به تازگی، کمیته مدیریت کیفیت هوا در کنسرسیوم مراکز علمی- پژوهشی استان اصفهان در حوزه محیط زیست با انتشار بیانه‌ای، مشکلات و راهکارهایی را در رابطه با بحث مازوت سوزی در نیروگاه‌ها مطرح کرده‌اند. این کمیته از ۱۰ متخصص علمی در حوزه هوا تشکیل شده است.

متن این بیانیه به شرح زیر است:

استفاده‌ نکردن مراکز صنعتی از فیلترهای هوای مناسب در خروجی پسماندهایشان به بهانه گران قیمت‌بودن آن‌ها که موجب آلودگی هوا و آسیب‌رساندن به سلامت مردم می‌شود چه حکمی دارد؟

طبعاً هر کسی که می‌خواهد کارگاه یا کارخانه‌ای راه بیندازد باید  یک برآورد هزینه‌ای داشته باشد و بسنجد که آیا می‌تواند این کار را انجام دهد یا نه. یکی از لوازم کارگاه و کارخانه فیلتر مربوط به هوا است تا هوایی که متعلق به عموم مردم است آلوده نشود. اگر طبق قانون نصب فیلتر الزامی است، تخلف از آن جایز نیست. البته حتی اگر این مساله در قانون هم ذکر نشده باشد و کارخانه‌ای هوا ر ا آلوده بکند و مردم به‌ خاطر این مساله در ناراحتی و مشقت باشند یا در ناراحتی هم نباشند، اما به‌خاطر تنفس این هوای آلوده ضرر قابل توجهی متوجه آنان شود، این کار خلاف شرع است و کسی که با توجه این کار را انجام بدهد مرتکب حرام شده است.(استفتائات محیط زیستی از مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) «محیط‌زیست سرمایه بزرگ ملی و مولد ثروت و عامل اشتغال‌زایی است و توسعه زمانی پایدار و سالم است که با رعایت مباحث زیست‌محیطی توأم باشد.»(دکتر ابراهیم رئیسی)

بحران آلودگی هوا در اصفهان؛ چالش‌ها و راهکارها

اصفهان شهر زیبای ایران که مفتخر به‌نام شهر شهیدان است، امروز زخم‌های فراوانی از سوء مدیریت‌ها بر تن دارد. خشکی رودخانه زاینده‌رود، فرونشست زمین، گرد و غبار و اینک وضعیت قرمز آلودگی هوا، گویا همه دست به دست هم داده‌اند تا شادابی و امید و بقا را از این شهر بگیرند. در تصمیم اخیر ملی، مبنی بر استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه شهید محمد منتظری اصفهان، تراژدی در جریان است که اثرات سوء آن نه تنها در بلندمدت، بلکه به‌صورت آنی باعث به خطرافتادن سلامت مردم این دیار شده است.

میزان گوگرد مازوت مورد استفاده در نیروگاه شهید محمد منتظری اصفهان ۶ برابر بیش‌تر و غلظت دی‌اکسیدگوگرد(SO۲) خروجی از آن ۸ برابر بیش‌تر از استاندارد اروپاست و غلظت ذرات معلق ریز(PM۲.۵) خروجی از آن ۲۸ و اکسیدهای نیتروژن (NOx) آن ۶/ ۱ برابر سوخت گاز طبیعی است. ۶ واحد از ۸ واحد این نیروگاه، روزانه حدود ۲۵۰ تانکر ۲۰ هزار لیتری (معادل ۵ میلیون لیتر) مازوت مصرف کرده که سوختن این مقدار مازوت حدود ۴۰۰ تن گاز دی‌اکسیدگوگرد در روز منتشر می‌کند که تاثیر آلودگی ناشی از این گاز در غلظت این آلاینده در هوای اصفهان به تنهایی ۱۹۰ درصد بیش‌تر از تمام منابع آلاینده دیگر است. این نیروگاه همجوار با شهر اصفهان است و در منطقه‌ای قرار دارد که کاملاً پوشیده از صنایع آلاینده در حوزه نفت و گاز و فوق اشباع از انواع آلاینده‌ها است و مستقیماً این آلودگی‌ها در ریه‌های مردم شهر ته‌نشین می‌شود.

بر این اساس اعضاء کمیته پژوهش و فناوری «مدیریت کیفیت هوا» کنسرسیوم مراکز علمی- پژوهشی استان اصفهان در حوزه محیط زیست در کنار صاحب‌نظران و متخصصین حوزه هوا، وظیفه خود می‌داند از مدیران و مسوولان استان موارد زیر را در راستای حقوق انسانی مردم اصفهان مطالبه نماید:

با توجه به تشدید آلودگی هوا ناشی از استفاده از سوخت مازوت در کلانشهر اصفهان به‌خصوص در روزهای سرد سال که به‌دلیل وقوع وارونگی دما جو پایدار است، مصرف مازوت به‌عنوان سوخت بدون فوت وقت متوقف شود.

