میزبانی ویژه اصفهان از گردشگران سلامت
گردشگران سلامت چه شهرهایی از ایران را انتخاب می‌کنند؟
بنا بر تعریف سازمان جهانی گردشگری (WTO) گردشگری سلامت، استفاده از خدماتی است که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد منجر می‌شود و به مدت بیش از ۲۴ ساعت در مکانی خارج از محل سکونت فرد به طول می‌انجامد.
و قابل‌ذکر آنکه به‌عنوان یکی از درآمدزاترین فعالیت‌ها از جایگاهی قابل‌توجه در جهان برخوردار است، این‌چنین که بر اساس آمارهای جهانی، سهم گردشگری سلامت در تجارت بین‌المللی کشورها ٢٠درصد بیشتر از سهم سایر زیرشاخه‌های صنعت گردشگری برآورد شده است.
به‌ویژه آنکه در چند سال گذشته رقابتی شدید بین کشورهای مختلف در راستای جذب گردشگر سلامت به وجود آمده و با فراهم‌سازی شرایط مناسب وزیرساخت‌های لازم بسیاری از آنها توانسته‌اند منافع بسیار بالایی را از این مسیر، نصیب خود کنند.
در این میان ایران هم با برخورداری از خدمات پزشکی مناسب و البته ارزان‌قیمت، نسبت به کشورهای دیگر به‌علاوه باوجود جاذبه‌های فراوان گردشگری به‌عنوان مقصدی مهم برای گردشگران سلامت مطرح است. اگرچه همواره گردشگری طبیعی و فرهنگی در ایران بیشتر موردتوجه قرار داشته و تمرکز متولیان هم بر همین زمینه‌ها بوده است اما ظرفیت بالایی هم در تعدادی از استان‌های این کشور جهت رونق گردشگری سلامت وجود دارد. قطعا اصفهان نیز به‌عنوان کلان‌شهری جذاب برای گردشگران، در این حوزه حرف زیادی برای گفتن دارد و البته متقاضیانی هم از کشورهای عمان، پاکستان، عراق، افغانستان و روسیه برای این منظور به اصفهان سفر می‌کنند.
از خدمات پزشکی باکیفیت و تجهیزات درمانی به‌روز تا پزشکان مجرب و ظرفیت‌های طبیعی مانند مناطق کویری، نمکی، آب گرم و؛ که برای درمان، کاربرد فراوانی دارد از مواردی است که گردشگران سلامت با سفر به اصفهان، امکان بهره‌مندی از آنها را خواهند داشت. اما موضوع قابل‌تأمل آنکه اصفهان، متناسب با ویژگی‌ها و قابلیت‌های خود نتوانسته است در شاخه گردشگری سلامت، پیشروی داشته باشد همان‌طور که از دیگر حوزه‌های گردشگری هم جای مانده است. شهری که دارای بیش از ۶هزار تخت بیمارستانی در ۵۳ بیمارستان دولتی، خصوصی و خیریه است و از مراکز درمانی حرفه‌ای فراوانی در حوزه‌های چشم‌پزشکی، باروری و ناباروری، قلب، ارتوپدی، زیبایی...برخوردار است. ضمن آنکه دارای جاذبه‌های هنری و طبیعی زیادی است که این ویژگی‌ها نیز برای گردشگران سلامت، دارای اهمیت است.
گردشگری سلامت ایران در معرض تخریب سودجویان
بنا به گفته فعالان و کارشناسان، هر گردشگر سلامت در ایران حداقل سه برابر نسبت به گردشگران دیگر، ارزآوری و دو برابر آنها ایجادکننده شغل است. اما آمارهای جهانی نیز از رقم ۵۰۰ میلیارد دلاری گردش مالی گردشگری سلامت خبر می‌دهند که سالانه این رقم با رشد ۲۰ تا ۲۵ درصدی هم همراه است.
با این اوصاف و با توجه به درآمدزایی ارزی چنین صنعتی ایران برای جذب گردشگران سلامت تا افق ۱۴۰۲ ورود یک تا ۲ میلیون گردشگر سلامت به کشور را هدف‌گذاری کرده بود که با وقوع شرایطی مانند تشدید تحریم‌ها به‌علاوه پاندمی کرونا در چند سال گذشته این هدف‌گذاری محقق نشد.
در این حال اگر مسوولان خواهان رونق این شاخه از گردشگری حتی در شرایط تحریمی کشور هستند با توجه به نوسانات ارزی و کاهش ارزش ریال ایران در برابر دلار، می‌توان این ضعف را به فرصتی برای ارتقای جایگاه این صنعت تبدیل کرد.
هرچند تورم فعلی و کاهش ارزش ریال، چالش آفرینی شدیدی را در همه بخش‌ها موجب شده است اما همین چالش سخت شرایطی را فراهم آورده است تا گردشگران سلامت بیشتری را به دلیل ارزان تمام شدن هزینه‌های درمان و اسکانشان، به‌سوی کشورمان هدایت کنیم؛ و این‌گونه ایران را به قطب مهمی برای گردشگری سلامت در منطقه تبدیل کنیم. چه‌بسا اکنون هم بنا به گفته فعالان این عرصه با استفاده از ظرفیت فعلی کشور می‌توان تا یک‌میلیون بیمار خارجی را برای دریافت خدمات بستری در سال تحت پوشش قرار دهیم. حال‌آنکه در حال حاضر نیز به‌طور متوسط سالانه به ۳۰۰هزار بیمار خارجی در سال خدمت ارائه می‌شود. فرصتی که به‌جای ایران و استان‌هایی پر پتانسیلی چون اصفهان، کشورهای همسایه در حال استفاده از آن هستند. به گفته دکتر محمد جهانگیری رئیس انجمن خدمات بین‌المللی سلامت، ترکیه در این موضوع به‌خوبی سرمایه‌گذاری کرده و موفقیت زیادی نیز کسب کرده، خدمات حوزه سلامت ایران، برابر و حتی بهتر از این کشور است، اما ترکیه توانسته با برنامه‌ریزی، از ما سبقت بگیرد. کشور هندوستان از ترکیه نیز جلوتر است و توانسته به بیماران کشورهای عراق، افغانستان، عمان، اردن و ... خدمات دهد. علاوه بر این، نکته مهمی که نباید نادیده گرفته شود ورود افراد غیرمتخصص و به عبارتی دلالان به این حیطه است افرادی که از جنس گردشگری نبوده و با تفکر سودجویی و درآمدهای مقطعی این صنعت را دچار خسارت می‌کنند.
