رئیس آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست اصفهان :
انتظاری جز آلودگی هوا، با نادیده گرفتنِ شرایط اقلیمی اصفهان وجود ندارد
بابک صادقیان در یک گفت و گوی رسانه ای با موضوع «آلودگی هوای اصفهان، تراژدی تکراری» افزود: تلاش هایی در راستای اجرای قانون هوای پاک و مطالعات و برنامه های کاهش آلودگی انجام می شود اما نمی تواند پاسخگوی این حجم از بارگذاری هایی که در سنوات گذشته اتفاق افتاده است، باشد. وی ادامه داد: تمام تخم مرغ هایمان را در داخل یک سبد به نام شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان قرار داده ایم و با این شرایط اقلیمی خاص اصرار داریم با همین دست فرمان ادامه بدهیم و از طرف دیگر انتظار داریم اقدامات و تمهیدات پیشگیرانه جهت کاهش آلودگی هوا کارساز باشند. صادقیان تصریح کرد: مرکز این شعاع ۵۰ کیلومتری، میدان امام(میدان نقش جهان) است و باید گفت با وجود اینکه شهر بزرگ‌تر شده، فشارها برای توسعه صنایع آنقدر زیاد است که باز هم اصرار بر این است که این شعاع را هم تغییر بدهند.
وی خاطرنشان کرد: مشکل اصلی آلودگی هوای اصفهان و چه بسا سایر معضلات زیست محیطی این شهر که سال به سال تشدید می شود، مثل نامعادله ای است که یک طرفِ سنگینِ آن توسعه نامتقارن، شرایط اقلیمی و پیچیدگی هایِ خاصِ مربوط به مسائل زیست محیطی و طرف دیگر آن با وزنِ سبک‌تر، بحث محیط زیست و ایجاد شرایط مناسب برای کیفیت هوا قرار دارد.
وی افزود: این نامعادله امروز و دیروز به وجود نیامده است و از حداقل پنج دهه قبل آغاز شده و اصرار داشته ایم که این نامعادله به همین شکل ادامه پیدا کند. در زمان حاضر هم با وجود تلاش هایی که به صورت مقطعی، کوتاه مدت و دراز مدت انجام می شود، پاسخگوی معادل کردن این نامعادله نیست. صادقیان اظهار‌کرد: از یک سو ضوابط را پیگیری می کنیم اما همه اینها پیگری ها، بگیر و ببندها، کارهایی هستند که نمی توانند این نامعادله را به سمت و سوی یک معادله بالانس ببرند . دلیل آن هم این است که در دهه های گذشته، شرایط اقلیمی و میزان سرعت باد را در منطقه اصفهان نظر نگرفته ایم. به گفته وی این صنایع، میزان جمعیت و معابر حمل و نقل در شعاع ۵۰ کیلومتر که ۸ درصد مساحت استان را شامل می شود، قرار دارد.
صادقیان ادامه داد: اما آیا شرایط اقلیمی این منطقه، چقدر قدرت خودپالایی دارد؟ در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان که فقط ۸ درصد مساحت استان است ،۷۰ درصد صنعت و معادل آن ۷۰ درصد جمعیت استان را در دلِ خود جای داده است و اما این منطقه به لحاظ اقلیمی ، توپوگرافی و هواشناسی دارای شرایط بسیار خاصی است که موجب می شود اصفهان در برخی ایام سال از جمله روزهای گذشته، در آلودگی هوا رکورد دار باشد.
وی یادآور شد: در روزهای گذشته، شرایط کلانشهرهای دیگر هم شاید به لحاظ هواشناسی مشابه اصفهان بود اما اقلیم این خطه، شرایط را به شکلی رقم زد که اعداد شاخص کیفیت اصفهان به طور خاص با سایر شهرها مثل تهران فاصله داشت.