مدارک علمی نشان می‌دهد آلودگی هوا بر سلامت جسم و روح ساکنان شهر مستقیم و غیرمستقیم تاثیرگذار است. این مساله یک معضل اجتماعی و بهداشتی است و رویکرد حل آن هم باید اجتماعی و بهداشتی باشد. بنابراین شایسته است در این زمینه از ورود به سایر حوزه‌ها از جمله حوزه امنیتی پرهیز شود.

حجم بالای آلودگی هوای شهر اصفهان و استقرار صنایع و نیروگاه‌های متعدد در این شهر و وضعیت توپوگرافی و هواشناسی منطقه، در گام اول لزوم اصلاح و بهینه‌سازی نیروگاه‌های اصفهان از جمله تبدیل به سیستم سیکل ترکیبی و استقرار و نصب سیستم‌های پیشرفته تصفیه هوای خروجی، و در گام بعدی لزوم انجام مطالعات جابجایی نیروگاه‌ها و صنایع آلاینده به مناطق دیگر را صد چندان نموده است.

کل مصرف برق شهرستان اصفهان در زمستان صرفاً در حد تولید یک نیروگاه اصفهان(اسلام‌آباد) است و تولید سایر نیروگاه‌ها به صنایع بزرگ، شبکه سراسری و سایر استان‌ها اختصاص می‌یابد. این در حالی است که هزینه آلودگی ناشی از آن‌ها را مردم کلان‌شهر اصفهان بایستی بپردازند. لذا شفاف‌سازی نوع مصرف برق تولیدشده در نیروگاه‌های اصفهان و مدیریت تولید براساس نیاز واقعی کلان‌شهر به‌ویژه در شرایط وخیم آلودگی هوا، لازم است.

شفاف‌سازی سود به‌همراه هزینه‌های اجتماعی و بهداشتی حاصله از صنایع انرژی‌بر و آلاینده اصفهان در حالی که آلایندگی تمام شهر را فراگرفته است می‌تواند بخشی از حقایق را برای مسوولان و مردم روشن نماید و خسارت بیش از این به جان و روان ساکنین وارد نکند.

شواهد عینی و آمارها به‌وضوح نشان می‌دهد تعداد مراجعات به اورژانس‌ها و بستری در بیمارستان‌های شهر در روزهائی که هوا آلوده است به مراتب بیش‌تر از سایر روزهاست. همچنین آمار ابتلاء به انواع بیماری‌های تنفسی و قلبی- عروقی، سکته‌های قلبی و مغری و بیماری‌های صعب‌العلاج در دو دهه اخیر به‌دلیل افزایش آلودگی هوا در اصفهان بسیار زیاد شده است، لذا استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه، براساس میزان آلایندگی فراوان آن، به آمار این بیماری‌ها افزوده و میزان مرگ و میر منتسب را افزایش خواهد داد.

بسیاری سوء‌مدیریت‌ها در زمینه کنترل آلاینده‌ها در شهر و استان، ناشی از اطلاعات ناکافی مسوولان از خطرات جدی آلودگی هوا بر سلامت و اولویت‌ندادن به آن است. لذا حضور نمایندگان کنسرسیوم در جلسات تصمیم‌گیری در امور آلودگی محیط زیست می‌تواند بخشی از وقایع را به مسوولان یادآوری و در تصمیم‌گیری‌های درست کمک‌کار باشد.

از آنجا که بیش از ۹۰ درصد نیروگاه‌های کشور غیرمازوت‌سوز هستند و میزان مصرف برق در ایام سرد سال نیز بیش از تولید آن‌ها نیست، استفاده از ظرفیت تولید برق مازاد شبکه سراسری سایر نیروگاه‌ها در ایام سرد سال و توقف فعالیت نیروگاه شهید محمد منتظری اصفهان در ایام کمبود گاز طبیعی، حق مسلم مردم فهیم و غیرتمند اصفهان است.

 براساس اطلاعات موجود، سهم دریافت عوارض آلایندگی استان اصفهان و واریز شده به خزانه دولت معادل چندین استان بزرگ کشور است که شواهد نشان از هزینه‌نشدن آن در مسیر رفع آلودگی صنایع آلاینده استان است. لذا لازم است این موضوع، به‌طور شفاف از طریق مسوولان استانی پیگیری و حق مردم برای سلامت و حفظ محیط زیست از محل آن دریافت شود.

وقایع و اتفاقات تکرار شده در سال‌های اخیر خصوصاً سال جاری گوشزد می‌نماید که در صورت اضطرار به استفاده از مازوت به‌عنوان سوخت موضوع حذف گوگرد از مازوت باید به‌عنوان یکی از راه حل‌ها در ابعاد علمی- فنی و اقتصادی مورد مطالعه قرار گیرد که این کار را می‌توان براساس دانش و فناوری بومی‌شده در مراکز علمی- پژوهشی انجام داد. البته این امر لازم است بعد از توقف فوری مصرف مازوت در نیروگاه شهید محمد منتظری و تصمیم‌گیری واقعی مسوولان و متولیان برای اجرایی‌کردن آن انجام شود.