ابهام مازوت
اما اطلاعات جامعه از مازوت و تاثیرات مخرب آن بر سلامتی، ابهاماتی نیز دارد. نخست اینکه مشخص نیست منشا اصلی و سهم اساسی در آلودگی اصفهان بر دوش چه نهاد و یا چه ماده ایست. دوم اینکه مازوت مصرفی در اصفهان با مازوت مصرفی در دیگر نقاط چه تفاوتی دارد؟ آیا شیرین سازی گازوییل در این نقطه از کشور رخ‌داده است؟ نتیجتاً ابهامات بسیاری در رابطه با علل آلودگی هوا و مازوت سوزی وجود دارد که به علت تبعات اجتماعی و خبری، صنایع و مسئولین با اکراه بسیاری درباره مازوت صحبت می‌کنند.
اخیرا بحث مازوت سوزی کارخانه‌های سیمان نیز به این وضعیت آلودگی اضافه‌شده است. اما در این نقطه نیز اطلاعات دقیقی به‌جز یک منبع وجود ندارد و تنها اتحادیه سیمان صرفاً به این موضوع اشاره‌ای گذرا داشت. مسئولین شهری و استان باید برای مردم اصفهان مشخص کنند که چه کسی مقصر بیماری‌های ناشی از آلودگی در اصفهان است. مردم حق‌دارند عوامل موثر بر کاهش طول عمرشان را بشناسند و نسبت به آن مطالبه گری کنند. مردم حق‌دارند که سود و زیان صنایع را محاسبه کرده و به یک نتیجه نهایی برای بقا اصفهان برسند. اصفهان با رکوردشکنی‌های آلوده‌ترین شهر کشور و به مدت چند روز صدر خاورمیانه نمی‌تواند عمر مفید باکیفیتی داشته باشد.
وزارت نفت درباره مازوت سوزی گفته است:
هم‌اکنون از مجموع حدود ۱۳۴ نیروگاه حرارتی کشور فقط ۱۴ نیروگاه امکان مصرف مازوت دارند و سایر نیروگاه‌هایی که با سوخت مایع کار می‌کنند از گازوییل استفاده می‌کنند. در سال جاری با توجه به تامین گاز بیشتر برای نیروگاه‌ها از ابتدای سال، مصرف مازوت در نیروگاه‌ها دیرتر شروع شد و در مورد نیروگاه شازند نیز با هماهنگی انجام‌شده با شرکت ملی گاز، امکان گازسوز شدن یکی از واحد‌هایی که با سوخت مایع کار می‌کرد، فراهم‌شده است. تعدادی از نیروگاه‌های باقابلیت مازوت سوزی نیز هنوز از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند. بعضی از این نیروگاه‌ها مانند نیروگاه بعثت تهران سال‌هاست که از مازوت استفاده نکرده‌اند.
محمود رضا مومنی کارشناس اقلیم و محیط‌زیست، درباره زیان مازوت پیش‌تر به یکی از سایت های خبری کشور گفته است:
مازوت‌سوزی در حال حاضر در نیروگاه‌های حرارتی ما در جریان است، ولی در صنایع ما مانند فولاد و سیمان نیز مازوت‌سوزی وجود دارد. اینکه بخواهیم آلودگی هوای کلان‌شهرها را تنها ناشی از مازوت‌سوزی بدانیم شاید نگاه درستی به این موضوع نکرده‌ایم، چون پارامتر‌های جوی، منابع مختلف و سوخت گازوییل هم دخیل هستند که به آن توجه و اشاره نمی‌شود. طی تحقیقی که خود ما انجام دادیم مشخص شد که تهران در چند سال اخیر درگیر مقدار بار آلودگی هوای اضافه‌شده است، ولی این بار اضافه نمی‌تواند تمامی ناشی از مازوت باشد، و سوخت دیگر مانند گازوییل سهم قابل‌توجهی دارد. از دیدگاه من موضوع اصلی این اضافه‌بار آلودگی هوا هست که منشا آن مشخص نشده است و ما در تحلیلمان به گزینه گازوییل برخوردیم. ما تنها بحران مازوت‌سوزی نداریم، بحران گازوییل‌سوزی هم داریم برای عبور از مازوت‌سوزی و گازوییل‌سوزی هیچ راه‌حل کوتاه‌مدتی نداریم؛ پالایشگاه‌های ما به‌روز نشده و نمی‌توانیم مازوت و گازوییل با گوگرد پایین و باکیفیت در حجم قابل‌قبول تولید کنیم. از سال ۲۰۲۰ به بعد هم استاندارد سوخت مازوت در کشتیرانی جهانی عوض‌شده و مازوتی که ما تولید می‌کنیم با گوگرد بالاست و نمی‌توان در صنایع کشتیرانی از آن استفاده کرد و صادرات آن به مشکل برخورده است. مخازن ذخیره ما هم پرشده و ناچار به مصرف مازوت هستیم. مثلا شما در نزدیکی تهران، نیروگاه حرارتی در قزوین وجود دارد که به شهر آسیب می‌زند. تاکید من بر روی گازوییل‌سوزی صنایع و نیروگاه‌ها است، چون اضافه‌بار آلودگی که ما در کلان‌شهرها می‌بینیم با گازوییل‌سوزی فراهم می‌شود. خیلی وقت‌ها آماری که داده می‌شود گویای این است که نیروگاه‌ها مازوت نمی‌سوزانند که ادعا درستی است، اما هیچ‌گونه صحبتی از گازوییل‌سوزی نیروگاه‌ها و صنایع دیگر نمی‌شود. مثلا نیروگاه بعثت و پرند و رود شور از گازوییل به‌عنوان سوخت دوم استفاده می‌کنند که اصلا اشاره‌ای به آن نمی‌شود. بحث ما برای آلودگی ذرات معلق است و گازوییل هم همان را تولید می‌کند. در اطراف تهران شهرک‌های صنعتی زیادی داریم که نوع سوخت آن‌ها مخصوصا در زمستان مشخص نیست، احتمال دارد مازوت و گازوییل مصرف کنند، ولی هیچ‌کس در مورد آن‌ها صحبت نمی‌کند. کارخانه سیمان داریم که احتمالاً مازوت‌سوزی می‌کند. ما باید نگاهمان را به کیفیت بنزین توزیعی و مخصوصا به سوخت استفاده‌شده در شهرک‌های صنعتی اطراف تهران، نیروگاه بعثت، نیروگاه پرند، نیروگاه منتظر القائم کرج متمرکز کنیم، سوخت دوم مصرفی کارخانه سیمان چیست؟ باید شفاف‌سازی صورت پذیرد. درنهایت باید یک تفکیک بین موضوعات قائل شویم.
مازوت سوزی در اثر کمبود گاز باید از ریشه و اساس با جبران نا ترازی حل شود. این موضوع با گسترش صنایع گازی، افزایش تولید، کنترل مصرف و بهینه‌سازی زیرساخت صنایع ممکن است که تاکنون اقدام جدی برای حل آن به گوش نرسیده است. هرچند اقدامات بسیاری در کلام و شعار شنیده می‌شود اما آنچه در واقعیت جامعه شاهد آن هستیم، ناترازی تولید گاز با مصرف، افزایش تقاضا، عدم سرمایه‌گذاری خارجی، عدم ورود فناوری و تکرار سناریو تلخ مازوت سوزی است.
