روندهایی که صنعت شیمیایی را در سال ۲۰۲۴ تغییر می‌دهد
توسعه پتروشیمی در مثلث تنگناها
عکس: علی محمدی/ دنیای اقتصاد
مجمع جهانی اقتصاد از اعضای صنایع شیمیایی دعوت کرد تا نظرات خود را در مورد سال پیش رو به اشتراک بگذارند.
به گزارش سردبیر مجمع جهانی اقتصاد، در سال ۲۰۲۴، انتظار می‌رود صنعت مواد شیمیایی و مواد پیشرفته همچنان با چالش‌هایی که در طول سال ۲۰۲۳ وجود داشت، مانند رشد اقتصادی ناسازگار، بحران‌های اب‌و‌هوایی و درگیری‌های ژئوپلیتیکی، ادامه یابد. نهادهایی مانند OECD، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی سیگنال‌های هشداردهنده‌ای ارسال می‌کنند مبنی بر اینکه اقتصاد جهانی حتی تیره‌تر از سال گذشته خواهد بود.
شرایط اب‌و‌هوایی شدید باعث تاثیرات گسترده‌ای از جمله تاثیر بر تامین انرژی و لجستیک زنجیره تامین می‌شود. ضمن اینکه تقاضای عمومی بیشتری برای راه‌حل‌های پایداری ایجاد می‌کند. درگیری‌های ژئوپلیتیکی به ویژه در تامین بازارهای کلیدی به چالش می‌کشد.
در شرایط محیطی با رشد کم در سال ۲۰۲۴، تسریع مدیریت کربن خنثی، تغییر سبدهای تجاری و تقویت زنجیره‌های تامین جهانی احتمالا دستور کار جهانی این صنعت در سال ۲۰۲۴ خواهد بود.
در پایان سال ۲۰۲۳، مجمع جهانی اقتصاد از اعضای جوامع خود دعوت کرد تا در مورد دیدگاه‌های اخیر، اینده و دقیق صنعت شیمیایی و دگرگونی ان توضیحاتی مختصر ارائه دهند. در اینجا یافته‌های ان‌ها امده است:
رشد اقتصادی پایین
OECD پیش‌بینی رشد اقتصاد جهانی خود را برای سال ۲۰۲۴ به ۲.۷ درصد تعدیل کرده است، یعنی ۰.۲ درصد کاهش نسبت به ژوئن، به دلیل محدودیت‌ها در انعطاف‌پذیری تجارت جهانی ناشی از پراکندگی اقتصاد جهانی و مشکلات ساختاری اساسی مانند نرخ پایین تولد و پیری جمعیت. از آنجا که انتظار می‌رود این رکود در سال ۲۰۲۴ ادامه یابد، شرکت‌ها برای انطباق با دوره طولانی رشد اهسته به استراتژی‌های بقای پایدار نیاز دارند.
در پاسخ به تاثیر رشد پایین، دولت چین تغییر به سمت سیستم رشد داخلی را اعلام کرده است. در همین راستا، نرخ خودکفایی چین برای اتیلن در صنایع شیمیایی همچنان در حال افزایش است و بر اساس گزارش Chemical Market Analytics، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ با ایجاد مجتمع‌های جدید پتروشیمی، در بازار چین خودکفایی کامل شود. برای مقابله با این وضعیت، شرکت‌های خارج از چین به سرعت در حال تغییر استراتژی‌های متمایز بقا هستند، مانند حذف تدریجی کسب‌وکارهایی که به محدودیت‌های خود رسیده‌اند و گذار به سرمایه‌گذاری‌های جدید مانند مواد باتری و پلاستیک‌های سازگار با محیط زیست. بنابراین، به عنوان پاسخی به عدم قطعیت‌ها، تغییر سریع پرتفوی‌های تجاری بسیار مهم است.
اقدامات اقلیمی در دستور کار است
به گفته سازمان ملل، ما فراتر از «گرمایش جهانی» وارد عصر «جوش جهانی» شده‌ایم. این هشدار انتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد پس از ان است که میانگین دمای جهانی در ژوئیه ۲۰۲۳ به بالاترین رکورد از زمان شروع مشاهدات انسانی رسیده است. با توجه به تقویت مقررات زیست محیطی در کشورهای مختلف برای رسیدگی به بحران اب‌و‌هوا، انطباق با نگرانی‌های زیست محیطی به عاملی حیاتی در تعیین رشد و توانایی حفظ رشد اقتصادی و عملیات شرکت تبدیل خواهد شد.
طبق گزارش هیات بین‌المللی تغییرات اب‌و‌هوایی (IPCC)، با نرخ فعلی افزایش دما، دمای جهانی بین سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۲ به استانه «۱.۵ درجه بالاتر از سطوح پیش از صنعتی شدن» توافقنامه اب‌و‌هوای پاریس خواهد رسید. کشورهای بیشتری برای مقابله با بحران اب‌و‌هوا قوانین زیست محیطی جدیدی را معرفی می‌کنند. در سال ۲۰۲۲، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) قطعنامه‌ای را تصویب کرد که تولید و دفع کلی پلاستیک را محدود می‌کند و اتحادیه اروپا قصد دارد در سال ۲۰۲۷ مقررات پایدار باتری را اجرا و نرخ بازیافت مواد باتری را تقویت کند.
