لجستیک فناورانه
هوشمندسازی چگونه بر صنعت حمل‌ونقل جهان موثر است؟
در زمینه صنعت ۴.۰ (انقلاب صنعتی چهارم)، تمرکز بر دیجیتالی کردن تمام فعالیت‌های کلیدی از جمله مدیریت زنجیره تامین و لجستیک است. این تفاوت در به دست آوردن مزایای رقابتی و همچنین بقا در یک عصر فوق‌متصل آشکار می‌شود. عصری که نیاز به سرعت در آن بالاست و صرف نظر از زنجیره تامین، عملکرد و سرعت و البته کیفیت اهمیت زیادی دارد. لجستیک هوشمند به جنبه‌های مختلف لجستیک سرتاسری در زمینه صنعت ۴.۰ مربوط می‌شود. این صنعت، خواستار دیجیتالی شدن همه فعالیت‌ها با استفاده از تکنولوژی‌های مختلف مانند اینترنت اشیا، سیستم‌های فیزیکی دیجیتالی، بلاک‌چین، تجزیه و تحلیل داده‌های پیشرفته و تصمیمات (نیمه) اتوماتیک به وسیله هوش مصنوعی است.
بهره‌وری، بهینه‌سازی، سرعت و زمان‌بندی همیشه در لجستیک و حمل‌ونقل بسیار مهم بوده است. انقلاب بعدی لجستیک معروف به لجستیک ۴.۰ از کانتینرها، وسایل نقلیه، پالت‌ها و سیستم‌های حمل‌ونقل مشتق از تکنولوژی هوشمند استفاده می‌کند. این امر به ایجاد یک زنجیره تامین کاملاً شبکه‌ای کمک می‌کند که به مدیران این زنجیره، موسسات ترابری، فورواردر و سایرین شفافیت لازم برای مسیر حمل‌ونقل را ارائه می‌دهد و سایر وظایف لجستیک را به روشی بهینه به انجام می‌رساند.
لجستیک هوشمند چیست؟
اساساً ما لجستیک را به عنوان رساندن چیزی از نقطه الف به نقطه ب با بسیاری از مراحل واسطه و اجزای زنجیره تامین می‌شناسیم. اما از آنجا که دنیای مدرن، به منظور ایجاد جریان‌های کاری متصل به هم و قابل تعامل، تکنولوژی‌های هوشمند و جدید را اضافه می‌کند، زنجیره تامین مدرن به سرعت در حال هوشمندتر، شبکه‌ای‌تر و از نظر تکنولوژی، پیشرفته‌تر شدن است. اگرچه انقلاب صنعتی چهارم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، اما انقلاب دیگری همزمان در دنیای لجستیک و در دل صنعت 4.0 اتفاق می‌افتد و در حال تغییر روشی است که محصولات از مراکز تولید به دست مشتریان می‌رسند. برخی از این الگوی جدید لجستیک به عنوان لجستیک 4.0 یاد می‌کنند.
این امر مستلزم تغییر رویکرد سنتی نسبت به زنجیره تامین دیجیتال است که در نهایت دنیای پیچیده لجستیک را تکامل می‌دهد و به‌طور خودکار روش رسیدن محصولات از تولید به مشتری نهایی را تغییر داده است. ورود لجستیک به فاز 4.0 باعث ایجاد تغییراتی در درک مفهوم زنجیره تامین شد. این امر باعث شد که نه‌تنها انعطاف‌پذیری و سرعت بلکه دیجیتالی شدن نیز از ویژگی‌های اساسی و تعیین‌کننده زنجیره‌های تامین باشد. ظهور «مشتری دیجیتال» (مشتری متصل) باعث فشار بیشتر بر تامین‌کنندگان می‌شود، و مستلزم انطباق بهتر محصولات با خواسته‌ها و ترجیحات مشتریان و همچنین تحویل سریع و بدون دردسر است. بدون شک دیجیتالی‌شدن در زنجیره تامین الهام‌بخش خلاقیت در حوزه‌های عملیاتی و تاکتیکی است اما الزام‌آور این خلاقیت در واقعی‌تر و موثرتر کردن روابط با مشتری نیز هست.