به گفته صادقیان، امسال تعداد روزهای ناسالم در اصفهان به مراتب از ماه های آبان و آذر سال گذشته بالاتر بود. اما این موضوع مربوط به تصمیم گیری سال‌های اخیر نیست و به سیاست های کلانی که حداقل طی ۵ دهه ادامه داشته است و متاسفانه ادامه هم دارد، باز می گردد. رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان افزود: با بارگذاری هایی که با نادیده گرفتن شرایط اقلیمی اصفهان شکل می گیرند نباید انتظاری غیر از این شرایط آلودگی هوا را برای اصفهان داشت. وی یادآور شد: اشتباهی که در سال‌های متمادیِ گذشته در اصفهان انجام گرفته، این است که صنایع در محدوده ای قرار گرفته اند که در ۸۰ درصد ایام سال، سرعت باد زیرِ سه متر بر ثانیه است، شرایطی که مطابق یک اصل علمی نباید در این منطقه ، چنین میزانی از بارگزاری بالقوه صنایع انجام می شد.
صادقیان گفت: یک اصل علمی می گوید اگر در منطقه ای میزان بادهای آرام با سرعت زیر سه متر بر ثانیه، بیشتر از ۵۰ درصدِ طول سال باشند، به هیچ وجه بارگزاری به خصوص برای صنایع بالقوه آلاینده برای آن منطقه پیشنهاد نمی شود. وی تاکید کرد: آمار بلندمدت هواشناسی استان نشان می دهد که اصفهان بالای ۸۰ درصد از ایام سال ، سرعتِ بادِ زیر سه متر بر ثانیه دارد اما این در حالیست که باید حداقل سرعت باد برای جابه جایی آلاینده ها به صورت افقی چهار و نیم تا پنج متر بر ثانیه باشد تا به صورت اقلیمی انتظار داشته باشیم منطقه‌ای مناسب برای بارگزاری است.
۷۶ درصد سهم آلایندگی اصفهان مربوط به حمل و نقل است
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به مطالعات سیاهه انتشار که در سال ۹۶ انجام شد، گفت: در این مطالعات به دنبال این موضوع بودیم که میزان جرم آلودگی، از منابع مختلف چقدر است و چه میزان آلودگی به صورت جرمی از این منابع خارج می شود. وی افزود: با توجه به شرایط هواشناسی، سرعت و جهت باد، تابش خورشید و میزان رطوبت هر کدام از منابع با توجه به فاصله ای که دارند می توانند سهم متفاوتی برای پذیرنده ها داشته باشند. صادقیان همچنین با اشاره به مطالعات سهم بندی و مدل سازی آلودگی هوا که در سال ۹۹ با همکاری اداره کل هواشناسی و با مشاوره دانشگاه اصفهان انجام شد، گفت: این مطالعه در ۲ بعد یعنی بر روی مناطق ۱۵ گانه شهرداری اصفهان و هم چنین در داخل شعاع ۵۰ کیلومتری که خط قرمز ما محیط زیستی هاست انجام شد. وی تصریح کرد: در این رابطه باید به این نکته اشاره کرد که باید سهم آلودگی یک منبع را با توجه به فاصله آن منبع با پذیرنده و شرایط هواشناسی در نظر گرفت. با توجه به این نکته، در مناطق ۱۵ گانه شهرداری اصفهان سهم حمل و نقل از آلودگی هوا، حدود ۷۶ درصد بود و همین شهر سهمش از ذوب آهن با فاصله قریب به ۴۰ کیلومتر، حدود ۶ درصد محاسبه شد. اما اگر از زاویه دیگری به موضوع نگاه کنیم، می بینیم که این ماجرا در منطقه لنجان، برعکس است یعنی آلودگی هوای شهرستان لنجان بالای ۸۰ درصد متاثر از ذوب آهن است و ۲۰ درصد از حمل و نقل و سایر موارد متاثر می شود. صادقیان ادامه داد: منابع آلاینده متحرک در اصفهان سهم اصلی آلایندگی را دارد با این توضیح که وقتی یک واحد صنعتی در منطقه ای مستقر می شود ، کاملا طبیعی است که به دنبال آن مهاجرت و تمرکز جمعیت و به همان نسبت توسعه معابر و حمل و نقل دارد.
