سد خالی زاینده‌رود؛ اصفهان در انتظار تحقق وعده‌ها
مطابق اعلام شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در کمتر از چهار روز تا پایان سال آبی جاری، ۸۵ درصد مخزن سد زاینده‌رود با ذخیره آبی ۱۷۹ میلیون مترمکعبی، خالی است و امروز دوشنبه، ۲۸ شهریورماه، ورودی سد زاینده‌رود ۷.۸ و خروجی آن ۲۳ مترمکعب بر ثانیه است. براساس آخرین آمار، ورودی سد زاینده‌رود از ابتدای سال آبی جاری تا ۲۸ شهریورماه، ۹۶۷ میلیون مترمکعب بود، در حالیکه در سال آبی گذشته ۷۴۵ میلیون مترمکعب و در بلندمدت ۱۳۵۷میلیون مترمکعب بود، همچنین خروجی سد زاینده‌رود در سال آبی جاری ۱۰۱۳ میلیون مترمکعب بود، درحالیکه در مدت مشابه سال آبی گذشته ۶۷۱ میلیون مترمکعب و در متوسط بلندمدت ۱۳۴۱میلیون مترمکعب بود.
از سوی دیگر چندی پیش نیز وزیر نیرو، اعلام کرد که یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما احیای زاینده‌رود بوده که به‌طورقطع امکان‌پذیر است. منظور از احیا، تأمین آب مطمئن و پایدار است.
به گفته علی‌اکبر محرابیان، جلسات متعددی با مسئولان مرتبط تشکیل شده و در زاینده‌رود پروژه‌های مختلف به‌صورت نیمه‌کاره رها شده است. اکنون با هم‌فکری و هم‌گرایی با متخصصان، برنامه‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که به مرحله اجرا برسد، اگرچه عملیات اجرایی این طرح شروع شده اما کند است؛ برنامه داریم که سرعت کار افزایش یابد، البته به‌شرط اینکه تأمین منابع مالی آن به‌موقع انجام شود.
سال گذشته نیز وزیر نیرو در جریان سفر به اصفهان با تاکید بر عدالت آبی، گفت که پای اجرای عدالت در موضوع آب ایستاده‌ام، چون وظیفه شرعی، قانونی و انقلابی خود را در این مهم می‌بینم. بسیاری از مشکلات امروز ناشی از بی‌قانونی است، درحالیکه اگر قانون به نحو مطلوب اجرا شود، حتی اگر قانون اشتباهی داشته باشد، بهتر از بی‌قانونی است. متأسفانه در بسیاری از موارد قانون اجرا نشده و این موضوع خاص زاینده‌رود و اصفهان نیست، بلکه در خیلی از مناطق اتفاق افتاده، اما باید به قانون برگردیم.
وزیر نیرو در این سفر در جمع کشاورزان اصفهان با بیان اینکه از دولت گذشته سدهای خالی و پروژه‌های تعطیل به ارث رسیده است، تصریح کرد: این خواست شما و ماست که آب و کم‌آبی با عدالت تقسیم شود، ضمن اینکه باید بتوانیم با این میزان آب، تولید را اضافه کنیم.
این درحالی است که اکنون بعد از گذشت ده ماه از این سفر و وعده وزیر نیرو، به نظر می‌رسد نه تنها عدالت آبی در این حوضه رعایت نمی‌شود، بلکه سد زاینده‌رود اکنون در خالی‌ترین شرایط در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی برای اصفهان و حوضه زاینده‌رود، پاییز بارشی نخواهیم داشت و بارش‌ها از نیمه آذر اتفاق می‌افتد.
بسیاری از کارشناسان در شرایط فعلی سد زاینده‌رود نگران تأمین آب شرب جمعیت ۵ میلیون نفری اصفهان بزرگ هستند، اگرچه رسانه‌ها از چندی قبل این هشدار را داده بودند و حتی برخی نگران شرایط مشابه سد اکباتان همدان و بی‌آبی مردم اصفهان همانند این شهر هستند.
