چشم‌انداز تولید سبز فولاد در کشور مستلزم چیست؟
فولاد سبز نیازمند نگاه ملی
ضرورت تولید فولاد سبز
مجید رضاپور کارشناس فولاد درباره ضرورت پیش رفتن واحدهای فولادسازی به سمت تولید فولاد سبز عنوان کرد: یکی از مسائلی که در زمینه فولاد سبز مطرح است، آلودگی هواست. برای تولید فولاد سبز باید میزان تولید گازهای گلخانه‌ای CO۲ را به حداقل ممکن خود رساند؛ چراکه تا چند سال آینده بناست تا ۲۵ درصد تعرفه صادراتی برای تولیدکنندگانی که تولید فولاد سبز ندارند، در نظر گرفته شود؛ بنابراین حرکت به سمت تولید فولاد سبز یک ضرورت به شمار می‌رود.
رضاپور در ادامه با اشاره به فرآیندهای تولید فولاد سبز در کارخانه‌های فولادسازی عنوان کرد: برای نمونه در روند احیای مستقیم، گاز CH۴ وارد ریخته‌گری می‌شود که پس از شکسته شدن، گازهای CO و H۲O تولید می‌کند که این گازها در برخورد با عناصر اکسیژن‌دار آهن، اکسیژن سنگ آهن را گرفته و سبب احیای آن می‌شود که در نهایت به یک آهن اسفنجی با خلوص ۹۰ درصد خواهیم رسید که اگر این روند، توسط هیدروژن انجام شود و اگر ما بتوانیم CO آن را حذف کنیم که در ترکیب با اکسیژن تبدیل به CO۲ می‌شود و وارد اتمسفر می‌شود و هوا را آلوده خواهد کرد، قادر خواهیم شد آلودگی کمتری ایجاد کنیم. به عبارتی در این مرحله می‌توانیم هیدروژن را جایگزین CO۲ کنیم.
وی در ادامه توضیح داد: طی چند سال آینده در دنیا اساس کوره‌های سنگ آهن که توسط کربن و کک تولید می‌شود، حذف خواهند شد. اگر این روند حذف نشود، سبب آلودگی می‌شود و با فاصله گرفتن از تولید فولاد سبز، صادرات با توجه به تعرفه صادراتی که در نظر گرفته شده است، مقرون به‌صرفه نخواهد بود و قادر به رقابت در بازار جهانی نخواهیم بود.
اقدامی برای تولید فولاد سبز در ایران نکرده‌ایم
این کارشناس در پاسخ به این پرسش که در داخل کشور چه اقداماتی در راستای فولاد سبز انجام داده‌ایم، عنوان کرد: تقریبا ما در داخل کشور در راستای تولید فولاد سبز هیچ کاری انجام نداده‌ایم. البته برخی فولادسازی‌ها نیروگاه خورشیدی احداث کرده‌اند یا برخی فولادسازان دیگر نیز در حال احداث هستند که این امر چندان در زمینه تولید فولاد سبز مثمرثمر نخواهد بود. به ازای هر تن فولاد به ۱.۷ کیلووات مصرف انرژی داریم، این انرژی در نیروگاههای حرارتی که عمده ماده تولید آن براساس نفت و گاز است یا مازوت یا گاز طبیعی می‌سوزانند که هر دو تولید کربن می‌کند، سبب ایجاد آلودگی می‌شود. در نیروگاههای خورشیدی این موضوع مطرح می‌شود که کربن تولید نمی‌‌شود. البته در روند مصرف انرژی در کارخانه‌های فولاد، این مطلب صحیح است، اما اگر در چرخه تولید فولاد بخواهیم از هیدروژن استفاده کنیم، کار خاصی در کشور انجام نشده است.
