرمایه‌گذاری و توسعه صنعت گردشگری و اخذ نمایندگی از مراکز گردشگری خارجی و همچنین اعطای نمایندگی به اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی و انعقاد هرگونه قرارداد در زمینه فعالیت شرکت و استفاده از تسهیلات مالی و اعتباری بانک‌ها و مراکز مالی داخلی و خارجی صرفا جهت تحقق اهداف شرکت."
پرده دوم: ۱۰سال قبل
اردیبهشت ۱۳۹۳مسعود گلشیرازی، رئیس وقت کمیسیون گردشگری اتاق اصفهان از تشکیل یک شرکت توسعه زیرساخت‌های گردشگری در استان اصفهان خبر داد و تاکید کرد که این شرکت می‌تواند سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌ها تشویق کند. او در جمع اعضای کمیسیون گردشگری اتاق اصفهان، توضیح داد که سند آمایش سرزمین استان اصفهان بر مبنای توسعه بخش خدمات ازجمله گردشگری تنظیم‌شده و فعالان اقتصادی با چنین رویکردی می‌توانند به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری تشویق شوند.او از همکاری شورای شهر،شهرداری و استانداری در راستای تقویت صنعت گردشگری استان اصفهان خبر داده و گفته بود که همکاری سازمان‌های مسوول و فعالان اقتصادی می‌تواند فضای اقتصادی استان را متحول کند.
پرده سوم:آذر و بهمن ۱۴۰۲
آذر سال جاری و در شانزدهمین جلسه هیات رئیسه اتاق بازرگانی، تأسیس شرکت توسعه زیرساخت گردشگری اصفهان، با مشارکت بخش خصوصی اصفهان و سهم‌الشراکه اولیه ۱۰۰۰ میلیارد ریالی اتاق به تصویب رسید.
چهارم بهمن‌ماه، با حضور اعضای هیات‌رئیسه و هیات نمایندگان اتاق بازرگانی اصفهان، فعالان حوزه گردشگری، نمایندگان آژانس‌های مسافرتی و بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی اصفهان، اعضای هیات مؤسس شرکت توسعه زیرساخت گردشگری اصفهان مشخص شدند. علی صفرنورالله، عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی اصفهان در این جلسه اعلام کرد که برای راه‌اندازی خط هوایی اختصاصی اصفهان در ابتدا نیاز است که هیات مؤسس شرکت توسعه زیرساخت گردشگری اصفهان تشکیل شود. هیات اجرایی نیز کارهای ابتدایی ثبت و راه‌اندازی شرکت را پیگیری می‌کنند. پس از ثبت شرکت می‌توان برای افزایش سرمایه و واگذاری سهام اقدام کرد و از سایر سرمایه‌گذاران دعوت کنیم که در این شرکت سرمایه‌گذاری کنند.
مژگان ایزدی، رئیس کمیسیون گردشگری و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی اصفهان نیز از اعلام آمادگی حدود ۲۰ سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در شرکت توسعه زیرساخت گردشگری اصفهان خبر داده و توضیح می‌دهد که اتاق بازرگانی اصفهان نیز با موافقت اتاق ایران قرار است جزو سهام‌داران این شرکت باشد.
در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل اصفهان کمبود پرواز است و با راه‌اندازی این شرکت در نخستین گام برای خرید یا اجاره یک هواپیما به‌صورت اختصاصی برای اصفهان اقدام خواهد شد. امیر کشانی، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان نیز هدف اصلی این شرکت را خریداری هواپیما اعلام کرد که پس از خریداری می‌توان با یکی از شرکت‌های هوایی همکاری و مشارکت کرد به‌گونه‌ای که این هواپیما با مجوز ایرلاین ولی با برنامه‌ریزی آژانس‌های اصفهان و متناسب با نیازهای شهر فعالیت می‌کند. محمدجعفر فوده، عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی اصفهان نیز بر راه‌اندازی شرکت توسعه زیرساخت گردشگری اصفهان در سریع‌ترین زمان ممکن حتی با سرمایه کم تاکید و اظهار امیدواری کرده که اگر صنایع و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ اصفهان در این شرکت مشارکت داشته باشند و اقدام به سرمایه‌گذاری کنند سایر سرمایه‌گذاران نیز به خرید سهام تشویق می‌شوند.
