حامد فرنام کارشناس انرژی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد:
تجدیدپذیرها و تجربه جهانی
طبق اعلام، از ۹۰۰ مگاوات نیروگاه انرژی تجدید پذیر نصب‌شده در کشور، ۳۱۰ مگاوات مربوط به نیروگاه‌های بادی، ۳۹۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی و مابقی مربوط به برق‌آبی‌های کوچک، زیست‌توده و انبساطی‌ها می‌شود، به‌طور متوسط در جهان ظرفیت نیروگاهی که از انرژی‌های تجدید پذیر تامین می‌شود، ۳۰ درصد است که در برخی کشورها این عدد به ۸۰ درصد نیز می‌رسد اما در ایران تجدیدپذیرها تنها یک درصد ظرفیت نیروگاهی کشور را در برگرفته‌اند، طبق بررسی‌های انجام‌شده امکان تامین ۱۴۰ هزار مگاوات برق از تجدیدپذیرها وجود دارد که از این میزان ۱۰۰ هزار مگاوات مربوط به نیروگاه‌های خورشیدی و ۴۰ هزار مگاوات مربوط به نیروگاه‌های بادی می‌شود. اما متاسفانه هنوز به رقم ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه نصب‌شده نیز نرسیده‌ایم، د ر این بین دولت سیزدهم برنامه احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدید پذیر را در دستور کار خود قرار داده است، بر اساس آخرین آمار توسعه نیروگاه‌های تجدید پذیر، میزان برق تولیدشده از منابع پاک تا پایان مهرماه سال جاری به ۷۰۶۶ میلیون کیلووات ساعت رسیده که موجب شده از انتشار ۱۰۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای و همچنین ۰.۷ هزار تن آلاینده‌های محلی تا پایان مهرماه جلوگیری شود. علاوه بر این تولید این میزان انرژی تجدید پذیر باعث صرفه‌جویی ۳۴ میلیون لیتری آب در ماه مذکور شده و علاوه بر این، صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی به میزان ۴۴ میلیون مترمکعب معادل گاز طبیعی را محقق کرده است. بابیان این‌که ترکیه در نظر دارد تا سال ۲۰۲۳ ظرفیت تولید برق از انرژی‌های تجدید پذیر را به بیش از دو برابر تولید کنونی، یعنی ۲۷گیگاوات یا ۲۵ درصد برساند اظهار کرد: عراق در حال حاضر ۱۰۰ مگاوات برق از طریق نصب نیروگاه‌های تجدید پذیر به‌ویژه نیروگاه خورشیدی تولید کرده است و بنا بر برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ ظرفیت تولید برق تجدید پذیر خود را به ۱۰ درصد معادل ۳۵ گیگاوات برساند.
بابیان این‌که کویت در حال حاضر ۷۰مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدید پذیر تولید کرده، ادامه داد: این کشور بنا دارد که تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت تولید برق تجدید پذیر خود را به ۱۵ درصد معادل دو گیگاوات برساند و در نظر دارد برای این کار ۸ میلیارد هزینه کند.
با تاکید بر این مساله که دبی ۱۵ درصد از برق خود را از طریق تجدیدپذیرها تولید کرده که معادل ۷.۸ گیگاوات برق است، ابراز کرد: علاوه بر این، عربستان در حال حاضر ۹۲ مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید کرده و در نظر دارد تا سال ۲۰۳۲ میزان برق تولیدی خود از نیروگاه‌های تجدید پذیر را به ۵۴ گیگاوات برساند که این رقم ۸۰ درصد برق تولیدی ایران در حال حاضر را شامل می‌شود. اردن نیز در حال حاضر ۶۴۶ مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدید پذیر تولید کرده و بنا دارد تا سال ۲۰۲۰ ظرفیت نیروگاه‌های انرژی تجدید پذیر خود را به ۱۰ درصد برساند و ۱۸ گیگاوات برق تولید کند.
