اصفهان، چندقدم مانده تا پایتختی کتاب ایران

کسب عنوان پایتختی فرهنگی کتاب ایران و تنها نامزد نماندن براین عنوان برای شهری مانند اصفهان مهم است،چون باعث رونق بازارپرپتانسیلی به نام «کتاب» می شود که تجربه موفق پردیس کتاب ها وچندشعبه شهرکتاب وشهرفرهنگ وهنر در شهر نشان داده که این بازار برای جوانان و کودکان جذاب است و یکی از تفریحات این روزهای آنها گذراندن زمان و خرید از این مراکز است. معیارهایی مانند دسترسی همه اقشار شهر، شامل دانشگاهیان، عموم مردم، کودکان، زندانیان و معلولان به امکاناتی مانند فضای مطالعه و کتاب و همچنین فعالیت خیران در راستای بهبود فرهنگ کتابخوانی در شهر از ملاک‌های انتخاب است.

پایتختی کتاب ایران، عنوان طرحی در ایران است که بر مبنای آن هر سال شهری عال فرهنگ کتاب از میان نامزدها به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب می‌شود.

 بخش‌هایی از این طرح از برنامه پایتخت جهانی کتاب الگوبرداری شده‌است. در اصل این رویداد قصد دارد تا آگاهی عموم مردم را در مورد مسائل مربوط به سواد و خواندن، و کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها افزایش دهدو در کل مزایای فرهنگ پویای خواندن را منعکس می‌کند. نخستین سال رقابت میان شهرهای ایران برای کسب عنوان پایتخت کتاب، اهواز با مشارکت نهادهای غیردولتی همچون کانون آموزش شهروندی برای توسعه موفق به کسب این عنوان شد.در سال دوم، نیشابوروشهر بوشهر به عنوان سومین پایتخت کتاب ایران و کاشان به عنوان چهارمین پایتخت کتاب ایران انتخاب شدند.

شهر یزد به عنوان پنجمین پایتخت کتاب ایران،شیراز، ششمین و سنندج نیز پس از شیراز به عنوان هفتمین پایتخت کتاب ایران معرفی شد.عنوانی که شهری فرهنگی چون اصفهان به دلیل کم کاری یا سیاست های نه چندان هم راستا در رابطه با کتاب تا امروز موفق نشده آن را کسب کند.

 تعداد کتابخانه‌ها، نویسندگان، مؤلفان، کتابخانه‌های مساجد، برنامه‌های اجرا شده تخصصی، توسعه فرهنگ کتاب و مرکز تخصصی کتاب، کتابخانه‌های تخصصی و مشارکت مردم در سطح شهر از جمله دلایل انتخاب شهرها به‌عنوان کاندید پایتختی کتاب است.

انتخاب اصفهان به‌عنوان پایتخت فرهنگی کتاب ایران اگر منجر به کسب این عنوان و نه صرفا استفاده تبلیغاتی از آن باشد بازار کتاب در شهر را نیز زونق داده و فرصتهای اقتصادی زیادی نیز در این بازار فرهنگی برای شهر به دنبال خواهد داشت.

فرصت حضور شهر در رویدادهای جهانی کتاب را فراهم می‌کند و اگرموفقیت آمیز وجدی و پویا باشد می‌تواند نامزدی پایتخت فرهنگی کتاب در جهان را نیز به دنبال داشته باشد.

پایتخت کتاب جهان از سال ۲۰۰۱ میلادی به این‌سو هر ساله از سوی سازمان یونسکو به شهری داده می‌شود که در جهت تقویت جایگاه کتاب و خواندن آن کوشش شایانی کرده‌باشد.سالی که شهر برگزیده عنوان پایتخت جهانی کتاب را دارا است از ۲۳ آوریل یعنی روز جهانی کتاب تا ۲۲ آوریل سال بعد از آن ادامه دارد. عنوان پایتخت جهانی کتاب برای ترویج گردشگری، و جلب توجهات ملی و بین‌المللی به میراث فرهنگی یک شهر و ملت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرددر

 هدف یونسکو این است تا از این طریق در آن سال به اجرای برنامه‌های فرهنگی مرتبط با کتاب بپردازد و از این راه شوق مطالعه را نیز در مردم ایجاد کند.شهرهای زیادی هرساله برای کسب عنوان پایتختی کتاب جهان رقابت می‌کنند و بسیاری از آنها هزینه‌های بسیاری را به این موضوع اختصاص داده‌اند و زیر ساخت‌های بزرگی را فراهم می‌آورند؛ چرا که کسب این عنوان در جذب گردشگر تاثیر بالایی دارد.اما تنها شهرهایی موفق به کسب این لقب میشوند که شهردار آنها برنامه بهتری را تدوین و اجرا کرده باشد،برنامه ای که جامع و پویا باشد،برنامه ای که تنها روی کاغذ و پوستر نباشد.شهرتهران یک بار در سال ۲۰۰۶ و بار دیگر در سال ۲۰۱۱ برای کسب عنوان «پایتخت کتاب جهان» تقاضا داده‌است که هر دو تقاضا رد شده‌است. تهران در سال ۲۰۰۶ با یک رأی این عنوان را به تورین ایتالیا باخت.

شارجه درسال ۲۰۱۹به خاطر ماهیت خلاقانه، جامع و فراگیر برنامه های خود در زمینه کتابخوانی برگزیده پایتخت فرهنگی کتاب در جهان شده بود؛ برنامه این شهربا یک طرح جامعه محور دیگر که شامل پیشنهادات خلاقانه برای درگیر کردن جمعیت بزرگ مهاجران با کتابخوانی بود، همراه شد.

شهر گوادالاخارای (Guadalajara) مکزیک دیگر پایتخت کتاب جهان در سال ۲۰۲۲به دلیل برنامه جامع خود در زمینه اتخاذ سیاست‌ها حول محور کتاب، به منظور ایجاد تغییرات اجتماعی، مبارزه با خشونت و پایه‌گذاری فرهنگ صلح به این عنوان رسید.

تفلیس  نیزدرسال ۲۰۲۱موفق به کسب عنوان پایتختی کتاب جهان شد.برنامه این شهر حول محور شعار «خب، کتاب بعدی شما کدام است؟» استوار بود. برنامه پایتخت گرجستان بر استفاده از فناوری‌های مدرن به عنوان ابزارهای قدرتمند ارتقای مطالعه و کتابخوانی در بین جوانان تمرکز داشت که خوب برنامه‌های جذابی را نیز شامل می شد.

اینکه اصفهان درچندقدمی پایتخت فرهنگی کتاب ایران شدن قرار دارد عنوان جذابی برای شهر است اما باید منتظرماند و دید برنامه های معاونت فرهنگی شهرداری نهادکتابخانه ها و ارشاد اصفهان تا چه حد توان وپتانسیل کسب این عنوان را دارند و در قدم بعدی می توانند به جهانی شدن بازارکتاب اصفهان،فرصت های اقتصادی وجذب گردشگرنیز منجر شوند .