پرده چهارم:۲۰سال قبل
شرکت توسعه مهمانخانه‌های ایران در سال ۱۳۸۳ با تغییر اساسنامه، به شرکت توسعه گردشگری ایران تبدیل شد. اعضای مجمع عمومی این شرکت متشکل از وزرای اقتصاد، دادگستری، میراث فرهنگی، نماینده بخش خصوصی و معاون رئیس‌جمهور است. فعالیت آن علاوه بر بهره‌برداری از برخی هتل‌ها و اماکن، توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور است. همچنین برخی مأموریت‌هایی که برای آن در نظر گرفته‌شده عبارت‌اند از دسترسی به توسعه پایدار و ارزش‌آفرینی در گردشگری، طراحی، مشاوره، ساخت، توسعه و بهره‌برداری از اماکن و فضاهای گردشگری، تفریحی و اقامتی در سطح کشور بر اساس استانداردها و فناوری‌های مدرن و با نگاه کیفی و رشد سودآوری معرفی ظرفیت‌ها، جذب و هدایت سرمایه‌گذار و توانمندسازی فعالان حوزه گردشگری با بهره‌مندی از شایستگی‌ها، منابع و تجارب غنی شرکت توسعه گردشگری ایران.
اما این شرکت در سال‌های گذشته هیچ‌گاه نتوانسته بود به اهداف و مأموریت‌هایی که برایش در نظر گرفته‌شده بپردازد.حالا باگذشت چند سال این شرکت دولتی که قرار بود زیرساخت‌های گردشگری کشور را ایجاد کند، با معوقه های سنگین در پرداخت حقوق کارکنانش روبه‌روست. سهام این شرکت در حال حاضر ۷۳درصد دولتی و ۲۷ درصد متعلق به بخش خصوصی است.
در اساسنامه شرکت توسعه گردشگری ایران تکالیف و اختیارات گسترده‌ای در حوزه گردشگری و اماکن گردشگری و اقامتی و ساخت و تجهیز و بهره‌برداری و … ذکرشده که نتوانستند به همه آنچه در اساسنامه آمده بپردازند.
یک گروه هتل و شرکت توسعه گردشگری ایران و شرکت‌های تابعه استان‌ها هستند با مصوبه هیات دولت تشکیل‌شده‌اند و استانداران سهام‌داران آن هستند. در سال‌های اخیر اداره‌های کل میراث فرهنگی در استان‌ها، شرکت‌های توسعه را یک دخالت گر در موضوعات خودشان می‌دیدند و رابطه درست بین این دو مجموعه شکل نگرفته بود. مدیریت جدید سعی دارد برای استان‌ها و استانداران و اداره‌های کل میراث فرهنگی در جهت تسهیل سرمایه‌گذاری گردشگری بازوی اجرایی باشد.
پرده آخر: خوشه گردشگری
امثال شرکت‌هایی که در بالا توضیح داده شد کم نیستند. هر نهاد و ارگانی که دستش رسیده، تور گردشگری، هتل، ویلا و سایر زیرساخت‌های گشت‌وگذار را باهدف کسب سود یا رفاه کارکنان خود ایجاد کرده که سازمان بازنشستگی کشوری، بنیاد مستضعفان، شهرداری‌ها و تامین اجتماعی تنها بخشی از این نهادها هستند.
از فعالیت این تعداد شرکت‌های ذی‌ربط گردشگری، اتفاق خاصی هم نیفتاده و همچنان کمبود سرمایه و سرمایه‌گذار و زیرساخت احساس می‌شود. وقت آن رسیده که به‌جای تاسیس هولدینگ‌ها و شرکت‌های عریض و طویل که در مواردی فقط بروکراسی و کاغذبازی را بیشتر می‌کنند، همه فعالان این حوزه در اصفهان تجمیع شده و یک خوشه گردشگری فعال را تشکیل دهند. خوشه‌های گردشگری به مجموعه‌ای از واحدهای کسب‌وکار گردشگری اطلاق می‌شود که در یک منطقه جغرافیایی متمرکزشده و دارای روابط همکاری تخصصی هستند. بسیاری از کشورها با به‌کارگیری راهبرد خوشه‌بندی سعی در غلبه بر مسائل و مشکلات موجود کسب‌وکارهای گردشگری دارند.
بخش مرکزی خوشه را واحدهای اقامتی، پذیرایی، تفریحی، صنایع‌دستی، تورها و.... تشکیل می‌دهند و در اطراف آن مجموعه‌ای از نهادهای حمایتی پشتیبان مانند سرمایه‌گذاران، شرکت‌های پشتیبانی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فعال هستند. تأمین‌کنندگان مواد اولیه که مواد موردنیاز رستوران‌ها و هتل‌ها را تولید و توزیع می‌کنند و ارائه‌دهندگان خدمات کسب‌وکار از قبیل موسسات آموزشی، گروه‌های مشاوره، خدمات پولی و مالی و...تامین‌کننده و تقویت‌کننده هسته اصلی هستند. محصول نهایی این خوشه، مقاصد گردشگری و خدمات و فضاهای جذاب گردشگری است که مردم را به منطقه جذب می‌کند.
