جیب پُرپول کارگزاریها
رشد درآمد عملیاتی
حجم معاملات مهم‌ترین عاملی است که بر وضعیت درآمدی کارگزاریها تاثیر مستقیم دارد. ازآنجایی‌که کارگزارها در مرحله اول از معاملات کارمزد می‌گیرند، بنابراین هرقدر حجم معاملات بالاتر باشد کارمزد بیشتری هم دریافت می‌کنند.
رونق و شادابی کل بازار یکی از مواردی است که بر درآمد کارگزارها تاثیر می‌گذارد. سایر خدمات کارگزارها مثل سبد گردانی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و...همگی تابعی از رونق و شادابی در بازار هستند.اگر مراجعه سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی به بازار سرمایه کم شود و اگر شاهد رکود و بی‌انگیزگی سرمایه‌گذاران باشیم طبیعی است که حجم درآمد سرمایه‌گذاران هم نزولی می‌شود.
صنعت کارگزاری هزینه‌های ثابت بالایی هم دارد و به ازای هر یک واحد عبور از نقطه سربه‌سر بیش از یک واحد به سود شرکت کارگزاری افزوده می‌شود. بنابراین زمانی که شرکت کارگزاری نتواند از پس هزینه‌های ثابت خود بربیاید به نقطه بحرانی و زیان می‌رسد.
صنعت کارگزاری درآمد ثابت و پایدار ندارد. ممکن است شرکت کارگزاری دریکی دو سال زیان بدهد و یا سود خیلی کمی داشته باشد اما در سال‌هایی که رونق در بورس و معاملات وجود دارد آن‌چنان سودآور باشد که زیان سال‌های قبل را هم جبران کند. بنابراین شرکت‌های کارگزاری باید سرمایه مناسبی داشته باشند تا در سال‌های رکود هزینه‌های خود را پوشش دهند.
داده‌های عملکردی سال ۱۴۰۱ کارگزاران بورسی برحسب سهم از حجم معاملات نشان می‌دهد از مجموع ۱۱۲ کارگزاری فعال در بازار سرمایه کشور، ۲۰ کارگزاری نخست سهم ۶۵ درصدی از کل حجم معاملات و ۱۰ کارگزاری با کمترین حجم معاملات، سهمی کمتر از۰.۲ درصد رادارند. همچنین نگاهی به داده‌های صورت مالی ۲۰ کارگزاری نخست نشان می‌دهد که درآمد عملیاتی حاصل از کارمزد و حق‌الزحمه خریدوفروش سهام و همچنین سود سرمایه‌گذاری آنان به بیش از ۶ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان می‌رسد که با توجه به سهم از بازار معاملات، درآمد عملیاتی کارگزاری‌های کشور بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومان در سال گذشته برآورد می‌شود.
نگاهی به درآمد عملیاتی شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار سرمایه نشان می‌دهد میزان درآمد کارگزاران این بازار در سال ۱۳۹۶ به ۹۴۷ میلیارد تومان رسیده که این نرخ در سال ۱۳۹۷ با رشد ۷۵ درصدی به حدود هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان افزایش یافت. در سال ۱۳۹۸ درآمد عملیاتی کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه با افزایش ۱۶۸ درصدی به۴۵۰۰ میلیارد تومان رسید. نقطه اوج رشد شتابان درآمد کارگزاریها در سال ۱۳۹۹ رخ داد که با درآمد تقریبا ۲۱ هزار میلیارد تومانی، افزایش ۳۶۲ درصدی را در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال گذشته خود به‌جا گذاشت.
با سقوط بورس در سال یادشده، درآمد عملیاتی کارگزاری‌های بازار سرمایه با ۴۳ درصد کاهش نسبت به سال ۱۳۹۹ به ۱۱۶۴۰میلیارد تومان رسید.
درآمد عملیاتی کارگزاری‌های فعال بازار سرمایه در سال ۱۴۰۱ منتشرنشده اما بررسی صورت مالی برخی کارگزاری‌های مطرح و دارای سهم عمده در بازار سرمایه کشور و همچنین سهم هر یک از آنان از حجم معاملات در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد مجموع درآمد عملیاتی صنعت کارگزاری کشور به بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
جهش سود خالص
درآمد عملیاتی در شرکت‌های کارگزاری شامل درآمد کارمزد و حق‌الزحمه و سود و زیان سرمایه‌گذاری‌ها است که کارمزد معاملات بورس اوراق بهادار و فرابورس بیشترین سهم از درآمد کارمزدها و سود حاصل از فروش اوراق بیشترین سهم را از سود سرمایه‌گذاری‌ها دارند.
همچنین بیشترین سهم هزینه‌های عملیاتی شامل بازاریابی، حقوق و دستمزد و مزایا و ارائه خدمات شرکت‌های نرم‌افزاری می‌شود. می‌توان گفت میزان درآمد این صنعت به‌واسطه پشتیبانی از ورود خیل عظیم افراد تازه‌وارد به بازار سرمایه، روند افزایشی داشته است و در قبال آن هزینه شرکت‌ها هم رشد داشته است. به‌عنوان‌مثال درآمد عملیاتی کارگزاریها در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال قبل از آن رشد ۳۶۲ درصدی داشته و در قبال آن هزینه عملیاتی هم ۲۳۶ درصد افزایش داشته است.
سود خالص شرکت‌ها نشان‌دهنده توفیق مدیریت در اعمال سیاست‌های مدنظر خود است. سود خالص صنعت کارگزاری در سال ۱۳۹۸ با رشد ۳.۵ برابری به ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد و در سال ۱۳۹۹ به رقم ۱۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسید. به‌عبارت‌دیگر سود خالص سال ۱۳۹۹ نسبت به سال قبل از آن ۵.۵ برابر شد. به‌بیان‌دیگر سود خالص صنعت کارگزاری در سال ۱۳۹۹ از مجموع سود خالص سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۳۹۶ نیز بیشتر بوده است. اما در سال ۱۴۰۰ و با افت شدید شاخص، میزان سود خالص کارگزاریها نیز کاهش یافت و به ۵ هزار و ۵۲۴ میلیارد رسید و اگرچه نسبت به سال ۱۳۹۹ با کاهش ۵۶ درصدی همراه بود اما بازهم ۲.۵ برابر سود خالص سال ۱۳۹۸ بود.
اما یکی از موارد جالب‌توجه در خصوص شرکت‌های کارگزاری مقایسه تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ است، چنانکه نگاهی به آمار نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۶ تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده به ۲۵ عدد می‌رسید که این میزان در سال ۱۳۹۷ به ۸ و در سال ۱۳۹۸ به ۳ عدد کاهش یافت تا درنهایت هیچ شرکت کارگزاری‌ای سال مالی ۱۳۹۹ را با زیان پشت سر نگذارد و تعداد شرکت‌های زیان‌ده به صفر برسد. اما در سال ۱۴۰۰ تعداد شرکت‌های زیان‌ده مجددا افزایشی شد و به ۶ عدد رسید و احتمالا تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده در سال ۱۴۰۱ بیش از این مقدار شود چراکه بررسی ۱۰ شرکت دارای کمترین تراکنش مالی از بازار سهام که اطلاعات مالی مربوط به سال مالی ۱۴۰۱ خود را منتشر کرده‌اند نشان از زیان‌دهی ۵ شرکت دارد و به دلیل آنکه صورت‌های مالی شرکت‌هایی که دارای کمترین سهم از بازار و درآمد بوده‌اند منتشرنشده، این تعداد افزایش خواهد داشت.
