پایه جدید مالیاتی به جای افزایش مالیات

مهدی برزین: رابین هود را دیده اید، منظور همان کارتون قدیمی است، شاید وقتی حرف از مالیات در مقاصد مختلف دنیا می‌شود به یاد باج و خراج زوری آقای داروغه داستان بیافتید، اما در واقع مالیات موضوعی است که به سرویس دهی و خدمات دولت به مردم وابسته بوده و به عنوان یک مورد حیاتی و الزامی هر کشور، شباهت چندانی به موضوع باج و خراج داستان‌ها ندارد.

مالیات منبع درآمد پایه دولت‌ها بوده و از طریق آن خدمات مختلفی به پرداخت کنندگان مالیات و یا همان شهروندان هر کشور ارائه می‌گردد، اغلب مالیات‌ها در کشورهای مختلف به ۳ دسته تقسیم می‌شوند: مالیات برای پولی که در می‌آورید، مالیات برای چیزی که می‌خرید و مالیات برای چیزی که صاحبش هستید.

از دیگر سو وجود قوانین پیچیده و مبهم علاوه‌بر افزایش هزینه‌های تمکین، احتمال بروز فساد را نیز افزایش می‌دهد. یکی از زمینه‌های بروز بسیاری از فرارهای مالیاتی، سیاست‌های حمایتی در قالب گسترش معافیت‌هاست. به‌طورکلی نباید معافیت‌های مالیاتی برای بخش گسترده‌ای از فعالیت‌های اقتصادی و برای زمانی نامحدود درنظر گرفته شود؛ چراکه اگر اعطای معافیت‌ها با دقت لازم صورت نگیرد دولت برای کسب درآمد به گروه‌های دیگر فشار می‌‌آورد. علاوه‌بر این موضوع، در هر نظام اقتصادی و مالیاتی روش‌های مختلفی برای تعیین میزان مالیات‌ها وجود دارد. اعمال نرخ‌های متعدد مالیاتی می‌تواند راه‌های فرار مودیان مالیاتی را تسهیل کند.

همچنین عدم تناسب نرخ‌های مالیاتی تعیین‌شده در هر بخش با پتانسیل‌های اقتصادی آن بخش می‌تواند منجر به گسترش آسیب‌های فراوان در عملکرد نظام مالیاتی کشور در قالب افزایش فرارهای مالیاتی شود. درواقع رشد درآمدهای مالیاتی نباید از طریق افزایش نرخ‌ها دنبال شود بلکه باید پایه‌های مالیاتی جدیدی تعریف شود؛ چراکه بر خلاف تصورات  نرخ‌های مالیاتی در ایران در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته و حتی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در حد نسبتا بالایی قرار دارد. به عبارت دیگر نرخ‌های مالیاتی بالا نه‌تنها منجر به افزایش درآمد نشده بلکه تجربه نشان داده  منجر به انتقال فعالیت‌های رسمی اقتصاد به فعالیت‌های غیررسمی و زیرزمینی شده است.