چنین تغییراتی در محیط نظارتی می‌تواند گسترش و انتقال به مشاغل سازگار با محیط زیست در صنعت مواد شیمیایی و مواد پیشرفته را تسهیل کند. بر اساس گزارش بازیافت پلاستیک ۲۰۲۲ Green Industry Insights، بازار جهانی بازیافت پلاستیک در سال ۲۰۲۲ تقریبا ۴۵.۴ میلیارد دلار بود، اما انتظار می‌رود با افزایش سالانه ۷.۴ درصدی، تا سال ۲۰۲۶ به حدود ۵۹.۶ میلیارد دلار برسد. ما انتظار داریم که در سال ۲۰۲۴، مولکول‌ها و پلاستیک‌های خالص چرخشی بتوانند در کانون توجه قرار گیرند و مولکول‌های دایره‌ای صفر خالص به طور بالقوه به خط مقدم دستور کار جهانی بازگردند.
بنابراین، بحران اب‌و‌هوا می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای شرکت‌ها با ترویج گذار به صنایع مرتبط با پایداری ایجاد کند. سال ۲۰۲۴ ازمونی برای اشتها و توانایی به کارگیری سرمایه و منابع به منظور تحقق این ارزش خواهد بود.
تغییرات ژئوپلیتیکی و راهبردهای کربن‌زدایی
از آنجا که حمایت‌گرایی و درگیری‌های ژئوپلیتیکی عملیات زنجیره تامین را به چالش می‌کشد، پیکربندی مجدد زنجیره‌های تامین جهانی و تنوع بخشیدن به عرضه به استراتژی‌های ضروری بقا تبدیل می‌شوند. کشورهای بزرگ در حال گسترش دامنه مقررات با استفاده از استانداردهای زیست محیطی سختگیرانه و تحقیقات در مورد یارانه‌ها هستند تا از صنایع داخلی محافظت کنند. انتظار می‌رود این روند در سال ۲۰۲۴ ادامه یابد و به جای یک نگرانی مستقل، به یک موضوع جامع در کل زنجیره ارزش تبدیل شود. در پاسخ، شرکت‌ها باید در مورد تامین منابع، مشارکت و هدایت محیط‌های سیاست معامله‌گران مورد اعتماد استراتژیک عمل کنند.
علاوه بر این، دولت‌ها در سراسر جهان به نقش حیاتی یک سیاست صنعتی قوی در دستیابی به دنیای خالص صفر پی می‌برند. اشکار شده است که فراتر از کربن‌زدایی سیستم انرژی و تسهیل دسترسی به منابع تجدیدپذیر (الکترون سبز، هیدروژن سبز، هستهSMRها و جذب، استفاده و ذخیره کربن (CCUS)، دستیابی به مولکول‌ها و مواد چرخشی خالص صفر، مانند فولاد، الومینیوم و مواد شیمیایی ضروری است.
در اروپا، کمیسیون اتی اتحادیه اروپا (۲۰۲۴-۲۰۲۹) و ریاست شورای اتحادیه اروپا پیش‌بینی می‌شود که سیاست‌های صنعتی و نقش حیاتی صنایع شیمیایی را در تحقق قرارداد سبز اتحادیه اروپا در اولویت قرار دهند. یک «قانون صنعتی شیمیایی اتحادیه اروپا» بالقوه می‌تواند سرمایه‌گذاری‌ها را در اروپا تقویت کند، چارچوب نظارتی تحول اتحادیه اروپا را همسو و قانون کاهش تورم (IRA) را متعادل کند. در همین‌حال، در ایالات متحده، IRA نقش مهمی در افزایش سرمایه‌گذاری در فن‌اوری‌های کم‌کربن، راه‌حل‌های چرخشی و CCUS در بخش‌های صنعتی و شیمیایی ایفا کرده است.
این سوال باقی می‌ماند: ایا این چشم‌انداز پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴ دستخوش تغییراتی می‌شود؟
تلاش‌های مشترک کلید موفقیت است
همکاری جهانی در کل صنعت شیمیایی و زنجیره ارزش برای اطمینان از چارچوب قانونی صحیح بسیار مهم است. همچنین توافق بر سر اهداف ابتکاری اهداف مبتنی بر علم (SBTi) برای این بخش برای حمایت از رویکرد تعادل انبوه که چارچوب قانونی درست (عرضه/تقاضا/طرف مالی) را ممکن می‌سازد، باید مد نظر قرار گیرد. همکاری برای ایجاد امکان دسترسی و مقررات صحیح در مورد کربن تجدیدپذیر( CO۲، زباله‌های زیستی و پلاستیکی) نیز ضروری است. همکاری در بخش‌های کلیدی نیز مهم خواهد بود زیرا دسترسی به مولکول‌های کم‌کربن و چرخشی برای بخش‌های کلیدی مانند الکترونیک، خودرو، ساخت‌وساز و ... مسلط‌تر می‌شود.
به‌رغم چالش‌هایی که در سال ۲۰۲۴ انتظار می‌رود، این صنعت فرصت ارزشمندی برای افزایش ارزش در سال ۲۰۲۴ خواهد داشت زیرا بر انعطاف‌پذیری و نواوری خود تمرکز می‌کند. نظم و انضباط سرمایه‌گذاری، مشارکت قابل مشاهده در اکوسیستم‌های تجاری و نشان دادن واضح تعهد آن به مردم و سیاره زمین، ماهیت اساسی صنعت مواد شیمیایی را نشان می‌دهد که راه‌حل‌های پایدار را هدایت می‌کند.