بخشی از ۷۶ درصد آلایندگی حمل و نقل اصفهان، متوجه صنعت است
وی تصریح کرد: بخشی از این آمارِ ۷۶ درصد که به مربوط به حمل و نقل است، مربوط به همان صنعتی است که در اطراف مستقر شده اند، چرا که این صنایع به وسایل سنگینی چون اتوبوس برای جابه جایی کارکنان، به وسایل حمل و نقل سنگینی چون کامیون ها برای جابه جایی مواد اولیه و محصولات دارند. نکته حائز اهمیت اما در این رابطه این است که بالای ۶۵ درصد از خودروهای ناوگان حمل و نقل سنگین، عمرِ بالای ۱۵ سال و بخش عمده ای از آنها هم عمر بالای ۲۵ سال دارند . وی ادامه داد: این ناوگان در حال تردد است و ۷۶ درصد سهم آلودگی هوای اصفهان از طریق حمل و نقل، صرفا بحث ذرات معلق زیر ۲ و نیم میکرون ، به عنوانِ یکی از شاخصه های اصلی کیفیت هوا است. وقتی سامانه پایش کیفیت هوا را رصد کنید و سراغ هر ایستگاه پایش بروید، می بینید که شاخص ذرات معلق کوچکتر از ۲ و نیم میکرون بالا است و همین هم شاخص کیفیت هوا را تحت تاثیر خودش قرار می دهد. رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در رابطه با این موضوع که شواهدی مبنی بر وجود گازهای گوگردی در هوای آلوده اصفهان و مصرف سوخت مایع ِ مازوت وجود دارد، گفت: با توجه به آمار رسمی شرکت ملی گاز استان، بالغ بر ۷۰ درصد مصرف گاز به صنعت برمی گردد و این نشان می دهد تا زمانی که در نیمه دوم سال قرار نگرفته ایم و شرایط برای مصرفِ سوختِ دوم یعنی سوخت مایع ( در برخی واحدها نفت گاز یا گازوئیل و در نیروگاه ها و واحدهای سیمان، مازوت)الزام آور نشده است، واحدهای صنعتی و نیروگاه ها از سوخت گاز استفاده می کنند. وی افزود: اعداد نشان می دهد که اولویت‌های کشور در مصرف سوخت، گاز طبیعی به عنوان یک سوخت پاک نسبت به سایر سوخت‌ها ست. در اصفهان هم شرایط به همین شکل است مگر اینکه در نیمه دوم سال بعضی از بخش ها به دلیل کمبودهای گاز به ناچار به سمت سوخت مایع بروند.
اصفهان رکوردار مصرف گازوئیل است
صادقیان اظهار‌کرد: آخرین اطلاعات و آمارهای تکملی در خصوص نسبتِ بین منابع متحرک و منابع ثابت راجع به مصرف سوخت مایع، نشان می دهد که در حال حاضر در سطح استان چیزی در حدود ۱۳ میلیون لیتر گازوئیل مصرف می کنیم که سهم حمل نقل از آن ۸ میلیون لیتر است و این یعنی دو سوم مصرف گازوئیل استان در زمان حاضر مربوط به خودروهای سنگین و ترانزیت است که عمدتا خدمات می دهند. وی با بیان اینکه بحث ما دفاع از این موضوع نیست که سهم حمل و نقل بیشتر است یا سهم صنعت، بلکه روشن شدن موضوع است، گفت : تاکید این است که اگر صنعتی در این منطقه مستقر نمی شد، حمل و نقلی و تمرکز جمعیتی به وجود نمی آمد. همه اینها در دل منابع ثابت قرار می گیرد و وقتی درصدی را به عنوان مثال از طریق حمل ونقل اعلام می کنیم باید به این آیتم ها توجه شود. صادقیان گفت: در ۸ ماه اخیر سوختِ با گوگردِ زیر ۵۰ ppm در شعاع ۵۰ کیلومتر اصفهان یعنی در ۸ درصد سطح استان توزیع می شود و مناطقی مثل شهرستان های شرق این استان، بنزین معمولی استفاده می کنند. وی با اشاره به اینکه در بحث سوخت، گام هایی برداشته شده اما مشکل این است که تامین گازوییل کم گوگرد براری کل کشور هنوز مهیا نشده است، افزود: در زمان حاضر در کشور تنها دو پالایشگاه مجهز به سیستم های تولید کننده گازوییل کم گوگرد یا با یا زیرِ ۵۰ ppm وجود دارند که یکی از آنها پالایشگاه اراک با سابقه ۳ سال و دیگری پالایشگاه اصفهان است که همین چند ماه پیش گازوییل کم گوگرد را تولید کرد.
