کاهش مصرف گاز طبیعی در فولاد مبارکه
سید امیر طباطبائیان، مدیر انرژی و سیالات فولاد مبارکه، بابیان این مطلب به تشریح میزان مصارف انرژی و اقدامات فولاد مبارکه در این حوزه پرداخت و گفت: در دنیا دو روش عمده جهت تولید فولاد وجود دارد: یکی روش کوره بلند و استفاده از انرژی زغال‌سنگ فراوری‌شده (کک) که ۷۰ درصد فولادسازی‌های دنیا از این روش استفاده می‌کنند و دیگری روش احیا مستقیم و کوره‌های قوس الکتریکی که در فولاد مبارکه از روش دوم استفاده می‌شود.
اگر انرژی نتواند برای تولید فولاد تأمین شود، این صنعت دچار رکود و توقف می‌شود. مسئله استفاده از سوخت پاک یا همان گاز طبیعی باعث می‌شود انتشار گاز دی‌اکسید کربن نصف روش کوره بلند باشد.
مقایسه میزان مصارف در برخی فولادسازی‌های جهان
استفاده از سوخت پاک گاز طبیعی تولید کربن بسیار کمتری نسبت به روش کوره بلند دارد. پس اینکه عنوان می‌کنیم در ایران از روش پاک و بهتری برای تولید فولاد استفاده می‌کنیم به همین دلیل است. در دنیا هم کشورهایی که منابع گاز ارزان یا منابع سرشار گاز داشته باشند این روش ارجحیت دارد، چون این روش هم ارزان است و هم دوستدار محیط‌زیست و درعین‌حال روش ایدئالی برای تولید فولاد است. کشورهایی که در این زمینه بیشتر کارکرده‌اند آمریکا و مکزیک هستند که به خاطر وجود منابع گاز از این روش استفاده می‌کنند.
در فولاد مبارکه مصرف انرژی به ازای تولید تختال نزدیک ۲۲.۹ گیگا ژول بر تن اسلب است. البته این عدد ممکن است به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد، در فصول مختلف متفاوت باشد. در دنیا هم این اعداد متفاوت است؛ مثلا در انگلستان ۱۸.۵ گیگا ژول بر تن اسلب و در آمریکا ۲۳ گیگا ژول بر تن اسلب، در هند ۲۷ و اوکراین ۲۹ و در شرکت‌های فولادساز ژاپنی اعداد کمتر است؛ اما به‌طورکلی میزان مصرف انرژی فولاد مبارکه مطابق با استانداردهای جهانی است
برخی پروژه‌های انجام‌شده در راستای کاهش و بهینه‌سازی مصارف
طی این سال‌ها پروژه‌های بسیار زیادی در این راستا انجام‌شده است که بهترین‌ها آن‌ها را می‌توان تولید بخار سوپرهایت از انرژی دودکش نیروگاه گازی دانست. با اجرای این مصرف گاز طبیعی در فولاد مبارکه به میزان ۱۲ هزار نرمال مترمکعب در ساعت کاهش‌یافته و این بدان معنی است که به میزان قابل‌توجهی به سمت تولید فولاد سبز و تولید هرچه کمتر CO۲ گام برداشته‌ایم. مضاف بر اینکه راندمان این نیروگاه از ۳۰ درصد به ۳۶ درصد رسیده که در نوع خود عدد بزرگی است.
پروژه دیگر احداث نیروگاه CHP جهت تولید هم‌زمان برق و حرارت در مجتمع فولاد سباست که به بهره‌برداری رسیده است. علاوه بر این، پروژه‌های دیگری هم در نواحی مختلف فولادسازی، آهن‌سازی و نورد گرم و سرد اجراشده؛ تا جایی که در سال ۱۴۰۰ شرکت فولاد مبارکه موفق شد نزدیک به ۴.۵ میلیون گیگا ژول مصرف انرژی خود را کاهش دهد.
نکته قابل‌توجه این است که در این زمینه همواره پروژه‌های جدید و قوی‌تری تعریف و اجرایی می‌شوند و این اقدامات برای کاهش مصارف ادامه‌دار است. ازجمله این پروژه‌ها می‌توان به توسعه ریکوپراتورهای احیا مستقیم که هم کاهش مصرف انرژی و هم افزایش میزان تولید را به همراه دارد و پروژه احداث نیروگاه تجدید پذیر که شرکت را با سرعت بیشتری به سمت تولید فولاد سبز سوق داده است، اشاره کرد.
به خاطر داشته باشیم احداث نیروگاه حرارتی که از طرح‌های توسعه جدید فولاد مبارکه است، باراندمان حدود ۶۰ درصد حدود ۲۳ درصد بیشتر از متوسط راندمان نیروگاه‌های کشور تعریف‌شده است. این بدان معنی است که با مصرف همان میزان گاز می‌توانیم انرژی الکتریکی بیشتری تولید کنیم.
هدف‌گذاری فولاد مبارکه
هدف‌گذاری فولاد مبارکه در کوتاه‌مدت و بلندمدت، کاهش حداکثری مصارف و استانداردسازی به‌روز است. این شرکت همیشه بر اساس استاندارد مدیریت انرژی یا ایزو ۵۰۰۰۱ برنامه کاهش مصرف انرژی را پیگیری کرده است. بدین منظور هرساله با همکاری نواحی تولیدی، برنامه کاهش مصرف انرژی هر بخش استعلام و در ناحیه انرژی و سیالات برای اجرای آن‌ها پروژه‌هایی تعریف می‌شود. پروژه‌ها بعد از ارزیابی اقتصادی و اخذ تأییدیه‌های لازم از کمیته‌های داخلی ازجمله کمیته عالی انرژی، وارد فاز تخصیص بودجه و نهایتا اجرا می‌شوند.
صنعت فولاد مولد، اشتغال‌زا و گرداننده چرخ سایر صنایع
به خاطر داشته باشیم اگر انرژی و سوختی در اختیار صنایع قرار می‌گیرد، در ازای آن تولید اتفاق می‌افتد و ارزش‌افزوده‌ای ایجاد می‌شود که موجب به گردش درآمدن چرخ سایر صنایع، بهبود اشتغال، جلوگیری از واردات و خام‌فروشی محصولات در کشور می‌شود. پس بهتر است سرمایه‌گذاری‌ها و سیاست‌گذاری‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی به سمت بخش‌های غیرمولد، یعنی جاهایی که انرژی را با شدت خیلی زیاد مصرف می‌کنند و تولیدی هم در قبال آن مصرف ایجاد نمی‌کنند، سوق داده شود.
نباید فراموش کرد که در ۳۰ تا ۴۰ سال اخیر، صنعت فولاد که یکی از صنایع مولد و شاخص کشور بوده است و باید با سیاست‌گذاری صحیح، راه پویایی هرچه بیشتر این صنعت هموار گردد تا در پی آن، شاهد رونق تولید و توسعه در سایر صنایع استراتژیک کشور باشیم.