لجستیک 4.0 از سیستم‌های فیزیکی دیجیتال، اینترنت اشیا (IOT) و شبکه‌ها در تمام فعالیت‌های خود استفاده می‌کند. به عنوان مثال، در یک انبار مجهز به اینترنت اشیا یا حمل‌ونقل به کمک اینترنت اشیا، قسمت مدیریت زنجیره تامین که به محصول دسترسی دارد به راحتی محصولات آسیب‌دیده را بر اساس شرایط گرما و نور تشخیص می‌دهد. حتی در صورت تاخیر در دستیابی به محصولات آسیب‌دیده، تنها با اطلاع از موضوع، این امکان را برای مدیر زنجیره تامین انبار فراهم می‌کند تا محصولات آسیب‌دیده را مجدداً شارژ کند تا مشکلی برای تامین نیاز مشتریان وجود نداشته باشد.
در یک انبار با تکنولوژی پیشرفته، حسگرها به تنهایی و بدون نیاز به هیچ‌گونه مداخله انسانی می‌توانند به تامین‌کننده هشدار دهند که نیاز به شارژ مجدد محصول وجود دارد. لجستیک 4.0 ادغام و هماهنگی را در سراسر قسمت‌های شرکت ممکن می‌کند. با دخالت تکنولوژی، مسائل لجستیک مربوط به جریان‌های مواد ورودی و خروجی به‌راحتی و به صورت آنی به شکل قابل توجهی ساده‌سازی می‌شوند. شرکت‌ها از لجستیک 4.0 برای ایجاد شبکه‌ای از تمام انبارها و خطوط و فرآیندهای محصول حمایت می‌کنند. لجستیک هوشمند به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با مشتریان و شرکای خود از جمله تامین‌کنندگان، تولیدکنندگان، عمده‌فروشان، خرده‌فروشان و ارائه‌دهندگان تدارکات موثرتر از همیشه کار کنند. اما چندین مولفه دیگر در زنجیره تامین وجود دارد و لجستیک هوشمند، بدون زنجیره تامین دیجیتال به سادگی امکان‌پذیر نیست. همچنین درست مانند صنعت 4.0، اینترنت اشیای صنعتی نقش کلیدی در این زمینه ایفا می‌کند. در زمینه مدیریت زنجیره تامین نیز درک کامل همه داده‌ها و رهنمون‌ها و یک سیستم هوشمند کاربردی نقش اساسی دارد.
با در نظر گرفتن حرکت هوشمند و کارآمد در تمام این مراحل مختلف به روشی جامع و اضافه کردن جنبه اتوماتیک بودن، تصویر مورد نظر از لجستیک 4.0 کامل می‌شود. از حمل‌ونقل بدون راننده تا کانتینرهای هوشمند، انبارهای هوشمند، بارگیری هوشمند و قفسه‌های هوشمند تا تبادل انسان و اطلاعات در تمام زنجیره‌ها و زمینه‌های لجستیک ممکن.
تحول دیجیتال
اپراتورهای حمل‌ونقل و لجستیک در حال حاضر شروع به مدیریت تغییرات مورد نیاز برای ایجاد تحول دیجیتال در فرآیندهای روزانه خود کرده‌اند، پدیده‌ای شبیه به الکترونیکی شدن اقتصاد. دیجیتالی شدن یک تکنولوژی چندمنظوره است که به افزایش رقابت و کاهش هزینه‌ها در هر صنعتی کمک می‌کند. در بخش حمل‌ونقل و تدارکات، این تحول به عنوان «لجستیک 4.0»، یعنی داده‌های بزرگ، تجزیه و تحلیل، پیاده‌سازی هر چه بیشتر اینترنت در دستگاه‌های این زنجیره (IoT)، داده‌های باز، اتصال آنی (شبکه‌های موبایل 5G، وای‌فای شهری، فیبر خانگی و صنعتی، استاندارد جدید بلوتوث)، واقعیت افزوده، هواپیماهای بدون سرنشین، واقعیت مجازی و... شناخته می‌شود.
لجستیک 4.0 نقش کلیدی در تسریع هفت معیار زیر ایفا می‌کند:
1- محصول مناسب
شرکتی که این نوع خدمات را ارائه می‌دهد، ابتدا باید نوع محصولاتی را که قرار است جابه‌جا کند، بشناسد. داشتن دانش درست به شما این مزیت را می‌دهد تا زمان و منابع خود را به درستی و به شکلی کارآمد مدیریت کنید.