دلالان و مراکز غیرمجازی که بدون مجوز قانونی از دیدگاه خودشان در حال خدمات‌دهی به مسافران سلامت هستند اما باکم‌ترین کیفیت درزمینه حمل‌ونقل، تعیین محل سکونت، تغذیه و... دست به چنین اقدامی می‌زنند.
درصورتی‌که در برابر این نوع از خدمات اغلب غیراستاندارد، در تفکر سودآوری بالای دلاری هستند و هزینه‌های بسیار بالاتر از نرخ مصوب را از این بیماران دریافت می‌کنند. حتی از سوی کارشناسان گردشگری عنوان می‌شود این واسطه گران که اغلب بدون مجوز فعالیت می‌کنند هم‌زمان نقش راننده، لیدر، مترجم را ایفا کرده و این‌گونه عمده درآمد ارزی به جیب آنها می‌رود. افرادی که نه‌تنها درزمینه درمان و سلامت تخصصی ندارند بلکه از حوزه گردشگری هم ناآگاه‌اند.
در طرف دیگر این ماجرا نیز برخی پزشکان قرار دارند که با انجام توافقاتی با دلالان برای درمان کردن چنین مسافرانی، در سایه غفلت بیماران از نرخ‌های درمانی کشور، هزینه‌های بسیار بالایی را طلب کرده و سودهای هنگفتی را به دست می‌آورند.
با این اوصاف، چنین گردشگرانی که باهدف دریافت خدمات درمان و سلامت با نرخ مناسب و کیفیت برتر به ایران آمده‌اند با نارضایتی از کشور خارج‌شده و ممکن است در هیچ زمانی بازگشتی نداشته باشند موضوعی که به تخریب وجهه گردشگری ایران منجر می‌شود.
و این‌چنین بزرگ‌ترین صنعت درآمدزایی که این روزها می‌توان بر روی آن حساب ویژه‌ای باز کرد با فعالیت‌های ضدتبلیغی یکسری افراد سودجو، به‌تدریج از گردونه رقابت خارج می‌شود.
درصدد تقویت مسیر گردشگری سلامت
حالا با توجه به فراهم بودن تقریبی زیرساخت‌های لازم برای پذیرش مسافران سلامت در اصفهان، برای رونق این زیرشاخه گردشگری چه باید انجام گیرد؟
استانی که جدای از امکانات درمانی مناسب برای خدمات‌دهی به گردشگران سلامت، هم‌زمان می‌تواند دیگر ویژگی‌ها و امکانات طبیعی، تاریخی، هنری و فرهنگی خود را به این مسافران و همراهانشان عرضه کند. حتی با بهره‌مندی از ظرفیت‌های خود درزمینه گیاهان دارویی خود و فروش آنها به مسافران می‌تواند درآمدزایی قابل‌توجهی را نصیب خود کند.
واضح آنکه با مدیریت صحیح گردشگری سلامت، می‌توان اقتصاد استان را متحول کرد چون به‌غیراز ارزی که برای هزینه درمان خرج می‌شود هزینه قابل‌توجهی هم برای اقامت، خوراک، تفریح و سوغاتی از سوی این مسافران خرج می‌گردد. بنابراین در گام نخست لازم است با افزایش و تقویت انجمن‌ها و شرکت‌های مجاز گردشگری سلامت، امکانات و خدمات درمانی برتر استان را به شیوه‌ای مطلوب و در راستای توسعه گردشگری سلامت به سایر استان‌ها و کشورهای جهان معرفی کنیم؛ و با توجه به اینکه این بیماران با افرادی دیگر همراه هستند لازم است هتل‌ها و مراکز اقامتی مناسب نیز برای آنها به‌ویژه در نزدیک محل درمان در نظر گرفته شود و همچنین به تفریح و رفاه این همراهان هم توجه کافی شود. علاوه بر آنکه بیمارستان‌ها مجهز و آماده ارائه خدمات به گردشگران درمانی شوند تا درزمان مراجعه، کمبودی و ضعفی در ارائه خدمات وجود نداشته باشد.
مهم دیگر، ساماندهی دلالان این حوزه است که شاید عمده‌ترین اقدامی باشد که باید برای ممانعت از آسیب بیشتر به گردشگری سلامت انجام گیرد. بدون شک افزایش غیرقانونی تعرفه‌های پزشکی و خدمات پزشکی ناقص از پیامدهای ورود این دلالان به حوزه گردشگری است و موجب بی‌تمایلی مسافران برای بازگشت به اصفهان و درمجموع تبلیغی منفی برای صنعت گردشگری می‌شود. و در پایان یک‌صدا عمل کردن و همراهی سیاستگذاران اصلی این بخش از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تا امور خارجه، بهداشت و درمان و کشور و سازمان‌هایی مانند هلال‌احمر و سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی، تاثیر بسزایی در تقویت این مسیر خواهد داشت.
