چون ممکن است همین صندوق‌های سرمایه‌گذاری خیلی وقت‌ها نسبت به متوسط بازار مزیتی نداشته باشند. دوم اینکه اگر افراد در این حوزه تخصص ندارند، یعنی اگر قرار نیست شغلشان ارزیابی سهام باشد، باید خود وارد گود نشوند. مهم‌ترین کاری که از افراد برمی‌آید متنوع کردن سرمایه‌گذاری‌هایشان است. مثلاً در صنایع مختلف و حتی در صورت امکان در کشورهای مختلف به سرمایه‌گذاری مبادرت کنند.

 پول را باید کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟

اکنون وقت مطرح کردن این پرسش است که پس باید پول را کجا سرمایه‌گذاری کرد؟ توصیه این است که «پول» به معنی ریال اسکناس باید در بانک برای سرمایه‌گذاری بلندمدت نگه داشته نشود. یعنی افراد نباید در ۳۰سالگی برای بازنشستگی، در بانک سپرده بلندمدت نگهداری کنند. مگر کسر کوچکی از کل سرمایه افراد و آن هم در مواقعی خاص. بدیهی است که افراد برای زندگی نیاز دارند پول خرج کنند. پس باید به اندازه مخارج جاری و همچنین مقداری برای اتفاقات خاص و مواقع اضطرار پول در اختیار داشته باشند. بقیه پول افراد هم باید در دارایی‌های مختلف پخش شود. و این باید متناسب با ریسک‌های افراد باشد. نکته مهم این است که افراد نباید تمامی تخم‌مرغ‌هایشان را در یک سبد بچینند. مثلاً اینکه نباید تمامی سرمایه خود را صرف خریدن بیت‌کوین و اتر و... به خطر بیندازید. بهتر است افراد یک صندوق فاخر با کارمزد نازل پیدا کنند و پول را آنجا بگذارند. متاسفانه در ایران یک راه پخش کردن سرمایه، به سوی خرید دلار و طلا می‌رود. در شرایط عادی شاید این اقدام کمی ساده‌انگارانه به نظر برسد. افراد به چه دلیل باید طلا بخرند؟ افراد می‌توانند پول خود را به سمت فعالیت‌های تولیدی ببرند. اما به نظر می‌رسد که برای ایرانیان این ابزاری کارآمدتر است. دلار هم همین شرایط را دارد. اگر تورم ما ۴۰ درصد است تورم دلار اکنون هشت درصد است. در شرایط کنونی متاسفانه زمین و کالاهای بادوامی مانند خودرو هم به ابزار حفظ ارزش پول و فرار از تورم تبدیل شده‌اند. به جای تلاش برای سیگنال بورسی گرفتن، یا حداقل به جای بخشی از آن، می‌توان محاسبه کرد و یک سبد سرمایه معقول از انواع دارایی‌هایی که در دسترس است طراحی کرد. سوال این است که آیا سرمایه‌گذاری برای خریدن زمین سخت است؟ من‌باب اکل میته می‌توان سهام شرکتی را خرید که زمین داشته باشد. آیا سکه گران است و نمی‌توان به تعداد خریداری کرد؟ همین صندوق‌های طلا و سکه از هیچی بهتر هستند. خلاصه آنکه در شرایط نامناسب افراد باید سعی کنند تا جای ممکن ریسک کاهش شدید ارزش اموال را به حداقل برسانند. البته اینها مواردی است که باید در مدرسه‌ها به نوجوانان آموزش داده شود.