2- مکان مناسب
محصول مناسب باید در محل مناسب تحویل داده شود. خدمات پیک ارائه‌شده از سوی یک شرکت با سیستم مدیریت لجستیک (LMS) باید رانندگان آگاه و همچنین یک سیستم تحویل اصولی و ردیابی داشته باشد. در این سیستم هم مشتری و هم ارائه‌دهنده باید یک ردیابی موقعیت مکانی همگام داشته باشند تا از تحویل محصولات در مکان مناسب اطمینان حاصل شود.
3- قیمت مناسب
قیمت‌گذاری در این زمینه امری بسیار ضروری است. تمامی محصولات و خدمات برای همخوانی با درآمد و هزینه‌های شرکت، باید قیمت مناسبی داشته باشند. وجود یک سیستم کارآمد برای حفظ و به‌روزرسانی قیمت‌های مناسب، موفقیت در سیستم مدیریت لجستیک را تضمین می‌کند.
4- مشتری مناسب
هر ارائه‌دهنده خدمات لجستیک باید بازار هدف خود را بشناسد تا مشتریان مناسب را شناسایی کند. اگر خدمات، به بازارِ مناسب ارائه شود، شانس بیشتری برای به دست آوردن مشتریان خوب وجود خواهد داشت. در این زمینه برخی از بازاریابی سنتی استفاده می‌کنند در حالی که برخی دیگر بازاریابی دیجیتال را برای دستیابی به مشتریان بیشتر در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌دهند.
5- شرایط مناسب
هر محصول یا کالایی که قرار است توسط مشتریان به ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک سپرده شود، باید با شرایط مناسب نگهداری و تحویل شود. در اینجا باید به مشخصات محصول اشاره کرد تا امکانات مورد نیاز برای نگهداری از آن فراهم شود.
6- زمان مناسب
زمان در تدارکات بسیار مهم است. مشتریان بیشتر از هر چیزی نگران زمان تحویل هستند. به همین دلیل است که هر ارائه‌دهنده خدمات باید زمان مناسب برای تحویل محصولات به یک روش کارآمد را بداند. هر سیستمی دارای قابلیت ردیابی برای نظارت بر تمام تحویل‌ها و اطمینان از رسیدن به‌موقع آنهاست.
7- کمیت مناسب
آگاهی از نحوه تعیین مقدار مناسب محصول نیز یکی از کلیدهای موفقیت یک سیستم لجستیک است. از آنجا که اکثر ارائه‌دهندگان، شخص ثالث هستند، شرکت‌هایی که از آنها خدمات می‌گیرند باید در ارسال مقدار مناسب کالا برای تحویل دقت کنند. به لطف پیشرفت‌های تکنولوژی مدرن اکنون سیستم‌های لجستیک شخص ثالث (3PL) می‌توانند تمام مقادیر کالایی را برای ارسال یا تحویل مدیریت کنند.
پنج عنصر اصلی لجستیک نسل چهارم
وقتی صحبت از صنعت 4.0 به میان می‌آید، اغلب به ریشه نام آن اشاره می‌کنند، یعنی مفهوم چهارمین انقلاب صنعتی که به وسیله ارتباطات ماشین با ماشین و فرآیندهای مستقل تعریف شده است. از سوی دیگر، در مورد لجستیک 4.0، معمولاً چنین تاریخچه‌ای در میان نیست، شاید به این دلیل که الگوی لجستیک جدید را اساساً نتیجه‌ای از صنعت 4.0می‌دانند. چه این مساله صادق باشد چه نه، روزبه‌روز بیشتر مشخص می‌شود که این دوره جدید در لجستیک، موجودیت خاص خود را دارد و اکنون در حال تغییر روش تجارت کشتیرانی‌ها و باربری‌هاست. همه اینها به این سوال منجر می‌شود که عناصری که سیستم‌های لجستیک 4.0 را متمایز می‌کنند چه عناصری هستند؟ چگونه این عناصر با منطق انقلاب صنعتی چهارم آمیخته و بر اساس الگوهای لجستیک گذشته ساخته می‌شوند؟
1- شفافیت سرتاسری
یکی از مهم‌ترین عناصر لجستیک مبتنی بر تکنولوژی، افزایش شفافیت ناشی از دیجیتالی شدن در سراسر سیستم زنجیره تامین است. شفافیت، مشوق ایجاد یک سیستم هوشمندتر شده است. علاوه بر آن شفافیت، یک پیش‌نیاز ضروری است که لجستیک را شفاف و عملیات‌های درون‌سازمانی را بسیار کارآمدتر و جامع‌تر از مظاهر قبلی آن کرده است. به عنوان مثال: بنادر هوشمندی مانند ابوظبی در حال حاضر راه‌حل‌هایی را پیاده‌سازی می‌کنند که نه‌تنها ردیابی آنی، بلکه مشاهده آنی اسناد و سایر اطلاعات مهم ماموریت را برای باربری‌ها و مشتریانشان ممکن می‌کند.