مدیر سد زاینده‌رود دراین‌باره به ایسنا، می‌گوید: شرایط آب و هوایی به‌طور صد درصد قابل پیش‌بینی نیست و ما براساس بدترین فرضیات که همانند سال آینده بارندگی نداشته باشیم، به دنبال کنترل مصارف هستیم و به نظر می‌رسد تا پایان پاییز برای تأمین آب شرب مشکلی نداشته باشیم، اما اگر بارش در زمستان اتفاق نیفتد، شرایط بحرانی تامین آب شرب اصفهان جدی خواهد شد.
از سوی دیگر باید توجه داشت که هرچقدر ذخیره آبی سد زاینده‌رود کمتر شود، با توجه به اهمیت موضوع کیفیت، از یک‌میزان مشخص نمی‌توان برداشت آب داشت.
سید مجتبی موسوی، ادامه می‌دهد: خط قرمز تأمین آب شرب پیش‌ازاین ۲۰۰ میلیون مترمکعب بود و مسئولان آب منطقه‌ای تأکید بر این داشتند که ذخیره سد از این عدد، کمتر نشود، اما سال آبی گذشته ذخیره سد به پایین‌تر از این میزان رسید، چراکه زمستان پارسال توزیع آب کشاورزی بعد از دو سال انجام شد و با توجه به اینکه بهار امسال بارندگی نداشتیم، ذخیره سد به کمتر از ۲۰۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
او تأکید می‌کند که چشم امید ما به بارش‌ها است که اگر در سال آبی جاری زود شروع شود ممکن است برنامه تغییر کند، اما اگر بارش‌ها دیرهنگام باشد، شرایط خاص و سختگیرانه‌ای برای مدیریت آب موجود سد خواهیم داشت.
این نگرانی تا جایی پیش رفته که جمعی از اهالی رسانه در بازدید کوتاه از سد زاینده‌رود، ذخیره اندک این سد را تأکید می‌کنند و خواستار عدالت آبی در وضعیت موجودند.
مدیر سد زاینده‌رود در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر اینکه آقای محرابیان سال گذشته در جریان سفر به اصفهان تأکید بر عدالت آبی داشتند، اما امروز برداشت‌ها در بالادست رودخانه انجام می‌شود و شاهد عدالت آبی در حوضه زاینده‌رود به‌ویژه در اصفهان نیستیم، توضیح می‌دهد: توصیف عدالت آبی بسیار سخت است، در بُعد محلی یک مدل عدالت آبی وجود دارد که این شرایط در سطح بالاتر و در سطح حوضه متفاوت و به‌نوعی واقعاً رسیدن به این شرایط سخت است.
اما باید دید درحالیکه تنها ۱۵ درصد سد زاینده‌رود آب دارد، آیا انتقال آب به دیگر بخش‌ها و شهرها همچون کاشان و یزد همانند گذشته است یا خیر، که سید مجتبی موسوی نائینی می‌گوید: میزان تولرانس (نوسان) در شرایط سخت آبی در بحث شرب برای اصفهان، کاشان و یزد ۱۰ درصد و برای صنعت ۲۰ درصد است، اما معمولاً توزیع آب به یک شیوه نیست و چراکه اثری که بر جوامع و اقتصاد ملی دارد، متفاوت است، بنابراین با توجه به وضعیت فعلی سد زاینده‌رود و نزدیک شدن به پاییز، باید در میزان خروجی آب برای تمام مصارف صرفه‌جویی کنیم و اکنون خروجی سد تنظیمی زاینده‌رود نیم متر نیم متر است و زمانی که در سد چم آسمان کمبودی نداشته باشیم، خروجی سد را کاهش می‌دهیم تا این میزان آب را ذخیره و به سلامت از پاییز عبور کنیم.
به گفته مدیر سد زاینده‌رود، اگر در پاییز بارندگی نداشته باشیم، تراز نیروگاهی از دست می‌رود و آب از نیروگاه خارج نمی‌شود، البته جدای از موضوع تولید برق، با توجه به آبی که از دریچه تخلیه تحتانی خارج می‌شود، موضوع کیفیت آب نیز تأثیرگذار است.