در حال حاضر تعداد مولدهای تجدید پذیر مختص مشترکین (محدود به ظرفیت انشعاب) تا پایان مهرماه به ۵۹۱۸ واحد با مجموع ظرفیت ۷۰ هزار و ۸۰۶ کیلووات رسیده است. مجموع ظرفیت انرژی خورشیدی کشور تا پایان مهرماه با تولید ۴۵۵.۵ مگاوات به ۵۰.۳۸ درصد رسیده و مجموع ظرفیت انرژی بادی کشور با تولید ۳۱۰.۲ مگاوات بالغ‌بر ۳۴.۳۱ درصد است. همچنین دراین‌بین زیست‌توده با تولید ۱۰.۵۶ مگاوات تنها ۱.۱۷ درصد، برق‌آبی کوچک با تولید ۱۰۴.۷ مگاوات ۱۱.۵۸ درصد و بازیافت تلفات حرارتی با تولید ۴ مگاوات ۰.۴۴ درصد سهم دارد. به جهت بررسی موضوع فوق گفت‌وگو کردیم با حامد فرنام، کارشناس انرژی، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
وضعیت فعلی انرژی‌های تجدید پذیر در ایران چگونه است و تا چه حد برای تامین انرژی در ابعاد وسیع می‌توان روی آن حساب کرد؟
آمار و ارقام جدید در این زمینه ارائه نشده است و از آمار‌ها می‌گذریم. به‌عنوان‌مثال آلمان برنامه‌ریزی که برای تامین انرژی خودش کرده بود بر این مبنا بود که نزدیک 70 درصد از انرژی کشور را از انرژی تجدید پذیر تامین کند. آلمان از ایران صنعتی‌تر است و ارزش‌افزوده بیشتری دارد. وقتی آلمان با این حجم صنعت توانسته این کار را بکند، ما با حجم کمتر و پتانسیل بیشتر می‌توانیم از انرژی تجدیدپذیر استفاده کنیم. گاز در اروپا نیز مصرف می‌شود اما به‌عنوان سوخت یا به‌عنوان خوراک برای هیدروکربن با ارزش‌افزوده بالاتر مورداستفاده قرار می‌گیرد. قرار نیست ما خوراک پتروشیمی‌ها را با سوخت اشتباه بگیریم. بحث برق و گاز و گرمایش و سوخت مطرح است. اگر بهینه‌سازی را بتوانیم پیاده کنیم و انرژی تجدید پذیر را توسعه دهیم یک مشکل می‌ماند و آن قیمت‌گذاری است.
مساله این است که بااین‌وجود دیگر فشار اقتصادی وجود ندارد که قیمت انرژی بالا برود. یعنی شما از طرفی قیمت سوخت را افزایش می‌دهید از طرف دیگر اگر آن انرژی کمتر مصرف‌شده را در نظر بگیرید فشاری به مردم وارد نمی‌شود. باید یک حالت ترازو مانند شکل بگیرد.اینجا انرژی‌های تجدید پذیر توجیه پیدا می‌کند و سرمایه‌گذار ورود پیدا می‌کند.
انواع انرژی‌های تجدید پذیر مورداستفاده در ایران را در چند دسته ارزیابی می‌کنید؟
ما انرژی‌های مختلف داریم، برخی بر این باورند که انرژی تجدید پذیر فقط خورشیدی است که در برخی نقاط جواب می‌دهد. اما انرژی‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانیم از آن استفاده کنیم مانند انرژی بادی که در شمال و شمال غرب کشور از آن می‌توانیم استفاده کنیم. بعدازاین دو می‌توانیم از انرژی اقیانوسی استفاده کنیم که از جزر و مد آب ناشی می‌شود. توربین‌های بادی و آبی هم وجود دارند که 1 درصد برق کشور از آن تامین می‌شود. به‌جز این‌ها انرژی هسته‌ای را نیز یک‌جور تجدید پذیر حساب می‌کنیم.
صنایعی مانند فولاد که به دنبال ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی برای تامین انرژی خود رفته‌اند تا چه حد در این زمینه موفق خواهند بود؟
صنایع یک بخش از انرژی خود را که خوراک هستند می‌توانند از این طریق تامین کنند. شاید در برخی نقاط بتوانند از انرژی تجدید پذیر استفاده کنند اما در نقاط دیگر آن مجموعه‌ها باید از گاز استفاده شود و تجدید پذیرها کفایت نمی‌کند.
تجدید پذیر ها در ایران تا چه حد فعال هستند؟
وقتی از تجدید پذیر صحبت می‌کنیم باید به برق اشاره‌کنیم و گمان نکنم بیش از یک درصد برق کشور توسط تجدید پذیر ها تامین شود. درصد بسیار پایینی از انرژی کشور توسط تجدید پذیر ها تامین می‌شود. شما این مساله را با 70 درصد تجدید پذیر آلمان مقایسه کنید.
سرمایه‌گذاری در تجدید پذیر ها با چه موانعی روبه‌روست؟
سرمایه‌گذاری زمانی برای بخش خصوصی در تجدید پذیر ها صرفه دارد که قیمت‌گذاری به شکلی باشد که بازگشت سرمایه توجیه‌پذیر باشد. وقتی قیمت‌ها واقعی سازی نشوند شما یک پنل خورشیدی می‌گذارید با این نرخ ارز فعلی بازگشت سرمایه خیلی طولانی می‌شود. اگر قیمت‌ها واقعی سازی نشود باید تشویق‌های دولت به میان آید اما بازهم ازنظر اقتصادی منطقی نیست. بحث دوم این است که شما با توجه به شرایط موجود تورم و نرخ ارز باید یک نرخ‌گذاری سالیانه داشته باشید. به همین خاطر اگر افزایش‌های قیمتی را در نظر نگیرید صنعت از توجیه می‌افتد.