2- امکانات هوشمند
نسخه‌های هوشمند مختلفی از اجزای سنتی لجستیک معرفی شده است. این مساله از قبل نحوه گردش محموله‌ها از تامین‌کنندگان به کاربران نهایی را تغییر داده است. دخالت تکنولوژی در ابزارهای لجستیکی مانند کانتینرهای هوشمند و پالت‌های هوشمند، جریان‌های کاری حمل‌ونقل سنتی را تغییر می‌دهد و چشم‌اندازهای تازه‌ای را به همراه دارد که داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و بر اساس اطلاعات ضروری تصمیم‌گیری می‌کنند.
3- سازگاری با اینترنت اشیا
با معرفی صنعت 4.0 در بازار، بسیاری از شرکت‌های توسعه اینترنت اشیا دستگاه‌های دیجیتالی را ارائه کرده‌اند که می‌توانند در انبارها مستقر و جاسازی شوند. چنین پیشرفت‌هایی در گنجاندن اینترنت اشیا، تخصصی و بسیار حیاتی هستند. با این حال، نتیجه نهایی استقرار، تکنولوژی‌هایی مانند کانتینرهای هوشمند و ابزارهای کاربردی را با اتصال آنها به رایانش ابری ارتقا می‌دهد. این مساله نه‌تنها مدیریت زنجیره تامین را به کلی متحول می‌کند، بلکه باعث افزایش منفعت در به دست آوردن رهنمون‌های دقیق می‌شود.
4- تلفیق با انقلاب صنعتی چهارم
الگوی لجستیک مبتنی بر تکنولوژی مدرن ارتباط نزدیکی با موج چهارم صنعت دارد. مهم‌ترین ویژگی لجستیک 4.0 قدرت آن در تلفیق با سیستم‌ها و رویه‌های صنعت 4.0 است. این ویژگی معمولاً محیطی را ایجاد می‌کند که در آن یک تشریک‌مساعی و رابطه مشترک بین تولیدکنندگان، ارسال‌کنندگان و کاربران نهایی به وجود می‌آید. در این حالت در برابر تهدیدات خارجی، ذخیره اطلاعات مهم و حیاتی و رفع نیازهای کاربران نهایی، امنیت دائمی وجود دارد. شفافیت این شیوه، نسبت به رویکرد سنتی که تاکنون دنبال شده، بسیار بیشتر است.
5- شرایط بهتر از طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات
تاکنون درباره اهمیت جمع‌آوری داده‌ها در این چارچوب‌های لجستیک جدید تا حد زیادی صحبت شده است، اما ارزش واقعی این داده‌ها به منسجم‌تر کردن برنامه‌ریزی دستی محدود نمی‌شود. بلکه مرحله پایانی پیشرفت در شفافیت و جمع‌آوری داده‌ها از طریق حسگرها و تراشه‌های RFID (تکنولوژی با امکان شناسایی و ردیابی خودکار)، به‌کارگیری فرآیندهای تحلیلی پیشرفته است. با وارد کردن مقادیر زیادی از اطلاعات در الگوریتم‌های پیش‌بینی و دستورالعملی، ارائه‌دهندگان لجستیک مدرن می‌توانند پیش‌بینی‌های تقاضا و حمل‌ونقل خود را بهبود ببخشند و در عین حال ضرر و زیان‌ها یا پیشرفت‌های احتمالی در جریان کار خود را کشف کنند.
