تنظیمگری صنعت برق و جای خالی نهاد مستقل
آنچه که از ابتدای تشکیل این هیات، ذهن فعالان صنعت برق را به خود مشغول کرده، دغدغه میزان مستقل بودن این نهاد و تدوین ضوابط بدون در نظر گرفتن مصلحت طرف خاص بوده است؛ چراکه همزمان با تجدید ساختار صنعت برق، همچنین واگذاری برخی از نیروگاههای دولتی به بخش خصوصی، وزارت نیرو و بخش خصوصی رقیب یکدیگر در تولید برق شدهاند و از سوی دیگر، دولت خریدار عمده برق نیروگاهها شده است. علاوه براین تنظیم برخی از قوانین و اجرای آن برعهده وزارت نیرو است. مسالهای که در این میان مطرح بوده، این است که آیا اعضای هیات تنظیم بازار برق مستقل از شرکتهای تابعه وزارتخانه منصوب شدهاند؟ بررسی سوابق اعضای هیات در ادوار مختلف خلاف این را نشان میدهد.
در شرایط کنونی که صنعت برق با مشکلات عدیدهای مواجه است، تشکیل نهاد مستقل رگولاتوری یکی از مهمترین اقدامات لازم برای خروج از این شرایط است. این اقدام منجر به جذب سرمایهگذار بهخصوص در احداث نیروگاههای جدید، بازسازی نیروگاههای فرسوده و گسترش و بازسازی شبکههای انتقال و توزیع میشود.
درجلسه مورخ ششم تیرماه امسال نمایندگان دولت و بخش خصوصی، ضرورت تاسیس نهاد تنظیمگر بخش خصوصی مجددا مطرح و وزارت نیرو مکلف شد، هرچه سریعتر نظرات خود را در خصوص لایحه تنظیمگری بخش برق به کمیسیون اقتصادی دولت ارائه کند که تاکنون این امر محقق نشده است. یکی از اختلاف نظرات در تشکیل این نهاد، مسوولیت دبیرخانه آن است. این دبیرخانه باید امکان دسترسی به اطلاعات فنی و اقتصادی مورد نیاز و نیز تخصص کافی برای تنظیم مقررات صنعت برق داشته باشد که ظاهرا وزارت نیرو از این امکان برخوردار است، اما این که دبیرخانه نهاد رگولاتوری در وزارت نیرو مستقر شود، خلاف قانون و مغایر حفظ حقوق ذینفعان است.
به هر روی ضرورت تشکیل نهادی کاملا مستقل با قدرت اجرایی و دانش فنی و مدیریتی لازم که دارای قدرت نظارت بر رفتار تمام بازیگران بازار برق بوده و مرجع رسیدگی به شکایات آنها و شرکتهای مختلف صنعت برق باشد، به شدت احساس میشود.
به نظر میرسد، باید در وهله اول برای همه بازیگران صنعت برق تشکیل این نهاد مستقل رگولاتوری در اولویت باشد و مساله انتخاب دبیرخانه نیز میتواند با مصالحه و رایزنی بین شورای رقابت، وزارت نیرو، اتاق بازرگانی و سندیکای شرکتهای تولیدکننده برق، حل شود تا در ابتدای امر، تشکیل این نهاد بتواند عاملی برای برونرفت از این چالشهای جدی صنعت برق باشد.