علل کاهش میزان صادرات محصولات فولادی

جهاندار شکری/ تحلیلگر صنعت فولاد بر اساس آمار رسمی، مجموع صادرات فولاد ایران (فولاد خام و محصولات فولادی) در تیرماه سال جاری، ۴۶۹ هزار تن بوده که نسبت به ماه قبل از آن، کاهش ۶۱درصدی را نشان می‌دهد. در خرداد صادرات فولاد خام ایران ۹۳۱ هزار تن بوده و شاهد کاهش ۷۷درصدی آن در تیر هستیم که به ۲۱۴ هزار تن رسیده است. یکی از مشکلات اصلی ما در زمینه صادرات به دخالت وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت برمی‌گردد که یا بعضاً با دستورالعمل‌های غیرکارشناسی که در این زمینه وضع می‌کند، مانع از صادرات می‌شود یا با قیمت‌گذاری دستوری محصولات فولادی در بورس کالا، بازار صادراتی را با اشکال مواجه می‌کند.

یکی از مسائلی که برای خود ما نیز جالب بود، این موضوع است که کشورهای منطقه و همسایه ایران که هدف بازار صادراتی ما به‌شمار می‌روند، دقیق‌تر از خود ما از قیمت‌های داخلی محصولات فولادی ایران اطلاع دارند و خواهان خرید از ما با قیمت‌های داخلی هستند که در این صورت تولیدکننده یا باید محصول خود را به قیمت ارزان‌تر از قیمت جهانی عرضه کند یا اینکه صادرات نداشته باشد؛ این در حالی است که محصولات فولادی هم‌اکنون در بازار تقاضایی ندارند و این بازار در رکود به‌سر می‌برد و حتی شمش و محصولات فولادی همچون میلگرد و تیرآهن و... که در بورس کالا عرضه می‌شوند، خریدار ندارند و بخشی از آن در بازار بدون مشتری می‌ماند. چرا یک تولیدکننده باید کالایی که قیمت تمام‌شده آن نزدیک به 13 هزار تومان در هر کیلو برای او تمام شده است را به قیمت 12 هزار تومان در بورس کالا عرضه کند. بنابراین دولت با سیاستگذاری‌های نادرست و با مداخله در امر قیمت‌گذاری در بورس کالا، سبب رکود بازار صادراتی و بازار خارجی نیز شده است. دولت نباید در بورس کالا قیمت‌گذاری کند، بورس کالا بستری است که باید در آن فضای رقابتی برای عرضه‌کننده و خریدار فراهم شود. یا برای نمونه طرح ملی مسکن که دولت مطرح  کرد، هنوز بستر آن آماده نشده یا زمین‌های آن را خریداری نکرده است، دولت اقدام به قیمت‌گذاری دستوری برای کاهش قیمت تیرآهن و میلگرد کرده است.

یکی از دلایل دیگر کاهش صادرات موضوع تحریم‌ها و تحولات سیاسی در منطقه است. برای نمونه دو کشور مقصد صادراتی محصولات فولادی ایران، افغانستان و عراق هستند که صادرات به این دو کشور نیز تحت‌ تاثیر عوامل صادراتی قرار دارد، برای مثال 60 درصد محصولات شرکت ما به افغانستان صادر می‌شد که با روی کار آمدن دولت طالبان طی سال گذشته تاکنون این میزان به صفر رسیده است. سایر صادرات به کشورهای دیگر مانند تایوان، عمان و کشورهای آفریقایی به دلیل تحریم ایران و عدم مبادله ارز در حال از دست رفتن هستند. برای صادرات به این کشورها نیز یا باید تحریم‌ها را دور زد که برای من تولیدکننده متحمل هزینه‌هایی می‌شود که هزینه‌های صادرات را افزایش و غیراقتصادی می‌کند.

پیمان‌سپاری ارزی یکی از موانع صادراتی به‌شمار می‌رود، چرا که نرخ دوگانه ارز مانع از صادرات می‌شود. با توجه به شرایط بازار داخلی و رکودی که دامن‌گیر آن شده است، اگر فولادسازان و تولیدکنندگان محصولات فولادی نتوانند محصولات خود را صادر کنند، بدون شک ورشکست خواهند شد.