تولید فولاد سبز نیازمند نگاه ملی
رضاپور در پاسخ به این پرسش در راستای تولید فولاد سبز آیا نیاز به تغییر فناوری در کارخانه‌های فولادسازی است، گفت: برای این فرآیند، نیاز به تغییر فناوری خاصی نداریم و با همین مدول‌های احیای مستقیم می‌توانیم این کار را انجام بدهیم و تنها باید یک واحد تولید هیدروژن را به مجموعه اضافه کنیم که تا حدودی هزینه‌بر است. اگر هم‌اکنون از گاز طبیعی با حداقل قیمت استفاده می‌کنیم، اما در آن چرخه ما باید هیدروژن تولید کنیم که در این راستا باید واحد تولید هیدروژن احداث کنیم، از همین‌رو هیچ واحد فولادسازی این اقدام را انجام نداده است؛ ولی واحدهای احیای مستقیم با یک تغییرات جزئی می‌توانند صددرصد از هیدروژن استفاده کنند. در حقیقت در مدول احیا نیاز به تغییر فناوری نداریم و تنها نیاز به یک واحد هیدروژن داریم. در این راستا و برای هزینه این واحد نیز باید دولت پیشقدم شود، زیرا جزو طرح‌های زیربنایی به‌شمار می‌رود. در حقیقت باید با دید ملی به این پروژه نگاه شود. البته شرکت‌های بزرگ نیز می‌توانند در این راستا اقداماتی انجام بدهند. هم‌اکنون بزرگترین سرمایه‌گذاری که در زمینه تولید هیدروژن انجام می‌گیرد، در اسپانیا و آمریکاست. این امر در اخل کشور ما نیز نیازمند دید ملی است و نمی‌توان انتظار داشت که یک کارخانه کوچک بتواند فولاد سبز تولید کند، چراکه کارخانه‌های کوچک از یک سو قدرت این امر را ندارد و از سوی دیگر منابع بانکی به آنها تعلق نمی‌گیرد. از دید ملی سیاست‌گذاران باید به این امر اهتمام ورزند.
چشم‌انداز و آینده فولاد سبز
وی در ادامه در خصوص افق‌هایی که برای تولید فولاد در نظر گرفته شده است، گفت: در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد و در افق‌های بالاتر نیز تولید ۷۵ میلیون تن در نظر گرفته شده است. در هر صورت به هر میزان که تولید فولاد داشته باشیم، ظرفیت مصرف آن را در داخل نخواهیم داشت و در عمل باید ۵۰ درصد آن را صادر کنیم، بنابراین با توجه به پیش رفتن بازارهای جهانی به سمت تولید فولاد سبز، ما قادر به ورود به بازار بین‌المللی نخواهیم شد. از هم‌اکنون نیز اگر اقدام کنیم، زمان چندانی برای تحقق آن نداریم. اگر سرمایه‌گذاری‌هایی در این راستا انجام نگیرد، دچار مشکلات فراوانی در آینده خواهیم شد. در دنیا نیز تا ۱۰ سال آینده محرک‌هایی را برای تولید فولاد سبز به صورت پلکانی در نظر گرفته‌اند و در این راستا احتمالا ابتدا یک تعرفه در نظر خواهند گرفت و ظرف چند سال آن تعرفه را به شدت افزایش خواهند داد.
این کارشناس در ادامه تاکید کرد: در کشور تاکنون برای تولید فولاد سبز، سرمایه‌گذاری خاصی انجام نداده‌ایم. البته اقداماتی که در راستای تولید انرژی خورشیدی انجام شده است، هر چند میزان آلودگی کمتری دارد، اما در راستای مصرف انرژی و مدیریت آن بوده و چندان ربطی به تولید فولاد سبز ندارد.
رضاپور همچنین خاطرنشان کرد: اگر همت ملی در راستای تولید فولاد سبز در کشور ایجاد نشود، ظرف چند سال آینده باید شاهد تعطیل شدن کارخانه‌ها یا کاهش ظرفیت و تعدیل نیروی انسانی در این صنعت باشیم. دولتمردان دچار مشکلاتی و حل مسائل روزمره مردم هستند و درصدد رفع مشکل آب و برق صنایع هستند و نیروگاههای خورشیدی که نیز در دست اقدام است به نوعی در راستای تامین برق کارخانه‌هاست؛ بنابراین در این راستا نیازمند حضور واحدهای دانش‌بنیان هستیم تا در زمینه انرژی خورشیدی و توربین‌های بادی سرمایه‌گذاری‌های بیشتری انجام گیرد تا با ظرفیت بیشتر و کیفیت بهتر و افزایش بهره‌وری در این راستا گام برداریم. ما ناچار به پیش رفتن در این مسیر هستیم.
